derin
sýð arakesit
derin sýð
arakesit
I II
Örnek .. 26
Üstten görünümü þe-kilde verilen bir dalga leðeni X ve Y bölgele-rinden oluþmaktadýr.
X bölgesinden gön-derilen periyodik
doðrusal dalgalarýn Y bölgesini geçip X bölge-sine ulaþtýktan sonraki görünümü;
I, II ve III te verilenlerden hangileri olabilir?
EE
A) Yalnýz II B) Yalnýz III C) I ya da II D) II ya da III E) I ya da II ya da III
Çözüm...
Su dalgalarýnýn yayýlma hýzý derin ortamda sýð or-tama göre daha fazladýr. Dalgalar derin ortamdan sýð ortama geçtiklerinde yavaþ hareket ederken, sýð ortamdan derin ortama geçtiklerinde ise hýzlý hareket ederler.
X ve Y bölgeleri eþit derinlikte ise dalgalar yine-doðrusal olarak devam eder. X bölgeleri derin, Y bölgesi sýð ise dalgalar II deki gibi bir yol izler. X bölgeleri sýð, Y bölgesi derin ise dalgalar I deki yo-lu izler.
Sonuç olarak verilenlerin üçüde olabilir.
Cevap E I
X Y X
Y
Örnek .. 27
X ve Y ortamlarýndan oluþan bir dalga leðeninde Y den gönderilen doðrusal dalga-lar þekilde verilen yolu izle-mektedir.
Buna göre,
I. Y ortamý X ten derindir.
II. Dalgalarýn yayýlma hýzý Y de daha büyüktür.
III. Dalgalar X ortamýna geçtiðinde periyotlarý azalýr.
yargýlarýndan hangileri doðrudur?
DD
A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) Yalnýz III D) I ve II E) II ve III
ortamýX
ortamýY
Çözüm...
Su dalgalarýnýn yayýlma hýzý derin ortamda sýð or-tama göre daha fazladýr. X ortamýna geçen dalga tepeleri kesikli çizgilerde olmasý gerekirken geride kaldýðýna göre, hýzlarý azalmýþ demektir. Yani dal-galar derin ortamdan sýð bir ortama geçmiþ de-mektir.
Buna göre, Y ortamý X ten derindir. Derin ortamda dalgalar daha hýzlýdýr. Sýð ortamda daha yavaþtýr.
Dalgalarýn periyodu kaynaða baðlýdýr. Ortam de-ðiþtiren dalgalarýn kaynaðý deðiþmiyorsa periyot ya da frekanslarý deðiþmez.
Cevap D
Örnek .. 28
Derinliði her yerinde ayný olan dalga leðeninde doðrusal olarak yayýlan su dalgalarý aralýk geniþli-ði w olan engelden sonra Þekil I deki gibi hareket etmektedir.
Buna göre,
I. Su derinliðini artýrmak II. w yi artýrmak
III. Dalgalarýn frekansýný azaltmak
iþlemlerinden hangileri yapýlýrsa, su dalgalarý engeli geçtikten sonra Þekil II deki gibi hare-ketine devam eder?
DD
A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) Yalnýz III D) I ve III E) I, II ve III
Çözüm...
Doðrusal su dalgalarýnýn dar bir aralýktan geçtikten sonra, dairesel olarak yolarýna devam etmelerine kýrýným denir. Kýrýnýmýn olma þartý dalga boyunun aralýk geniþliðinden fazla olmasýdýr. Þekil I de dal-ga boyu aralýk geniþliðinden büyük deðildir. Çün-kü dalgalar kýrýnýma uðramamýþlardýr. Dalgalarýn Þekil II deki gibi hareket edebilmesi için aralýk ge-niþiliðinin azaltýlmasý, dalga boyunun ise artýrýlma-sý gerekir. Dalga boyu, frekans azaltýlarak ya da su derinliði artýrýlýp dalganýn yayýlma hýzýnýn dolayýsý ile dalga boyunun artmasýna sebeb olarak artýrýla-bilir.
Cevap D
Þekil - I Þekil - II
w
Örnek .. 29
Su derinliðinin her yerinde eþit ve sabit olduðu bir dalga le-ðeninde özdeþ ve noktasal S1 ve S2 kaynaklarý ile giri-þim deseni elde edi-liyor.
Dalga tepeleri þekildeki gibi olduðuna göre;
I. K noktasý bir düðüm noktasýdýr.
II. L noktasý bir karýn noktasýdýr.
III. M noktasý bir çift çukur noktasýdýr.
yargýlarýndan hangileri doðrudur?
EEE A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) Yalnýz III
D) I ve III E) I, II ve III
Çözüm...
Noktasal, özdeþ iki kaynakla elde edilen giriþim deseninde dalgalarýn birbirini kuvvetlendirdiði yer-de yapýcý giriþim olur. Bu yerler þekilyer-deki L ve M noktalarýdýr. Dalgalarýn birbirini zayýflattýðý yerde ise sönümleyici giriþim olur. Bu noktalardan soru-daki þekilde K noktasý verilmiþtir.
Buna göre, verilen yargýlarýn üçüde doðrudur.
Cevap E
K M
L
S1 S2
Örnek .. 30
Derinliði sabit olan dalga leðeninde iki dar aralýktan geçen dalgalarýn oluþtur-duðu giriþim deseni þekilde verilmiþtir.
Buna göre, desen-de verilen
noktala-rýn hangilerinden kanoktala-rýn çizgisi geçmektedir?
A) Yalnýz K B) Yalnýz M C) L ve P D) K, L ve N E) M, N ve P
Çözüm...
Giriþim deseninde çift tepe ya da çift çukur noktal-rýnýn olduðu yerlerde karýn noktalarý, bir tepe ile bir çukur noktasýnýn üst üste geldiði yerde ise düðüm noktalarý oluþur. karýn noktalarýnýn birleþtirilmesi ile karýn çizgisi, düðüm noktalarýnýn birleþtirilme-siylede düðüm çizgileri oluþur. Desende K, L ve N noktalarýndan karýn çizgileri, M ve P noktalarýndan ise düðüm çizgileri geçer.
Cevap D Su dalgalarýnýn giriþimi K
L
M N
P
Cevaplý Test..
1.
Derinliði her yerinde ayný olan bir dalga leðenin-de, noktasal iki kaynak periyodik dalgalar yay-maktadýr.Bu dalgalarýn giriþi deseninin sýk ya da seyrek olmasý, aþaðýdakilerden hangisinin deðiþimin-den kesinlikle etkilenmez?
DD
A) Kaynaklarýn titreþim frekansý B) Kaynaklar arasý uzaklýk C) Kaynaklar arasý faz farký D) Kaynaklarýn titreþim genliði E) Suyun derinliði
2.
Derinlikleri hX, hY, hZolan dalga leðeninde X, Y ve Z bölgeleri oluþturulup doðrusal dalga kayna-ðý ile dalgalar üretiliyor. Dalgalarýn ortamlardan geçiþi þekildeki gibidir.
Buna göre, I. hX< hZ dir.
II. hY< hZ dir.
III. hX= hY dir.
yargýlarýndan hangileri kesinlikle doðrudur?
BB
A) Yalnýz I B) I ve II C) Yalnýz III D) I ve III E) II ve III
Z
X Y
Z Z
3.
Kütlesi 300 gram, uzunluðu 2,4 m olan tel 200 N lik kuvvetle gerilip titreþtirildiðinde, dalgalar v hýzý ile hareket etmektedir.Buna göre, v kaç m/s dir?
CC
A) 2 B) 4 C) 5 D) 8 E) 10
4.
Kütlesi m, uzunluðu 1,8 m olan tel 25 N lik kuvve-tle gerilip titreþtirildiðinde, dalgalar 10 m/s lik hýz ile hareket etmektedir.Buna göre, m kaç gramdýr?
DD
A) 300 B) 350 C) 400 D) 450 E) 500
5.
Kütlesi 600 gram, uzunluðu L olan tel 75 N lik kuvvetle gerilip titreþtirildiðinde, dalgalar 5 m/s lik hýz ile hareket etmektedir.Buna göre, L kaç cm dir?
CC
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 300
6.
Kütlesi 600 gram, uzunluðu 450 cm olan tel F kuvvetiyle gerilip titreþtirildiðinde, dalgalar 6 m/s lik hýz ile hareket etmektedir.Buna göre, F kaç newtondur?
DD
A) 12 B) 24 C) 36 D) 48 E) 64
7.
Uzunluðu L kadar olan bir tel iki ucundan gerdi-rilip titreþtirildiðinde 2 tane ið oluþuyor.Telde oluþan dalgalarýn dalga boyu λλ olduðu-na göre, λλ aþaðýdakilerden hangisine eþittir?
BB
L L 2 3L
A) B) C) L D) E)
4 2 L 2
8.
Uzunluðu L kadar olan bir tel iki ucundan gerdi-rilip titreþtirildiðinde, oluþan dalgalar v hýzý ile yayýlýrken 4 tanede ið oluþuyor.Elde edilen sesin frekansý f olduðuna göre, f aþaðýdakilerden hangisine eþittir?
DD
v v v 2v L
A) B) C) D) E)
L 2L 4L L 2v
9.
Uzunluðu L kadar olan bir tel iki ucundan gerdi-rilip titreþtirildiðinde, f frekanslý ses elde edilirken 2 tanede ið oluþuyor.Teldeki dalgalarýn yayýlma hýzý v olduðuna gö-re, v aþaðýdakilerden hangisine eþittir?
AA
f L f 2L
A) f L B) C) D) E) 2f L
2 L f
⋅ ⋅ ⋅
10.
Bir ucundan sa-bitlenerek gerdi-rilmiþ telde K, L, M ve N deki gibi kararlý dalgalar oluþturulmuþtur.Buna göre, I. K deki temel
frekanstýr.
II. M deki dal-galarýn yayýl-ma hýzý L de-kinden fazla-dýr.
III. En ince ses N dekinde olur.
yargýlarýndan hangileri doðrudur?
EE
A) Yalnýz I B) I ve II C) Yalnýz III D) I ve III E) I, II ve III
Kararlý dalgalar K
L
M
N
11.
Su dalgalarý ile ilgili olarak I, II ve III te verilen resimler için aþagýdakilerden hangisi doðru-dur?
DD
I de II de III te
A) Yansýma Yansýma Giriþim
B) Kýrýlma Giriþim Yansýma
C) Giriþim Kýrýným Kýrýlma
D) Giriþim Kýrýným Yansýma
E) Kýrýným Kýrýlma Giriþim
I II III
12.
Su üzerine düþen su damlalarý ile elde edil-miþ resimdeki giriþim için aþaðýdakilerden hangisi söylenemez?DD
A) Giriþimin olabilmesi için en az iki kaynak ge-reklidir.
B) Giriþim olayýnda dalgalar birbirini kuvvetlen-direbilir.
C) Giriþim olayýnda dalgalar birbirini sönümle-yebilir.
D) Giriþim, yalnýz su ortamýnda olur.
E) Giriþim, dalgalarýn üst üste gelmesiyle oluþur.
Su dalgalarýnýn giriþimi
13.
Doðrusal bir dalga kaynaðý ile elde edilmiþ re-simdeki dalgalar için aþaðýdakilerden hangisi kesinlikle söylenemez?
DD
A) KL ve LM uzaklýðý dalga boyuna eþittir.
B) NP uzaklýðý genlikten büyüktür.
C) P dalga çukuru, M dalga tepesidir.
D) LN uzunluðu dalga boyunu verir.
E) K deki dalga tepesinin M ye varma süresi periyodun iki katý süredir.
Doðrusal su dalgalarý K
L M
N P
14.
Doðrusal dalga kaynaðý ile elde dilmiþ su dalgala-rýnýn görünümü resimde verilmiþtir.Buna göre,
I. X ile Y arasý uzaklýk dalga boyuna eþittir.
II. S noktasýnda dalga çukuru vardýr.
III. SZ arasý düþey uzaklýk genliðe eþittir.
yargýlarýndan hangileri doðrudur?
BB
A) Yalnýz I B) I ve II C) Yalnýz III D) I ve III E) I, II ve III
Su dalgalarý X
Y S Z
15.
Bir dalga leðenin-deki çukur engele gelen dairesel dal-galarýn yansýmasý þekilde verilmiþtir.Buna göre, I. O noktasý odak
noktasýdýr.
II. O noktasý mer-kez noktasýdýr.
III. Yansýyan dalgalarýn dalga boyu deðiþmez.
yargýlarýndan hangileri doðrudur?
DD
A) Yalnýz I B) I ve II C) Yalnýz III D) I ve III E) I, II ve III
Su dalgalarýnýn yansýmasý
O
16.
Derinlikleri farklý ortamlarda hareket eden doðru-sal dalgalar ortam deðiþtirdiðinde doðrultu de-ðiþtirirler.Buna göre,
I, II ve III tekilerin hangilerinde böyle bir