İstatiksel Analiz

Çalışmadaki tüm verilerin tanımlayıcı istatistikleri hesaplanmıştır. Sürekli nicel değişkenlerin normallik varsayım kontrolü Kolmogorov Smirnov testi ile yapılmıştır. Gruplar arası karşılaştırmalarda Independent Samples t test, Mann Whitney U testi, Kruskal-Wallis (post hoc Dunn) test kullanılmıştır. Kategorik değişkenler arası ilişkilerin incelenmesinde Pearson chi square yöntemi kullanılmıştır. İstatistiksel analizler SPSS 22.0 paket programında yapılmış ve anlamlılık düzeyi 0,05 olarak kabul edilmiştir.

4.BULGULAR

Çalışmaya Düzce Üniversitesi Aile Hekimliği Obezite Polikliniği’ne Ağustos 2016 - Ekim 2017 tarihleri arasında başvuran ve dahil edilme kriterlerine uyan 780 kadın ve 145 erkekten oluşan toplam 925 kişi alınmıştır. Çalışmadaki kadınların oranı %84,3 erkeklerin oranı ise %15,7 olarak saptandı. Kişilerin gruplara göre dağılımı ise; pre-obez (grup 1) = 232 kişi (%25,1), evre 1 obez (grup 2) = 234 kişi (%25,3), evre 2 obez (grup 3) = 234 kişi (%25,3) ve evre 3 obez (grup 4) = 225 kişi (%24,3) şeklindeydi. Kadın ve erkeklerin gruplara göre dağılımı Tablo 17’de gösterilmiştir. Bu dağılıma göre kadınların gruplar arası dağılımı benzer olmakla birlikte en fazla kadın oranı evre 3 obez yani grup 4 içerisinde yer almaktadır. Erkeklerin dağılımı kadınlara göre daha heterojendi, erkekler en fazla evre 1 obez yani grup 2, en düşük oranda ise evre 3 obez yani grup 4 içerisindeydi, kadın ve erkeklerin gruplar arası dağılımında anlamlı farklılık vardı (p<0,001).

Tablo 17. Kadın ve erkeklerin gruplara göre dağılımı

Pre-obez (grup 1) (n=232) Evre 1 obez (grup 2) (n=234) Evre 2 obez (grup 3) (n=234) Evre 3 obez (grup 4) (n=225) p Kadın 193 (%24,7) 179 (%22,9) 202 (%25,9) 206 (%26,4) <0,001 Erkek 39 (%26,9) 55 (%37,9) 32 (%22,1) 19 (%13,1)

Çalışmadaki kadın ve erkeklere göre değişkenlerin medyan ve standart sapma değerleri Tablo 18’de gösterilmiştir. Tüm kişilerin yaş medyan değeri 39,0±12,3 olarak bulundu. Kadınların yaş medyan değeri (40,0±12,2), erkeklerin yaş medyan değerinden (36,0±12,8) anlamlı ölçüde yüksekti (p=0,007). Boy ve kilo değerlerinin medyan değeri erkeklerde anlamlı düzeyde daha yüksek saptandı (boy E: 173,0 ±6,4 K: 158,0 ±8,9 p<0,001ve kilo E: 97,7 ±16,7 K: 87,8 ±16,8 p<0,001). VKİ değerleri açısındansa kadınların medyan değeri (35,4±6,6) erkeklerinkinden (32,5 ±5,2) daha yüksek bulundu (p=0,001). Erkeklerde bel çevresi medyan değeri ( E: 110,0 ±12,7 K: 103,0 ± 14,0 p<0,001) ve B/K oranı ortalama değeri ( E: 0,97±0,07 K: 0,86±0,06 p<0,001), kadınlarda ise kalça çevresinin medyan değeri (K: 119,0±12,8 E:

114,0±9,6 p<0,001) anlamlı olarak daha yüksekti. BMH düzeyi kadınlarda anlamlı ölçüde daha düşüktü (K: 1574±206,4E: 2124±292,7 ve p<0,001). VYY (K: 41,4±6,0 E: 28,0±6,1 p<0,001) ve VYA değerleri (K:36,5±11,8 E: 27,7±21,9 p<0,001) ise kadınlarda anlamlı ölçüde yüksekti. Erkeklerin ise YVA (K: 50,9±6,0 E:71,4±8,1 p<0,001), TVS (K: 37,3±4,4 E: 52,3±5,9 p<0,001) ve VYO (K: 10,0±4,0 E:12,0±5,6 p<0,001) değerleri kadınlardan anlamlı düzeyde yüksek bulundu.

Tablo 18. Kadın ve erkeklerde değişkenlerin medyan ve standart sapma değerlerinin karşılaştırılması Parametre Kadın (n=780) Erkek (n=145) Toplam (n=925) P Yaş (yıl) 40,0 ±12,2 36,0 ±12,8 39,0 ±12,3 0,007 Boy (cm) 158,0 ±8,9 173,0 ±6,4 159,0 ±10,2 <0,001 Kilo (kg) 87,8 ±16,8 97,7 ±16,7 89,1 ±17,4 <0,001 VKI (kg/m2 ) 35,4 ±6,6 32,5 ±5,2 34,8 ±6,4 0,001 Bel çevresi (cm) 103,0 ±14,0 110,0 ±12,7 105,0±14,1 <0,001 Kalça çevresi (cm) 119,0±12,8 114,0±9,6 118,0±12,5 <0,001 B/K oranıo 0,86±0,06 o 0,97±0,07o 0,88±0,08o <0,001 BMH (kcal) 1574,5±206,4 2124,0±292,7 1617,0±298,1 <0,001 VYY (%) 41,4±6,0 28,0±6,1 40,0±7,6 <0,001 VYA (kg) 36,5±11,8 27,7±21,9 35,4±14,1 <0,001 YVA (kg) 50,9±6,0 71,4±8,1 52,4±9,7 <0,001 TVS (kg) 37,3±4,4 52,3±5,9 38,4±7,1 <0,001 VYO (%) 10,0±4,0 12,0±5,6 10,0±4,4 <0,001

o _{: ortalama ± standart sapma}

Kadın ve erkeklerde laboratuvar bulgularının medyan ve standart sapma değeri ile anlamlılık düzeyleri Tablo19 ile gösterilmiştir. Kadın ve erkekler arasında lökosit sayısı ve nötrofil-lenfosit oranı medyan değerleri açısından anlamlı farklılık yoktur (WBC K:7,4±1,8 E: 7,6±1,7 p=0,06; N/L K: 1,77±1,26 E: 1,75±1,22 p=0,16). Hemoglobin (K: 12,9±1,1E: 15,2±1,0 p<0,001), hematokrit (K: 38,8±3,2 E: 45,2±2,8 p<0,001) ve MCV düzeyleri (K: 83,3±6,0 E: 85,0±4,3 p<0,001) her iki cinsiyette de normal aralıkta olup erkeklerde anlamlı ölçüde yüksektir. Trombosit sayısı (K: 267,0±70,8 E: 247,0±59,5 p<0,001) ise kadınlarda anlamlı ölçüde yüksektir.

Tablo 19. Kadın ve erkeklerde biyokimyasal bulguların medyan ve standart sapma değerlerinin karşılaştırılması Parametre Kadın (n=780) Erkek (n=145) Toplam (n=925) P WBC (*1000/ul) 7,4±1,8 7,6±1,7 7,4±1,8 0,06 N/L oranı 1,77±1,26 1,75±1,22 1,76±1,25 0,16 HB (g/dl) 12,9±1,1 15,2±1,0 13,1±1,4 <0,001 HCT (%) 38,8±3,2 45,2±2,8 39,4±3,9 <0,001 MCV (fL) 83,3±6,0 85,0±4,3 83,7±5,8 <0,001 PLT (*1000/ul) 267,0±70,8 247,0±59,5 264,0±69,8 <0,001 APG (mg/dl) 97,0±12,2 98,0±17,7 97,0±13,3 0,21 İnsülin (uIU/ml) 11,9±9,3 16,2±12,5 12,3±10,0 <0,001 HOMA-IR 2,8±2,5 3,8±4,5 2,9±2,9 <0,001 Kreatinin (mg/dl) 0,65±0,37 0,86±0,13 0,67±0,35 <0,001 Ürik Asit (mg/dl) 4,6±1,1 6,1±1,2 4,8±1,2 <0,001 AST (U/lt) 18,8±7,9 23,8±13,5 19,4±9,3 <0,001 ALT (U/lt) 17,1±11,5 30,4±26,0 18,2±16,1 <0,001 TK (mg/dl) 189,0±40,0 189,0±37,7 189,0±39,6 0,6 HDL (mg/dl) 52,8±12,7 43,0±11,1 51,0±11,1 <0,001 LDL (mg/dl) 110,0±34,1 116,0±30,2 111,0±33,5 0,84 TG (mg/dl) 111,0±64,0 133,0±80,4 113,0±67,3 0,001 Demir (mg/dl) 64,0±31,5 84,0±34,3 67,0±32,4 <0,001 Ferritin (ng/ml) 24,8±30,8 89,0±102,4 29,0±56,1 <0,001 TSH (μIU/ml) 1,9±1,6 1,6±1,0 1,8±1,5 0,002 D vitamini (ng/ml) 16,0±12,7 23,2±10,5 17,0±12,4 <0,001 B12 vitamini(pg/ml) 262,5±124,5 265,0±110,0 263,0±122,3 0,97

(WBC: lökosit sayısı N/L: nötrofil/lenfosit oranı HB: hemoglobin HCT: hematokrit MCV: ortalama eritrosit hacmi PLT: trombosit sayısı APG: açlık plazma glikozu HOMA-IR: insülin direnci )

Açlık plazma glikozu medyan değerleri her iki cinsiyette benzer ve normal aralıkta saptandı (K: 97,0±12,2 E: 98,0±17,7 p=0,21). Erkek hastaların insülin medyan değeri (16,2±12,5), kadın hastalara (11,9±9,3) göre anlamlı düzeyde yüksekti (p<0,001). İnsülin direnci hem kadınlarda (2,8±2,5) hem de erkeklerde (3,8±4,5) artmıştı ancak bu artış erkeklerde anlamlı ölçüde daha yüksekti (p<0,001). Kreatinin medyan değeri erkek hastalarda (0,86±0,13), kadınlara (0,65±0,37) oranla anlamlı ölçüde yüksekti (p<0,001). Ürik asit düzeyi de erkek hastalarda (6,1±1,2) kadınlara (4,6±1,1) göre daha yüksek saptandı (p<0,001). Karaciğer fonksiyon testleri (AST ve ALT) hem kadın hem de erkeklerde normal düzeylerde saptandı ancak cinsiyetler arasında anlamlı ölçüde farklılık vardı (her biri için p<0,001).

Erkeklerde AST ve ALT düzeyleri (sırasıyla 23,8±13,5 ve 30,4±26,0), kadınlardan (sırasıyla 18,8±7,9 ve 17,1±11,5) daha yüksekti.

Total kolesterol düzeyleri her iki cinsiyette normal aralıkta ve benzerdi (K: 189,0±40,0 E: 189,0±37,7 p=0,6). LDL düzeyleri ise her iki cinsiyette de yüksek saptandı ancak aralarında anlamlı farklılık yoktu (K: 110,0±34,1 E: 116,0±30,2 p=0,84). HDL düzeyleri kadınlarda (K: 52,8±12,7 E: 43,0±11,1), TG düzeyleri ise erkeklerde (K: 111,0±64,0 E: 133,0±80,4) anlamlı ölçüde daha yüksek bulundu (sırasıyla p<0,001 ve p=0,001).

Demir ve ferritin düzeylerinin medyan değerleri erkek hastalarda (sırasıyla 84,0±34,3 ve 89,0±102,4), kadın hastalara (sırasıyla 64,0±31,5 ve 24,8±30,8) oranla anlamlı düzeyde yüksek saptandı (her biri için p<0,001). TSH düzeyleri kadınlarda (K: 1,9±1,6 E: 1,6±1,0), D vitamini düzeyleri ise erkeklerde (K: 16,0±12,7 E: 23,2±10,5) anlamlı ölçüde yüksekti (sırasıyla p=0,002 ve p<0,001). B12 vitamini medyan değeri açısından ise cinsiyetler arası anlamlı fark yoktu (K: 262,5±124,5 E: 265,0±110,0 ve p=0,97)

Antropometrik ve BIA ölçümleri gruplara göre medyan ve standart sapma değerleri Tablo 20 ile gösterilmiştir.

Tablo 20. Değişkenlerin gruplara göre medyan ve standart sapma değerleri ile anlamlılık düzeyleri Parametre Grup 1 (n=232) Grup 2 (n=234) Grup 3 (n=234) Grup 4 (n=225) P Yaş 34,5±11,8 38,0±12,5 42,0±11,4 44,0±12,3 <0,001b,c,d,f Boy 161,5±7,6 161,0±14,8 159,0±8,2 157,0±7,7 <0,001c,d,f,g Kilo 72,6±8,0 83,8±10,7 93,1±10,6 108,5±14,4 <0,001a Bel çevresi 89,5±8,1 101,0±8,5 110,0±9,7 117,0±11,2 <0,001a Kalça çevresi 107,0±5,4 114,0±6,2 120,7±6,1 134,0±9,6 <0,001a B/K oranı 0,84±0,07 0,89±0,07 0,89±0,08 0,87±0,07 <0,001b,c,d,g BMH 1461±248,4 1562±287,1 1647±275,5 1802±278,0 <0,001a VYY 33,5±5,9 38,0±6,3 42,5±4,8 46,5±4,5 <0,001a VYA 23,5±4,6 30,9±16,0 39,1±5,0 49,6±9,2 <0,001a YVA 47,8±8,2 50,8±10,0 53,3±9,6 57,2±8,9 <0,001b,c,d,f,g TVS 35,0±6,0 37,2±7,3 39,0±7,0 41,9±6,5 <0,001b,c,d,f,g VYO 6,0±2,1 9,0±2,6 11,0±2,8 14,0±3,4 <0,001a

(grup1:preobez, grup 2:evre 1 obez, grup 3:evre 2 obez, grup 4: evre 3 obez) (a:tüm gruplar arası, b:grup 1 ile 2 arası, c: grup 1 ile 3 arası, d: grup 1 ile 4 arası, e:grup 2 ile 3 arası, f:grup 2 ile 4 arası, g:grup 3 ile 4 arası fark)

Gruplar arasında yaş medyan değeri açısından anlamlı düzeyde fark vardır (p<0,001). Grup 1’deki bireylerin yaş medyan değeri grup 2, grup 3 ve grup 4’den anlamlı düzeyde daha düşüktür (sırasıyla p=0,014 p<0,001 ve p<0,001). Grup 2’deki bireylerin yaş medyan değeri grup 4’deki bireylerden anlamlı düzeyde daha düşüktür (p=0,001). Yaş medyan değeri açısından grup 2 ile grup 3 arasında ve grup 3 ile grup 4 arasında anlamlı fark yoktur (her biri için p>0,05).

Boy medyan değeri açısından da gruplar arasında anlamlı düzeyde fark izlenmiştir (p<0,001). Grup 4’deki kişilerin boy medyan değeri grup 1, grup 2 ve grup 3’dekilerden anlamlı düzeyde daha düşüktür (sırasıyla p=0,004 p<0,001 ve p<0,001). Grup 3’deki bireylerin boy medyan değeri grup 1’deki bireylerden anlamlı düzeyde daha düşüktür (p=0,007). Boy medyan değeri açısından grup 1 ile grup 2 arasında ve grup 2 ile grup 3 arasında anlamlı fark bulunmamaktadır (her biri için p>0,05). Kilo medyan değeri açısından tüm gruplar birbiri arasında anlamlı düzeyde farklılık göstermektedir (p<0,001). Kilo medyan değeri grup 1’den grup 4’e kadar anlamlı düzeyde artmaktadır (her biri için p<0,001).

Gruplar arasında bel çevresi ve kalça çevresi yönünden anlamlı farklılık vardır (her biri için p<0,001). Bel çevresi ve kalça çevresi ölçümleri grup 1 içerisindeki bireylerde diğer gruplara göre anlamlı düzeyde düşüktür (her biri için p<0,001). Bel çevresi ve kalça çevresi medyan değerinde grup 1’den grup 4’e kadar anlamlı düzeyde artış olmaktadır (her biri için p<0,001).

B/K oranı açısından gruplar arasında anlamlı düzeyde fark vardır (p<0,001). Bu açıdan grup 1’deki bireyler diğer gruplardan anlamlı düzeyde daha düşük değere sahiptir (her biri için p<0,001). Grup 3’dekilerin B/K oranı ise grup 4’dekilerden anlamlı olarak daha yüksektir (p=0,024). Grup 2 ile grup 3 ve grup 4 arasında B/K oranı açısından anlamlı fark yoktur (her biri için p>0,05).

BMH değeri gruplar arası anlamlı düzeyde farklılık göstermektedir (p<0,001). Grup 1 diğer gruplara göre anlamlı düzeyde düşük değere sahiptir (her biri için p<0,001). Grup 2 de grup 3 ve grup 4’e göre anlamlı düzeyde düşük değere sahiptir (sırasıyla p=0,002 ve p<0,001). Grup 3 de grup 4’e göre anlamlı ölçüde daha düşük değere sahiptir (p<0,001).

VYY ve VYA medyan değerleri her grupta diğerlerinden anlamlı derecede farklılık göstermekte (her biri için p<0,001) ve grup 1’den grup 4’e kadar anlamlı

düzeyde artmaktadır (her biri için p<0,001). YVA ve TVS medyan değerleri grup 1’deki bireylerde diğer gruplardakilere göre anlamlı düzeyde düşük saptandı (her biri için p<0,001). Bu değerler grup 4’deki bireylerde ise grup 2 ve grup 3’dekilere göre anlamlı düzeyde daha yüksek saptandı (her biri için p<0,001). YVA ve TVS medyan değerleri açısından grup 2 ve grup 3 açısından anlamlı fark saptanmadı (p>0,05). VYO tüm gruplarda anlamlı düzeyde farklılık göstermekte (p<0,001) ve grup 1’den grup 4’e kadar anlamlı düzeyde artmaktadır (her biri için p<0,001).

Tablo 21. Biyokimyasal bulguların gruplara göre medyan ve standart sapma değerleri ile anlamlılık düzeyleri

Parametre Grup 1 (n=232) Grup 2 (n=234) Grup 3 (n=234) Grup 4 (n=225) P WBC 6,9±1,6 7,2±1,7 7,6±1,7 7,8±2,0 <0,001c,d,f Nötrofil 3,8±1,2 4,0±1,4 4,3±3,5 4,5±1,5 <0,001c,d,f Lenfosit 2,2±0,6 2,3±0,6 2,5±0,6 2,4±0,7 <0,001c,d,e N/L oranı 1,7±0,8 1,7±0,9 1,6±1,9 1,8±0,9 0,04g HB 13,0±1,3 13,2±1,4 13,2±1,4 13,0±1,3 0,1 HCT 39,3±3,8 39,7±4,1 39,5±3,9 39,1±3,8 0,1 MCV 83,9 ±5,0 84,3±5,5 83,2±6,5 83,1±6,1 0,05 PLT 252,5±62,0 261,5±77,0 274,0±69,3 272,0±69,3 0,023d APG 95,0±9,5 96,6±9,6 99,0±13,5 98,0±17,9 <0,001c,d İnsülin 10,4±6,3 12,2±8,2 14,0±10,7 13,3±12,7 <0,001b,c,d,e HOMA-IR 2,4±1,4 2,9±2,2 3,5±2,9 3,3±4,2 <0,001b,c,d,e Kreatinin 0,69±0,13 0,69±0,65 0,67±0,13 0,67±0,17 0,01e,f Ürik Asit 4,3±1,0 4,8±1,2 5,1±1,2 5,1±1,2 <0,001b,c,d,f AST 18,3±6,9 19,5±9,3 19,9±11,2 19,5±9,15 0,017c ALT 16,3±13,1 18,2±18,2 19,5±16,0 18,9±16,3 <0,001b,c,d TK 181,5±36,0 191,0±41,0 191,5±42,3 190,0±37,9 0,005c HDL 54,0±13,7 51,3±14,1 50,0±11,4 50,0±12,1 0,014c,d LDL 107,0±30,9 113,3±34,0 116,0±34,6 112,0±33,4 0,001b,c TG 98,5±61,3 109,5±70,5 122,0±65,7 128,0±67,8 <0,001c,d,f Demir 67,0±33,1 74,0±34,9 67,0±31,3 62,0±28,5 <0,001e,f Ferritin 24,9±47,8 30,5±62,8 28,1±68,6 33,5±39,2 0,003b,d TSH 1,7±1,7 1,7±1,5 2,0±1,5 1,8±1,4 0,059 D vitamini 19,0±10,0 16,8±13,5 16,8±12,2 15,1±13,8 0,156 B12 vitamini 273,5±113,7 260,0±117,2 271,0±129,1 250,0±129,1 0,152

(grup1: preobez, grup 2:evre 1 obez, grup 3:evre 2 obez, grup 4: evre 3 obez) (a:tüm gruplar arası, b:grup 1 ile 2 arası, c: grup 1 ile 3 arası, d: grup 1 ile 4 arası, e:grup 2 ile 3 arası, f:grup 2 ile 4 arası, g:grup 3 ile 4 arası fark)

Tablo 21 ile gruplar arası laboratuvar bulgularının medyan ve standart sapma değerleri ile anlamlılık düzeyi gösterilmiştir. Gruplar arasında WBC (p<0,001), nötrofil sayısı (p<0,001), lenfosit sayısı (p<0,001), N/L oranı (p=0,04), PLT (p=0,023), APG (p<0,001), kreatinin (p=0,01), ürik asit (p<0,001), AST (p=0,017), ALT (p<0,001), total kolesterol (p=0,005), HDL (p=0,014), LDL (p=0,001), TG (p<0,001), demir (p<0,001), ferritin (p=0,003), insülin (p<0,001) ve HOMA-IR (p<0,001) medyan değerleri açısından anlamlı derecede farklılık bulunmaktadır.

WBC düzeyi grup 1’de grup 3 ve 4’e göre anlamlı ölçüde daha düşüktür (her biri için p<0,001). Grup 1 ve grup 2 arasında ise anlamlı fark yoktur (p>0,05). Grup 2’de WBC medyan değeri grup 4’e göre anlamlı ölçüde daha düşüktür (p=0,014). Ancak grup 1 ile grup 2 arasında, grup 2 ile grup 3 arasında ve grup 3 ile grup 4 arasında anlamlı fark yoktur (her biri için p>0,05).

Nötrofil sayısı grup 1’de grup 3 ve 4’e göre anlamlı düzeyde daha düşüktür (sırasıyla p=0,045 ve p<0,001). Grup 2’de nötrofil sayısı grup 4’e göre anlamlı düzeyde daha düşüktür (p=0,008). Ancak grup 1 ile grup 2 arasında, grup 2 ile grup 3 arasında ve grup 3 ile grup 4 arasında anlamlı fark yoktur (her biri için p>0,05).

Lenfosit sayısı grup 1’de grup 3 ve 4’e göre anlamlı düzeyde daha düşüktür (sırasıyla p<0,001 ve p=0,013). Grup 2’de lenfosit sayısı grup 3’e göre anlamlı düzeyde daha düşüktür (p=0,028). Ancak grup 1 ile grup 2 arasında, grup 2 ile grup 4 arasında ve grup 3 ile grup 4 arasında anlamlı fark yoktur (her biri için p>0,05).

N/L oranı medyan değeri grup 3’de grup 4’e oranla anlamlı düzeyde düşüktür (p=0,027). Ancak diğer gruplar arasında anlamlı fark yoktur (her biri için p>0,05).

Trombosit sayısı grup 1’de grup 4’e göre anlamlı düzeyde düşüktür (p=0,027). Ancak diğer gruplar arasında anlamlı fark yoktur (her biri için p>0,05).

Açlık plazma glikozu düzeyleri açısından gruplar arası farka bakacak olursak; grup 1’deki bireyler grup 3 ve grup 4’dekilere göre anlamlı ölçüde daha düşük değerlere sahiptir (her biri için p<0,001). Diğer gruplar arasında ise anlamlı fark bulunmamaktadır (her biri için p>0,05). İnsülin düzeyleri açısından grup 2 ile 4 arasında ve grup 3 ile 4 arasında anlamlı fark yoktur (her biri için p>0,05). Ancak grup 1’deki bireylerin insülin medyan değerleri grup 2, grup 3 ve grup 4’e göre anlamlı düzeyde düşüktür (sırasıyla p=0,005 p<0,001ve p<0,001). Grup 2’dekilerin insülin medyanı da grup 3’e göre daha düşüktür (p=0,041). Benzer şekilde grup

1’deki bireylerin HOMA-IR medyanı grup 2, grup 3 ve grup 4’e göre anlamlı düzeyde düşüktür (sırasıyla p=0,003 p<0,001ve p<0,001). Grup 2’dekilerin HOMA- IR medyanı da grup 3’e göre daha düşüktür (p=0,008). Ancak HOMA-IR medyan değeri açısından grup 2 ile 4 arasında ve grup 3 ile 4 arasında anlamlı fark yoktur (her biri için p>0,05).

Grup 2’de kreatinin medyan değeri grup 3 ve grup 4’e göre anlamlı düzeyde yüksektir (sırasıyla p=0,04 ve p=0,017). Diğer gruplar arasında anlamlı farklılık yoktur (her biri için p>0,05).

Ürik asit düzeyleri grup1 içerisindeki bireylerde grup 2, 3 ve 4’e göre anlamlı ölçüde düşüktür (her biri için p<0,001). Grup 2’de de grup 4’e göre anlamlı düzeyde düşük iken (p=0,042), grup 2 ile grup 3 arasında ve grup 3 ile grup 4 arasında anlamlı fark yoktur (her biri için p>0,05).

AST medyan değeri açısından sadece grup 1’de grup 3’e göre anlamlı düşüklük saptandı (p=0,016), diğer gruplar arasında anlamlı fark saptanmadı (her biri için p>0,05). ALT medyan değeri ise grup 1’de grup 2, 3 ve 4’e göre anlamlı ölçüde düşük bulundu (sırasıyla p=0,005 p<0,001ve p=0,001). Grup 2 ile grup 3 ve grup 4 arasında, grup 3 ile grup 4 arasında anlamlı düzeyde fark yoktu (her biri için p>0,05). Total kolesterol seviyeleri sadece grup 1’de grup 3’e göre anlamlı ölçüde düşük bulundu (p=0,004), diğer gruplar arasında anlamlı fark yoktu (her biri için p>0,05). Grup 1 içerisindeki bireylerin HDL medyan değeri grup 3 ve grup 4’deki bireylere göre anlamlı düzeyde yüksek (sırasıyla p=0,023 ve p=0,037) saptanırken, diğer gruplar arasında anlamlı fark bulunmadı (her biri için p>0,05). LDL düzeylerinin medyanı ise grup 1’de grup 2 ve grup 3’e göre anlamlı ölçüde düşük saptandı (sırasıyla p=0,033 ve p=0,001). Ancak diğer gruplar arasında anlamlı fark yoktu (her biri için p>0,05). TG medyan değeri grup 1’de grup 3 ve grup 4’e oranla; grup 2’de ise grup 4’e oranla anlamlı düzeyde düşük saptandı (sırasıyla p<0,001 p<0,001 ve p=0,005). Grup 1 ile grup 2 arasında, grup 2 ile grup 3 arasında ve grup 3 ile grup 4 arasında ise anlamlı fark yoktu (her biri için p>0,05).

Grup 2’de demir medyan değeri grup 3 ve grup 4’e göre anlamlı ölçüde yüksek (sırasıyla p=0,044 ve p<0,001) iken diğer gruplar arasında anlamlı fark yoktu (her biri için p>0,05). Ferritin düzeyleri ise grup 1’de grup 2 ve grup 4’e göre anlamlı

ölçüde düşük saptandı (sırasıyla p=0,014 ve p=0,009). Diğer gruplar arasında ise anlamlı farklılık yoktu (her biri için p>0,05).

Gruplar arasında HB (p=0,1), HCT (p=0,1), MCV (p=0,05), TSH (p=0,059), D vitamini (p=0,156) ve B12 vitamini (p=0,152) medyan değerleri açısından anlamlı fark saptanmadı.

6.TARTIŞMA

Çalışmamız Düzce Üniversitesi Aile Hekimliği Obezite Polikliniği’ne Ağustos 2016 - Ekim 2017 tarihleri arasında başvuran ve dahil edilme kriterlerine uyan 925 hastanın retrospektif olarak arşiv bilgilerine ulaşılarak yapılmıştır. Hastalar VKİ değerlerine göre DSÖ obezite sınıflamasına uygun olarak 4 gruba ayrılmıştır. Bunlar; preobez=grup 1, evre 1 obez =grup 2, evre 2 obez=grup 3 ve evre 3 obez= grup 4 şeklindedir. Çalışmamızda hastaların antropometrik ölçümleri, BIA ölçümleri ve laboratuvar bulguları incelenerek cinsiyete ve gruplara göre karşılaştırılmıştır.

Çalışmamızdaki 925 hastanın cinsiyete göre dağılımları %84,3 kadın, %15,7 erkek şeklindeydi. Ülkemizde Akbaş ve ark.’nın yaptığı çalışmada da kadınların oranı %89 erkeklerin oranı ise %11 olarak bulunmuştur (159). Yine Bulur ve ark.’nın yaptığı araştırmada hastaların %7'si erkekti (160). Ülkemizde 2016 yılında yapılan Türkiye Sağlık Araştırması verilerine göre de obezite oranları kadınlarda %23,9 erkeklerde ise %15,2’dir (2). Ülkemizde obezitenin kadınlarda daha sık görülmesiyle uyumlu olarak bizim çalışmamızda da örneklem grubumuzda kadınlar çoğunluktaydı. Kadın ve erkeklerin gruplara göre dağılımında anlamlı farklılık vardı (p<0,001). Kadınların dağılımı birbirine yakın olmakla birlikte en fazla grup 4 yani evre 3 obez, erkekler ise en fazla grup 2 yani evre 1 obez içerisinde yer almaktaydı (Tablo 17). Polikliniğimizde 2014 yılında yapılan bir çalışmada ise hem kadınlarda hem de erkeklerde evre 1 obezite daha sık bulunmuştur (17). Bulur ve ark.’nın yaptığı araştırmada kadınlarda evre 1 obezite, erkeklerde ise evre 2 obezite daha fazla bulunmuştur (160). Saygın ve ark.’nın yaptığı başka bir araştırmaya göre ise hem erkek hem de kadınlarda preobezite daha sıktır (161). Çalışmamızda erkeklerin daha erken obezite evresinde başvurmalarında obeziteyle ilgili farkındalığın artmasının etkisi olabilir.

Çalışmamızda kadın ve erkekler arasında yaş, boy, kilo, VKİ, bel çevresi, kalça çevresi, B/K oranı, bazal metabolizma hızı, vücut yağ yüzdesi ve ağırlığı, vücut yağsız doku ağırlığı, toplam vücut suyu ve viseral yağ oranı açısından anlamlı ölçüde farklılık saptandı (Tablo 18). Çalışmamızda kadınların yaş medyan değeri erkeklerden fazlaydı (K:40 E:36). Yapılan çalışmalarda obezitenin 30 yaşından sonra artarak 40’lı yaşlarda pik yaptığı görülmüştür (9, 78). Kadınların çalışmamızda

çoğunlukta olması bu sonuçla ilişkili olabilir. Bizim çalışmamıza benzer şekilde Keskin ve ark. ile Sözmen ve ark.’nın yaptığı çalışmalarda kadınların yaşı daha fazla bulunmuştur (162, 163). Akman ve ark.’nın çalışmasında erkeklerin yaşı kadınlardan yüksek bulunmuş, Özkaya ve ark.’nın çalışmasında ve polikliniğimizde 2014 yılında yapılan çalışmada ise kadın ve erkeklerin yaşı benzer bulunmuştur (17, 164, 165). Boy ve kilo değerleri açısından erkeklerde anlamlı yükseklik mevcuttu. Keskin ve ark. da çalışmamıza benzer şekilde erkeklerde boy ve kilo değerlerini daha yüksek saptamıştır (162). Polikliniğimizde daha önce yapılan bir çalışmada ve Tokat ilinde yapılan başka bir çalışmada da boy ve kilo değerleri erkeklerde daha yüksektir (17, 166). Bu duruma erkeklerin boyunun genellikle kadınlardan uzun olması ve kas kütlesinin daha fazla olması yol açmış olabilir. Çalışmamızda erkeklerin kilosu daha fazla olmasına rağmen kadınların VKİ erkeklerden daha yüksek saptandı. Çalışmamıza benzer sonuçları içeren pek çok çalışma literatürde mevcuttur (17, 162- 164, 166). Kadınlarda obezitenin daha fazla görülmesi ve poliklinik başvurularının daha sık olması bu durumda etkili olabilir.

Bel çevresinin kadınlarda 88 cm ve üstü, erkeklerde ise 102 cm ve üstünde olması artmış risk göstergesidir. Bizim çalışmamızda ise her iki cinsiyette de artmış risk bulunmakla birlikte erkeklerin bel çevresi daha fazlaydı (K: 103 cm ve E: 110 cm). Yağ depolanmasının daha çok karın ve göğüs bölümünde olduğu android tip obezitenin erkeklerde daha sık görülmesi bu durumla ilişkili olabilir. Ülkemizde yapılan bir çalışmada da erkeklerin bel çevresi ortalaması 93 cm ve kadınların 88,6 cm olarak bulunmuştur (64). Sözmen ve ark. ile Özkaya ve ark.’nın yaptığı çalışmalarda da çalışmamıza benzer şekilde bel çevresi erkeklerde daha yüksektir (163, 165). Ancak Akman ve ark.’nın yaptığı çalışmada ve Tokat ilinde yapılan bir çalışmada kadınların bel çevresi daha fazla bulunmuştur (164, 166). Çalışmamızda kalça çevresi kadınlarda anlamlı ölçüde daha yüksekti. Bu yüksekliğin oluşmasında vücudun alt bölgelerinde yağ depolanmasıyla karakterize olan jineoid tip obezitenin kadınlarda daha sık görülmesi etkili olabilir. Çalışmamızda bel kalça oranı literatürdeki çalışmalar ile benzer olarak erkeklerde anlamlı ölçüde daha yüksekti (K: 0,86 ve E: 0,97) (17,163-166). Onat ve ark.’nın yaklaşık 2000 katılımcıyla yaptığı çalışmada da erkeklerde B/K oranı daha yüksektir (K:0,8 E:0,9) (64). Bir çalışmada ise B/K oranı kadın ve erkeklerde benzer bulunmuştur (166). Erkeklerde bel

çevresinin kadınlarda ise kalça çevresinin daha fazla olması bu oranın erkeklerde daha yüksek çıkmasında etkili olabilir.

Obezitenin tanısında vücuttaki yağ miktarı etkili olmaktadır. BIA ölçümlerinde genellikle kadınlarda vücut yağ yüzdesinin %33’ün erkeklerde ise %25’in üzerinde olması obezite lehine değerlendirilmektedir. Bizim çalışmamızda ise VYY kadınlarda (%41,4) ve erkeklerde (%28) obezite lehine olmakla birlikte kadınların VYY değeri erkeklere oranla daha yüksekti. Kadınların sayısının daha fazla olması ve VKİ değerlerinin erkeklerden fazla olması bu duruma yol açmış olabilir. Vücut yağ ağırlığı (VYA) da VYY’ne paralel olarak kadınlarda daha yüksekti. Obezite polikliniğimizde daha önce yapılan bir çalışmada da benzer şekilde VYY kadınlarda daha yüksek saptanmıştı (17). Bektaş ve ark. ile Yıldırım ve ark.’nın yaptıkları çalışmalarda da çalışmamıza benzer sonuçlar alınmıştır (167, 168). Viseral yağ oranı (VYO) ise VYY’nin tersine erkeklerde daha yüksek saptandı. Obezitenin komplikasyonları ile ilişkili olan abdominal obezitenin erkeklerde daha sık görülmesi erkeklerde VYO yüksekliği ile ilişkili olabilir. Literatür sonuçları ile çalışmamızın sonuçları benzerlik göstermektedir (17, 32, 169). Yağsız dokunun vücut ağırlığı (YVA) ile toplam vücut suyu (TVS) örneklem grubumuzdaki erkeklerde kadınlara göre daha yüksekti. Erkeklerin kas kütlesinin daha fazla olması ve yağ oranlarının daha az olması bunda etkili olabilir. Çalışma sonuçları bizim çalışmamıza paralel olan birçok çalışma literatürde mevcuttur (166- 168). Kadın ve erkek cinsiyet arasındaki bu farklılıklar nedeniyle özellikle birinci basamakta hastalar değerlendirilirken cinsiyete göre kestirim değerlerinin kullanılması takip ve tedavide oldukça önemlidir.

Cinsiyete göre laboratuvar bulguları Tablo 19 ile gösterilmiştir. Çalışmamızda lökosit sayısı ve N/L oranı bakımından cinsiyetler arası fark görülmemiştir. Buna erkek katılımcıların kadınlara oranla daha az olması sebep olabilir. Çalışmamıza benzer şekilde Keskin ve ark. da çalışmalarında cinsiyetler arası farklılık saptamamıştı (162). Ancak Kobayashi ve ark.’nın çalışmasında ve Park ve ark.’nın çalışmasında erkeklerde daha yüksekti (170, 171). Jamshidi ve ark.’nın çalışmasında ise kadınlarda daha yüksek saptanmıştı (172). Hemoglobin ve hematokritin erkeklerde daha yüksek değerlerde olması normaldir. Bizim çalışmamızda da beklediğimiz gibi bu parametreler erkeklerde daha yüksekti.

Çalışmamızda kadınlarda trombosit sayısı erkeklerden oldukça yüksek saptandı. Obezitenin kadınlarda daha sık görülmesi ve trombosit fonksiyonları üzerine olumsuz etkisi bu sonuca neden olabilir. Çalışmamıza benzer şekilde Keskin ve ark., Park ve ark. ve Samocha-Bonet ve ark.’nın çalışmalarında trombosit düzeyi kadınlarda daha yüksek bulunmuştur (162, 171, 173).

Çalışmamızda kadın ve erkek bireylerin açlık plazma glikoz düzeyleri