İSLAM TARİHİNİN KONUSU, ALANI, METODU VE DÖRT HALİFE DÖNEMİ

KONU TESTİ

2. BÖLÜM: İSLAM TARİHİ 545

ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ

6. ÜNİTE 7. Ebu Bekir döneminde Kur’ân ayetleri toplatılarak

kitap haline getirilmiş, yalancı peygamberler orta-dan kaldırılmış, dinden dönenler ve zekât verme-yenlerle mücadele edilerek isyanlar bastırılmıştır.

Bu bilgilere göre, Hz. Ebu Bekir’in aşağıdakilerden hangisini amaçladığı savunulabilir?

A) Arap Yarımadası’nda ticareti geliştirmeyi, B) Medine’yi kültür merkezi haline getirmeyi C) Arap Yarımadası dışında fetihler yapmayı D) İslâm Devletinin dağılmasını önleyip birliğini

sağlamayı,

E) Halifeliği babadan oğula geçen sisteme dönüş-türmeyi.

8. Hz. Ali’nin halifeliği döneminde Müslümanlar ara-sında Cemel ve Sıffîn savaşları yapılmış, Hakem Olayı’ndan sonra Müslümanlar üç gruba ayrılmış-tır. Bu duruma bakarak Hz. Ali dönemiyle ilgili ola-rak aşağıdaki yargılarından hangisine ulaşılabilir?

A) Müslümanların farklı kültürlerle kaynaştığı B) Halifeliğin saltanata dönüştüğü

C) Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrıldığı D) Arap Yarımadası dışında fetihler yapıldığı E) Müslümanlar arasında görüş ayrılıklarının

orta-ya çıktığı

9. Dört halife devrinde; halifeler seçimle işbaşına gelmiş ve İslâmiyet Arap yarımadası dışında da yayılmıştır. Ayrıca denizcilik faaliyetleri başlamış, Kıbrıs’ta fetih hareketine girişilmiştir. Buna göre aşağıdaki yargılarından hangisine ulaşılamaz?

A) Demokratik uygulamalar görülmüştür B) İlk defa donanma kurulmuştur

C) Müslümanlar farklı kültürlerle karşılaşmışlardır D) Deniz seferleriyle fetihler başlamıştır

E) Halifeliğin saltanata dönüşmüştür

10. Hz. Ömer döneminin en belirgin iki özelliği, fetihler ve devletin kurumsallaşmasıdır. İslâm devletinin sınırları Arap Yarımadası’nın dışına kadar geniş-lemiştir. İran, Irak, Suriye ve Filistin’de fetihler gerçekleştirilmiş ve devletin idarî, siyasî, askerî, sosyal, adlî ve malî alanlarda kurumsallaşması sağlanmıştır. Buna göre, I. İranlılarla Kadisiye ve Nihavend’de savaşılmıştır. II. Devletin gelirleri art-mıştır. III. Kendisinden sonraki Halifeyi vasiyetle tayin etmiştir. IV. İftâ ve kaza mahkemelerini kur-muştur. Yargılarından hangilerine ulaşılamaz?

A) Yalnız II B) I ve III C) Yalnız IV D) Yalnız III E) II ve IV

11. Hz. Ömer Dönemi’nde yaşanan; *Ele geçirilen yer-lerin illere bölünmesi, * İllere merkezden valiler ve kadıların atanması * Gayrimüslimlerden cizye toplanmaya başlanması, * Kalıcı ordugâhların ku-rulması gibi gelişmeler hangisinin göstergesi sayı-lamaz?

A) Fetih politikasının başarıyla sürdürüldüğü, B) Merkeziyetçi devlet anlayışının benimsendiği C) Fethedilen halkların Araplaştırıldığı

D) Fethedilen yerlerde kalıcılığın hedeflendiği E) Ele geçirilen yerlerdeki toplumların dinî

inançla-rına karışılmadığı

12. Tam bir demokrasi anlayışının hâkim olduğu Dört Halife döneminde siyasî, idarî, kültürel ve eko-nomik alanlarda birçok gelişmeler sağlanmıştır.

Buna göre aşağıdaki gelişmelerden hangisi Hz.

Ömer döneminde yapılmıştır A) Kur’ân kitap haline getirilmiştir

B) Yeni vergiler devlet gelirleri arasına girmiştir C) Kur’ân, nüshalar halinde çoğaltılarak, resmî

ol-mayan Mushaflar yakılmıştır

D) Asabiyet anlayışı tekrar hayatı yönlendirmeye başlamıştır

E) Cemel ve Sıffîn gibi dâhili savaşlar meydana gelmiştir

13. Hz. Ömer, valilere kadılara dokunmamalarını, dinî konularda onların görüşlerine uymalarını yazdığı mektuplarda emretmiştir? Bununla Hz. Ömer neyi amaçlıyordu?

A) Yargının bağımsızlığını B) Ekonomik özerkliği C) Valilerin bağımsızlığını D) İdarî özerkliği

E) Amillerin bağımsızlığını

14. Aşağıdakilerden hangisinin Dört Halife Devri’nde;

İslâm’ın öğretileri doğrultusunda inanç ve hukuk birliğini sağlamak amacıyla gerçekleştirildiği söy-lenebilir?

A) Kur’ân’ın çoğaltılarak eyaletlere gönderilmesi B) Cihadın devam etmesi

C) Mahalli inançlara müdahale edilmemesi D) Halifelerin seçimle belirlenmesi

E) Hz. Osman Dönemi’nde yakın akrabalarının va-liliklere atanması

ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ

15. Kadılık teşkilatı kurulmuştur, ülke eyaletlere bö-lünmüştür ve mâli, askerî ve idarî alanlarda divan-lar oluşturulmuştur. İslâm Devleti’ndeki bu geliş-melerin sebepleri arasında aşağıdaki durumlardan hangisi gösterilemez?

A) Yönetilen nüfusun artması B) Savaşların kaybedilmesi C) Sınırların genişlemesi D) Eyaletlere kadıların atanması

E) Yeni askerî garnizon ve kışlaların oluşturulması

16. Hz. Ömer, kendisinden sonraki halifenin seçilmesi için oluşturduğu “Şûrâ Meclisi”ne, “eğer oylar eşit gelirse oğlum Abdullah’a sorunuz, o nereyi tercih ederse o kişi kazansın” diyerek neyi amaçlamış ol-maktadır?

A) Halifenin atama yoluyla olmasını B) Oğlunun liyakatini vurgulamak istemesi C) Oğlunun halifeliğe aday olamayacağını D) Doğrudan Hz. Osman’ın halife olmasını E) Halifelik konusunda karışıklığı önlemek

isteme-sini

17. İslâm Tarihi’nde Hulefâ-i Raşidin diye tanımlanan ilk dört halife seçim yoluyla göreve gelmişlerdir.

Göreve gelen halifeler hiçbir zaman kendilerini aday göstermemişler, halkın (ashabın) ileri gelen-leri tarafından aday gösterilip, halkın da biatiyle halife olmuşlardır. Buna göre aşağıdakilerden han-gisine ulaşılabilir?

A) Hilafetin saltanata dönüştüğü

B) O dönemde yönetimde anlaşmazlıklar çıktığının C) Günümüzde de uygulanan demokratik

yöntem-lerin uygulanmadığı

D) Halifelerin ortak bir kararla devletin başına geç-tiği

E) Halifelerin, halkın ileri gelenleri tarafından des-teklendiği

18. Hz. Ebu Bekir Dönemi’nde, İslam Devleti yaptığı faaliyetlerle aşağıdaki gelişmelerden hangisiyle is-patlanmaz?

A) İrtidat yani dinden dönenlerin yeniden Müslü-man olmalarının sağlanması

B) Yalancı peygamberler ile mücadelede başarı ka-zanılması

C) Halid b. Velid büyük başarılar elde etmesi D) İç barışı temin etmesi

E) Bizans ile savaş yapılması

19. Hz. Ömer fetihlerin Orta Asya’ya doğru uzanması üzerine yaptığı istişare sonucunda ordugâh şehir-lerin kurulmasına karar verdi. Hz. Ömer’le başla-yan ordugâh şehir kurma geleneği İslam Tarihi’nin daha sonraki dönemlerinde de devam etmiştir.

Aşağıdakilerden hangisi Hz. Ömer döneminde ku-rulan ordugâh bir şehirdir?

A) Horasan B) Dımeşk C) Kûfe D) Kudüs E) Nahrevan

20. Müslümanlar arasında meydana gelen Cemel Va-kası’nın daha sonraki dönemlerde ortaya çıkan birçok fikrî ve itikadî gelişmelere etkisi olmuştur.

Aşağıdakilerden hangisi Cemel Vakası’nın etkile-rinden birisi değildir?

A) İtikadî mezheplerin doğmasına zemin hazırla-ması

B) İman-küfür sınırının tartışılması C) Cebriye ve Mutezile’nin ortaya çıkması D) Kerbela olayına sebep olması

E) Kader meselesinin tartışılması

21. Sıffîn Savaşı Amr b. As’ın Kur’an sayfalarını mız-rakların ucuna taktırarak, “aramızda Allah’ın kita-bı hakem olsun” diyerek durdurulmuştu. Bunun üzerine iki taraftan birer hakemle ve üç tane de gözlemci ile tahkime gitmeye karar verildi. Aşağı-dakilerden hangisi hakem ya da gözlemci sıfatıyla tahkimin içinde değildir?

A) Ebû Musa el-Eş’arî B) Abdullah ibn Zübeyr C) Abdullah ibn Ömer D) Muğire b. Şu’be E) Abdullah ibn Abbas

22. Aşağıdakilerden hangisi dört halife döneminde İslam kültür ve medeniyetine yapılan katkılardan birisi değildir?

A) İslamî eğitimin yapıldığı medreselerin ortaya çıkması

B) Kur’an sayfalarının kitap haline getirilmesi C) Hukuk alanında ifta ve kaza mahkemelerinin

kurulması

D) Hz. Muhammed’in hicretinin Hicrî Takvim’in başlangıcı kabul edilmesi

E) İslam Tarihi’nde ilk düzenli ordunun kurulması

2. BÖLÜM: İSLAM TARİHİ 547

ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ

6. ÜNİTE 23. Hz. Osman’ın hilafetinin ilk altı yılına İslam

tarih-çileri herhangi bir iç karışıklığın olmamasından dolayı sükûnet, ikinci altı yılına da karışıklıklar ve kötü yönetim dönemi demişlerdir. Birçok tarihçi kötü yönetimin amcasının oğlunun başkâtipliğe getirilmesiyle başladığını ifade etmektedirler. Dev-let yönetimindeki birçok icraatı eleştirilen bu kişi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Muaviye b. Ebî süfyan B) Mervan b. hakem C) Amr b. As D) Abdullah b. Sa’d E) Velid b. Ukbe

24. Hz. Osman’ın şehit edilmesi üzerine hilafeti geçen Hz. Ali’ye bazıları biat etmedi, bazıları kerhen biat ettiğini belirtti. Bazıları da biat etmesine rağmen sonra karşısında yer aldı. Bu tutumlar ilerleyen zamanda dâhilî çatışmalara da sebep olmuştur.

Aşağıdakilerden hangisi önce biat edip sonra karşı çıkanlardan birisidir?

A) Zübeyr b. Avvâm B) Abdurrahmah ibn Avf C) Abdullah ibn Hanzala D) Abdullah b. Ömer E) Abdullah ibn Abbas

25. Hz. Osman zamanında meydana gelen iç karışık-lıkların ve halifenin uzun bir kuşatmadan sonra şehit olmasına birçok olay sebep olmuştur. Aşa-ğıdakilerden hangisi tarihçilerin üzerinde birleştiği olaylardan birisi değildir?

A) Mushafların yakılması ve resmî nüshanın oluş-turulması

B) Zekât vermeyenlere karşı savaş kararı alması C) Mervan b. Hakem’i affederek Medine’ye

dön-mesine izin vermesi

D) Valiliklere genellikle yakın akrabalarını ataması E) İcraatını eleştiren ashaba sert davranması

26. Hz. Osman’ın şehit edilmesi üzerine halife olan Hz. Ali’den çözmesi istenilen ilk problem aşağıda-kilerden hangisidir?

A) Kûfe ve Basra valilerinin görevden alınması B) Valilerden biat haberlerinin gelmesi

C) Hz. Osman’ın katillerinin yakalanıp cezalandırıl-ması

D) Boş olan valilikleri atamalar yapılması E) Hz. Osman’ın valilerinin görevden alınması

27. On yıllık halifeliği döneminde büyük başarılara imza atan Hz. Ömer ‘in yönetim anlayışında bir-çok ilkesi vardı. Başarısının temelinde olan bu il-kelere sımsıkı bağlı kalmış olan Hz. Ömer dünya yönetim tarihine birçok izler bırakmıştır. Aşağıda-kilerden hangisi Hz. Ömer’in yönetim anlayışında yer almamıştır?

A) İstişare B) Teftiş C) Adalet D) Asabiyet E) Liyakat

28. Hz. Ömer döneminde devletin gelirleri iyice artmış ve yeni vergiler devlet gelirleri arasına girmiştir.

Bu dönemde devlet gelirleri arasına giren vergi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Fey B) Cizye C) Öşür

D) Humus E) Haraç

29. Hz. Ebu Bekir döneminde hem Ridde hem de İrti-dat olaylarının bastırılmasında başkomutan olup, Hz. Ömer’in görevden aldığı kişi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Halid b. Velid

B) Muaviye b. Ebî Süfyan C) Sa’d. b. Ebî Vakkas D) Ebu Ubeyde İibn Cerrah E) Amr b. As

30. Hz. Peygamber’in vefatından sonra bazı ihtilaflar or-taya çıkmıştır. Bu ihtilaflar Hz. Ebu Bekir tarafından kolaylıkla çözülmüştür. Bu ihtilaflardan birisi de Hz.

Muhammed’in (sav) defin meselesidir.

Hz. Ebu Bekir bu meseleyi aşağıdaki sözlerden hangisini aktararak çözmüştür?

A) İmamlar Kureyştendir.

B) Peygamberler öldükleri yere gömülürler C) Peygamberler miras bırakmazlar

D) Peygamberlerin bıraktığı her şey sadakadır.

E) Zekât vermeyenlerle sonuna kadar savaşaca-ğım.

1. Kuruluş Dönemi

Ebu Süfyan ve oğlu Muaviye, diğer çok sayıda Ümey-ye mensupları ile birlikte Mekke’nin fethinde Müslüman olmuşlardır. Hz. Peygamber (sav) Ümeyyeoğullarına devletin çeşitli kademelerinde valilik ve kâtiplik gibi gö-revler vermiştir. Özellikle Muaviye, Hz. Peygamber’in (sav) resmî yazışmalarda kâtipliğini yapmıştır. Hz. Ömer, 639 yılında Yezid b. Ebî Süfyan’ın ölümü üzerine Muavi-ye’yi Şam valiliğine atamıştır.

Hz. Osman 645 yılında Muaviye’yi Suriye genel vali-si yapmıştır. Muaviye orada güçlü bir ordu kurarak, böl-gede askerî, ekonomik ve toplumsal açıdan büyük bir güç olmuştur. Muaviye, Hz Osman’ın yerine halife seçilen Hz. Ali’yi, diğer Ümeyyeoğulları gibi halife ola-rak tanımadı ve ona biat etmedi. Muaviye, kendisinin de içinde bulunduğu Arap dâhileri olan Amr b. As, Muğire b. Şu’be ve Ziyad b. Ebihî’yi yanına alarak Mısır başta olmak üzere Hz. Ali’ye bağlı bazı önemli bölgeleri ele geçirmeyi başardı. Muaviye, Hz. Ali’nin yerine halife se-çilen Hz. Hasan’la altı ay sonra anlaşarak onu halifelik-ten vazgeçirdi. Bu suretle İslam dünyasının tamamını yönetimine aldı. İslam Tarihinde, Hz. Hasan’ın halife-liği Muaviye’ye teslim ettiği 41/661 yılına “Birlik Yılı”

(Âmu’l-Cemâa) denilmiştir.

Muaviye gerek kendi iktidarını korumak gerekse dev-letin sınırlarını genişletmek için Suriyelilere ve Yemen asıllı Kelb kabilesine dayanıyordu. Dört halifenin iktidara gelişlerinde istişare yoluyla seçilme dikkate alınmış iken, Muaviye, siyasî ve silahlı mücadele ile iktidara geldi ve bu süreci başlattı. Kendisi hayatta iken oğlu Yezid’i veli-aht tayin ederek hilafette, babadan oğula geçiş biçimini de başlatarak halifeliği saltanata dönüştürmüştür.

İslam Devletinin başkenti;

Hz. Muhammed döneminde: Medine Hz. Ebu Bekir döneminde: Medine Hz. Ömer döneminde: Medine Hz. Osman döneminde: Medine Hz. Ali döneminde: Kûfe

Muaviye döneminde: Şam olmuştur.

ÖNEMLİ

2.Hilafetin Saltanata