Bağımlılık konusunda yapılan tedavilerde için bazı ölçütlerin olmasına yönelik düşünceler ve tanı ölçütlerinin kullanılması söz konusu olabilmektedir. Bu kısımda, Suler ölçüleri, Young ölçüleri ve Goldberg ölçüleri konuları izah edilecektir.
2.2.1. Suler Ölçüleri
Suler’in (1999) sekiz faktörlü internet kullanımı arasındaki ayırımının tasnifi, sağlıklı ve problematik kullanım arasında yapılmaktadır. Kişilerin internete duyulan tutkusu sağlıklı, patolojik seviyede bağımlı ya da ikisi arasında bir durumda olabilmektedir. Kişilerin internetle arasındaki ilişkilerinin doğasını anlamak için kullandığı 8 faktör şunlar olmaktadır.
1. İnternetteki etkinliğin karşıladığı ihtiyaçların sayısı ve türleri
2. Karşılanmayan ihtiyaçlar sonucunda ortaya çıkan yoksunlukluğun derecesi, 3. Online aktivitelerin hangi tür olduğunu belirlemek,
4. İnternet kullanımının kişinin gerçek hayattaki işlevlerine etkisini belirlemek, 5. Bunaltıya dair öznel duygudurumlar,
6. İhtiyaçlar hakkında bilinç düzeyinde farkındalık, 7. Deneyim ve dahil olma süreci
8. Gerçek ve sanal arasındaki denge durumu ve entegrasyon.
John Suler Time- Warner’s Palace adlı internet (online) topluğunu örneklem alarak yaptığı çalışmada internetin neden büyük ölçüde bağımlılık yapıcı olduğuna dair kendi kuramını geliştirerek, internetteki etkileşimlerin Maslov’un ihtiyaçlar hiyerarşisinde yer alan ihtiyaçlar hiyerarşisine karşılık geldiği sonucuna ulaşmıştır.68
67 Melek Kalkan ve Canani Kaygusuz, İnternet Bağımlılığı, Sorunlar ve Çözümler, 1. Baskı, Anı
Yayıncılık, 2013, ss. 10-11.
68 Didem Müge Siyez , ‘’Ergenlerde İnternet Bağımlılığını Yordayan Psikososyal Değişkenlerin
36 2.2.2. Young Ölçüleri
Young ölçülerinde ilk yaptıkları araştırmalarında, internet bağımlılığı konusunda ölçütlerin bulunması ve bu ölçütlerin kullanılması öne çıkmaktadır. Araştırmalardaki temel problemler arasında, internetin sorunlu kullanımıyla alakalı tanımlamada kavramsal farklılıkların bulunması yer almaktadır. Bununla beraber, sorunlu internet kullanımı, internetin kontrolü altında olma, internet bağımlılığının düzensizliğini ve internet bağımlılığını açıklamaktadır. Bundan dolayı internet bağımlılığının ön planda olduğunu ve diğer kavramları da içine aldığını ifade etmektedir. Bu araştırmaların önemli olan diğer noktası ise; internet bağımlılığına yönelik farklı tanımlamaların alan yazınında yer alması olmaktadır. Griffits altı, Young sekiz, Scherer ise on ölçütlü klinik belirtilerinin bulunduğu ölçüt listesi çıkarmıştır. İnternetin kullanımı üzerinden ya da telefon görüşmeleriyle uygulanabilecek, sekiz maddeden oluşturulan bütün maddelere evet veya hayır cevabının verileceği, internet bağımlılığı ölçüt listesi geliştirmişlerdir. Geliştirilen bu ölçütlerin beş maddesine evet yanıtını veren kişilerin internet bağımlısı olduğu ön kabulüne dayanmaktadır.69
Young’un internet bağımlılığı konusunda yapmış olduğu geniş araştırmalarla, hangi hususların bağımlılığa neden olduğu konusunda varsayımlarını oluşturmaktadır. Young, internet bağımlılığının tanılarına ve ölçütlerine DSM-IV‘te yer verilen ve internet bağımlılığına en yakın olarak düşündüğü kumar oynamanın kriterleriyle oluşturmaktadır. Sorunlu şekilde internet kullanımı kavramlaşma sürecine ilişkin düşünce ayrılığına rağmen, Young’un geliştirdiği bu kriterler araştırmacılar tarafından kullanılmaya devam etmektedir. Bunun dışındaki tanı ve ölçütler aşağıda şu şekilde belirtilmektedir.70
1. Sürekli olarak interneti düşünmek, internetle zihinsel uğraş, internet üstünden yapılan faaliyetlerin hayalini kurmak, internette yapılması düşünülen diğer etkinliği düşünmek olmaktadır.
2. Kişi doyuma ulaşmak için artan seviyelerde internet kullanım gereksinimi duymaktadır.
3. Kişinin internet kullanımını kontrol etmesi, azaltması ya da bırakmaya yönelik girişimlerinin olması yer alabilir.
4. Kişinin kullanımını azaltması ya da tamamen kesmesi durumunda baş gösteren huzursuzluk, kızgınlık ya da irribalite gibi duygu durum bozukları meydana gelebilir.
69 Özlem Çakır Balta ve Mehmet Barış Horzum, “İnternet Bağımlılığı Testi”, Eğitim Bilimleri ve
Uygulama, 2008, Cilt: 7, Sayı: 13, 87-102, s. 99.
37
5. Başlangıçlarda planlanan süreden daha uzun süre internette kalma durumu oluşmaktadır.
6. Aile içindeki bireylere, terapiste ya da başka kişilere internette kaldığı süre ile ilgili yalan söylenebilmektedir.
7. İnterneti yaşadığı problemlerden kaçmak ya da çaresizlik, anksiyete, suçluluk depresyon gibi olumsuz duygulardan uzaklaşmak için kullanma nedenleri şeklinde sıralanmaktadır.71
2.2.3. Goldberg Ölçüleri
Sosyal bir varlık olarak gelişen insan, teknoloji bağımlılığı nedeniyle yaşamını aksatır duruma gelmektedir. Teknolojinin amaç haline gelmesiyle birlikte, insanların hayatında kolaylıklar sağlama işlevinden uzaklaşarak teknoloji bağımlılığı durumunun oluşmasına neden olmaktadır. Goldberg, internet bağımlılığını altı esas davranış göstergesiyle ilişkilendiren bir tanımlama yapmaktadır. Goldberg’in internet bağımlılığı teorisinin altı esas bileşeni, gerçekte internete bağlı olmadıklarında bile internete bağlanacakları zamanı düşünmelerini konu almaktadır. Bununla beraber internete bağlı olduklarında duygusal açıdan kendilerini iyi hissetme duygusuyla, duygu durum değişikliği yer almaktadır. Başlangıçta internette kalındığında, kısa sürede hissettiği hazzı daha sonra uzun süren zamanlarda elde bulundurmasını içeren zamanda uzama hususu bulunmaktadır. Kişinin internette fazla kalması engellendiğinde karamsarlık, titreme ve sinirlenme gibi durumları oluşturan geri çekilme belirtilerinin ortaya çıktığı bilinmektedir. Kişi çeşitli faaliyetlerde bulunurken başkalarıyla ya da kendisiyle içsel çatışma içinde olmasını içeren çatışma belli sürelerde internetten uzaklaşıldığında meydana gelmektedir. Böylece yeniden çevrim içi olunmasıyla tekrarlanan hastalığın uç seviyelere ulaşmasını nüksetme olarak tanımlamaktadır.72