İnovasyon Süreci

Bir firmanın içinde bulunduğu sektör ve sahip olduğu büyüklüğü ne olursa olsun, varlığını sürdürebilmesi ve rakiplerine karşı bir adım öne geçebilmesi ancak inovasyon ile mümkündür. İnovatif faaliyette bulunan firmalar üretkenliklerini artırarak hızlı büyüme fırsatı yakalar, nitelikli istihdam olanakları sağlar, iç ve dış piyasada daha güçlü

bir konum elde ederler (Elçi, 2006: 160). Ancak inovasyon yönetimi konusu rekabet avantajı elde etmek isteyen işletmeler için sadece ihtiyacın meydana geldiği zamanlarda değil sürekli olarak başvurulması gereken bir konudur.

İnovatif faaliyette bulunan işletmeler bu sayede geliştirilmiş ve iyileştirilmiş dağıtım fonksiyonlarıyla ve portföylerindeki yeni ürün ve hizmetlerin sayısının artması ile yüksek miktarda satış yapabilmekte ve pazar paylarını artırabilmektedirler. İnovasyon ile kaynakların ve zamanın iyi kullanılması işletmenin maliyetlerini azaltmakta ve kazancını artırmaktadır. Bu nedenle inovasyon, işletmelerin stratejik anlamda önem vermesi gereken ve devamlılığının sağlanması konusuna dikkat etmesi gereken bir husustur.

İnovasyon bir süreçtir ve bu süreç, inovatif fikirlerin yoğun çaba gerektiren birçok aktivite tamamlanarak pazara ürün olarak sunulmasına kadar sürer (Başer, 2008: 1). Ancak belirsiz koşullar altında inovasyonu yönetmek kapsamlı problem çözebilme yeteneği gerektiren ve inovasyonu gerçekleştiren işletme tarafından dikkatli bir şekilde sıkı takip içeren bir süreçtir.

İnovasyon sürecinin organizasyonlarda planlanmış ve öngörülmüş olması gerekmektedir. İnovasyonu yönetebilmek, inovasyonla ilgili amaçların belirlenmesini, planlamayı ve ilgili planların uygulanmasını gerektirmektedir. Planlı olarak inovasyonu yönetebilmek, yeni fikirlerin meydana getirilmesi ve elde edilmesini sağlamak ve bu fikirlerin uygulamaya geçirilmesi aşamasını iyi bir şekilde organize etmek gereklidir. Ancak sistemli olarak hayata geçirilmiş inovasyon ile pozitif bir sonuç elde edilebilmektedir (Özdaşlı, 2006: 13).

İnovasyon süreci, işletmelerin inovasyon özelliklerine, inovasyon stratejilerine ve önceliklerine göre belirlenmekte ve işletme politikalarına uygun olarak şekillenmektedir. İnovasyon sürecinin hedefine başarılı bir şekilde ulaşabilmesi için bazı aşamalardan geçmesi gerekir. Her bir aşamanın, işletmenin sahip olduğu bilgi düzeyi ve müşteriye verdiği değer konuları dikkate alınarak tasarlanması ve geliştirilmesi gereklidir.

İnovasyon sadece teknik bir yenilik değildir. Uygulamaya konulup ticari bir başarı elde etmesi gerekmektedir. İnovasyonu ortaya çıkarmak anlamında oldukça fazla yeni fikrin var olmasına karşın bunların ticari başarı kazanmaları ve uygulamaya yansıyanları oldukça az sayıdadır (Ertürk, 2010: 271). Bu nedenle inovasyon sürecinin iyi bir şekilde

gözlemlenmesi gerekmektedir. İnovasyon aşamaları birçok araştırmacı tarafından farklı başlıklarla ele alınmıştır.

Rogers’a (1995) göre inovasyon süreci; problem tanımlama, araştırma (temel ve uygulamalı), geliştirme, ticarileştirme, benimseme ve yayılma, sonuç olmak üzere altı aşamadan oluşmaktadır.

Elçi’ye (2006) göre inovasyon süreci altı aşamadan meydana gelmektedir. Sırasıyla; fırsatların yakalanması, stratejik seçimin yapılması, gerekli bilginin edinilmesi, çözümün geliştirilmesi, ticarileştirme, öğrenme.

Şekil 1. İnovasyon Döngüsü Kaynak: Elçi, 2006: 161

Güneş’e (2006) göre ise inovasyon süreci beş aşamadan oluşmaktadır. Şu şekilde sıralanmıştır;(Potansiyeli) Fark etmek, (Fikir) Üretmek, (Fikirden yola çıkan çözüm- ürün) Geliştirmek, (Ürün tasarımını) Uygulamak, (Ürünü) Yaygınlaştırmak.

İnovasyon süreci basit, doğrusal ve tek taraflı bir süreç olmayıp karmaşık ve etkileşimli bir süreçtir. İşletme içerisinde bütün bölümler arasında güçlü bir bağlantı ve entegrasyon olması gereklidir. İnovasyon süreci iyi bir şekilde düzenlendiği ve

gerçekleştirildiği takdirde işletmenin inovasyon kapasitesini %40, satış gelirlerini %70 artırabilmektedir (Tokmak, 2008: 87).

Etkileşimli bir inovasyon süreci modeli Şekil 2’de görülmektedir.

Şekil 2. Etkileşimli İnovasyon Süreci Modeli Kaynak: Ulusal İnovasyon Sistemi, 2003: 128

Şekil 2’de görülen etkileşimli inovasyon süreci modelinde, inovasyon sürecinin her aşamasının birbiri ile etkileşim halinde olduğu gözlenmektedir. İnovasyon süreci, yeni bir fikir ile başlamakta ve her aşamasında nihai tüketicinin istek ve ihtiyaçları devamlı olarak incelenmektedir. Ayrıca gelişen ve değişen teknolojiden de yararlanılarak inovasyon sürecinin pürüzsüz ve hızlı bir şekilde ilerlemesi sağlanmaktadır.

Tidd ve diğerlerine göre (2005) inovasyon süreci modeli Şekil 3’de gösterildiği gibidir: Yeni Fikir Pazarlama Satış Geliştirme Yeni Teknoloji İmalat Prototip İmalatı

Toplumun ve Pazarın İhtiyacı

Toplumun ve Pazarın İhtiyacı

Pazar Yeri Fikir

Şekil 3. İnovasyon Süreci Modeli Kaynak: Tidd vd., 2005: 68

 İlk aşama: İnovasyon sürecinin ilk aşamasını araştırma evresi oluşturmaktadır. Bu evrede işletmenin iç veya dış çevresinde ortaya çıkan farklılıkların ele alınması, inovasyon sürecini etkileyebilecek tehditlerin, fırsatların ve değişikliklerin dikkate alınması ve araştırılması söz konusudur.

 İkinci aşama: Seçim yapma ve karar verme evresidir. İlk aşamada ortaya çıkan ve işletmenin değerlendirmeye aldığı inovatif fikirler üzerine yoğunlaşarak içerisinden en uygun inovatif projenin seçiminin yapılması gerçekleştirilir. İşletmeler açısından inovasyonu meydana getirmek oldukça riskli bir durumdur. Bu nedenle işletmeler stratejik görüşleri (teknolojik alt yapısı, pazarda sahip olduğu rekabet avantajı vb.) doğrultusunda inovatif fikirleri seçmek ve karar vermek zorundadır.

 Üçüncü aşama: İnovasyon için gerekli kaynakların temini evresidir. Bu evrenin başlangıcında inovasyonu destekleyecek kaynaklar araştırılır ve incelenir. İnovasyon için gerekli olan kaynaklar Ar-Ge ile, pazar araştırması yolu ile ya da teknoloji transferi ve stratejik ittifaklar kurarak elde edilir.

Zaman Araştırma Seçim Yapma Uygulama

(Bilgi Kaynaklarına Sahip Olma/ Projeyi Yürütme/ İnovasyonu Başlatma/ İnovasyonu Sürdürme)

 Dördüncü aşama: Uygulama evresidir. İnovatif fikrin iç veya dış pazarda yeni bir şeye dönüşmesi ve inovasyonun ortaya çıkması, tamamlanması söz konusudur. Bu aşamada etkili bir yönetim sistemi var olmalı, pazar ile olan ilişkiler ve teknik faaliyetler dikkatle incelenmelidir.

 Beşinci aşama: Öğrenme evresidir. Bu aşama daha önceki aşamalarda elde edilen başarı ve başarısızlıkların değerlendirilmesine, gerekli bilgilerin teminine ve bu bilgilerin inovasyon sürecini daha iyi yönetmede kullanılmasına, dikkat edilmesi gereken hususların vurgulanmasına ve tekrar edilmemesine olanak sağlar. Öğrenmenin meydana getirdiği etki diğer tüm aşamalara yansıdığı zaman inovasyonun devamlılığı, dolayısı ile işletmenin rekabet gücünün devamlılığı açısından büyük önem arz eder.