İnovasyon ile Karıştırılan Kavramlar

Bazı kavramların inovasyon yerine kullanılması inovasyonun tanımlanmasında ve yönetilmesinde hatalara yol açacaktır (Güleş ve Bülbül, 2004, s. 125). Bu kavramaların muhteviyatına inerek incelenmesi ve karışıklıkların önlenmesi son derece önem arz etmektedir.

2.1.4.1. Yaratıcılık

Genel itibariyle inovasyonun yaratıcılıkla aynı anlamı ifade ettiği zannedilmektedir. Fakat bu iki kavram arasında farklılıklar söz konusudur. Yaratıcılık yeni fikirlerin oluşma süreci iken inovasyon bu yeni fikirlerin mal ve hizmete dönüşmesini ve pazara arz edilmesini sağlar. Kısacası inovasyon yeni fikirlerin paraya dönüştürülmüş biçimidir (Duran ve Saraçoğlu, 2009, s. 60). Yaratıcılık, farklılık oluşturmak ve değer yaratmada sürekliliği yakalamaktır. Theodore Levitt, yaratıcılık ve inovasyon arasındaki farkı şu şekilde açıklamıştır: ‘‘Yaratıcılık, yeni şeyler düşünmektir. İnovasyon yeni şeyler yapmaktır’’ (Nochur, 2009, s. 17).

Gümüşlüoğlu çalışmasında, yaratıcılığın en geçerli olduğu tanımlarından biri olan Amabile’nın yaratıcılık tanımını temel alarak, yaratıcılığı yeni ve kullanılabilir fikirlerin geliştirilmesi, inovasyonu ise yaratıcı fikirlerin örgütlü bir şekilde organize edilmiş şekilde hayata geçirilmesi olarak tanımlamıştır (Amabile, 1983’den aktaran Gümüşlüoğlu, 2009, s. 37). Yakın dönemde inovasyon kavramı OECD tarafından daha detaylı bir şekilde tanımlanmaktadır. Bu tanımlara göre, yeni veya önem arz edecek şekilde geliştirilmiş bir ürün (hizmet), süreç, yeni bir pazarlama alanı veya organizasyonda iş yapma biçimlerindeki yeni uygulamaları kapsar (OECD, 2005, s.

46).

21 2.1.4.2. İcat (Buluş)

İnovasyonla icat kavramları farklı anlam ifade etmektedirler. İcat, başarılı şekilde ticarileştirilmediği vakit hem toplumsal hem de ekonomik fayda oluşturmaz;

dolayısıyla inovasyon olarak adlandırılması yanlış olmaktadır. İnovasyon da icatların sonucundan yararlanmak ne kadar geçerli olsa da inovasyon, icat olmadan da gerçekleşir. Bu doğrultuda, icat, inovasyonun ilk aşaması olarak görülmektedir (Elçi, Karataylı ve Karaata, 2008, s. 28). Başka bir ifadeye göre icatın inovasyon olabilmesi için ticarileştirilmesi ve pazara sunulmasıdır (Kastan, 2016, s. 42).

Bir başka yönüyle bakılacak olursa; icat, ürün, hizmet ve süreç için yeni fikirlerin oluşturulması olarak da tanımlanabilir. İnovasyon, yeni ürünün, sürecin veya hizmetin pazara sunularak ticarileştirilmesidir. İcat, yeni veya gelişmiş ürün, hizmet veya fikir düzeyini ifade eder ve uygulamaya konularak kullanılmaya başlanması ise inovasyona dönüştürür. İcat, yaratıcı bir olayı, yenilik ise yaratıcı bir süreci temsil etmektedir (Güleş ve Bülbül, 2004, s. 125).

İnovasyon için buluşlardan istifade edilebilir. Fakat asıl önem arz eden unsur ekonomik getiri sağlayan, henüz yapılmamış olanı yapmak veya yapılmış olanı farklılaştırmaktır. İnovasyon keşfedilmemiş bir şeyi icat etmek değildir, inovasyon genel olarak değer yaratma yollarını keşfeder. Bundan ötürü fikirler ve kavramlar önem teşkil eder. İnovasyonda bu doğrultuda başarıyı da beraberinde getirir. Diğer taraftan bir icat bir ticari başarıyı beraberinde getirme garantisi yoktur. İcattan bir ticari başarı getirilmediği zaman bir değer de oluşmamış olur. Örneğin, elektrikli süpürgeyi icat eden J. Murray Spengler icatını ticarileştirmediği için bu icat bir müddet bir işe yaramadı (Elçi, 2007, s. 17).

2.1.4.3. AR-GE

AR-GE ile inovasyon kavramlarını karıştırmamak gerekmektedir. Bu iki kavram birbiriyle ilişkili olmasına rağmen her AR-GE sonucu inovasyon meydana gelmediği gibi her inovasyon sonucu AR-GE meydana gelmemektedir. AR-GE yeni ürünlerin üretimini süreç kısmını ve bilginin sistematik olarak yönetilmesini sağlar.

İnovasyon ise bilimsel araştırmadan icada, geliştirmeye ve pazara sunarak ticarileştirme faaliyetlerini kapsar (Turrell ve Lindow, 2003’den aktaran Riederer, Baier ve Graefe, 2005, s. 12).

22

İnovasyon, AR-GE ile de eş tutulmamalıdır. İcat, gibi AR-GE de inovasyon faaliyetlerinde girdi oluşturabilir fakat inovasyon, AR-GE faaliyetleri olmaksızın da gerçekleştirilebilir. Mart 2006’da Avrupa’nın ekonomik büyümeyi sağlamak amacıyla

‘İnovatif bir Avrupa Yaratmak’ adlı raporu yazan eski Finlandiya Başbakanı Esko Aho’nun inovasyon ile AR-GE arasındaki farkı şu şekilde dile getirmiştir: ‘‘AR-GE, euro’ları bilgiye dönüştürmektir… ancak inovasyon, bilgiyi tekrar euro’lara dönüştürmek anlamına gelir…’’. Yani inovasyon bilginin paraya dönüştürülmesi olduğu söylenmektedir (Elçi, 2008, s. 28).

2.1.4.4. Teknolojik Gelişme

İnovasyon kavramı ile birlikte diğer kavram ise ‘teknolojik gelişme’dir.

Teknoloji, üretim faaliyetlerinde bulunurken faydayı amaç güderek başvurduğu bilgilerin toplamı olarak tanımlanabilir. Bilgi topluluğu; üretimin kolaylığını sağlama, kalitesini arttırma, niteliğini yükseltme ve insan ihtiyaçlarını en iyi şekilde değerlendirme olarak söylenebilir (Durna, 2002’den aktaran Akıncı, 2011, s. 56).

Ülkelerin rekabeti sağlamak için mal ve hizmetlerde sermaye ticareti bakımından ülkeye yabancı yatırımcı çekerek rekabet gücünü arttırmaktadırlar. Bununla beraber rekabetin sağlanabilmesi için teknolojik gelişme bakımından işletmelerin kâr ve zarar etmeyi göze alarak teknolojik gelişmeyi inovasyon faaliyetlerine dönüştürmeleri gerekir (Kibritçioğlu, 1998, s. 2). İnovasyon ile ilgili incelenen kavramların ayrımı Şekil 4’de gösterilmektedir.

İnovasyon Yönetimi

Teknoloji Yönetimi

Şekil 4. İnovasyonla İlişkili Kavramların Farkı

Kaynak: Güleş, H. K. ve Bülbül, H. (2004). Yenilikçilik, işletmeler için stratejik rekabet aracı.

(1. Basım). Ankara: Nobel Yayınları.

Yaratıcılık İcat İnovasyon Yayılma

23

Yukarıda gösterilen Şekil 4’de görüldüğü gibi inovasyonla ilişkili karıştırılan kavramlar yaratıcılık, icat, inovasyon ve yayılma olmak üzere dört aşamadan oluşmaktadır. İlk aşama olan yaratıcılık aşamasında yeni fikir ve kavramların sosyal ve zihinsel olarak geliştirmesidir (Başar, Ürper ve Tosunoğlu, 2013, s. 43). İkinci aşama olan icat aşamasında ürün, hizmet ve süreç için yeni bir düşüncenin oluşturulmasıdır (Durna, 2002’den aktaran Kılıç, 2011, s.78). Üçüncü aşama olan inovasyon aşamasında yeni fikir ve düşüncelerin ürün ve hizmetler süreçlerine dönüştürülerek ticarileştirilmesidir. Son aşama olan yayılma aşamasında ise piyasa sunulan inovasyonun tüm ekonomiye yayılmasıdır (Karaöz ve Albeni, 2003, s. 27).