İlk Koçan Yüksekliği (cm)

Kahramanmaraş koşullarında 2003 ve 2004 yıllarında 5 farklı azot dozu ve 5 farklı sıra üzeri mesafesinde yetiştirilen mısır bitkisinin ilk koçan yüksekliği özelliğine ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.7’de, 2003 – 2004 verileri kombine varyans analiz sonuçları Çizelge 4.8’ de, 2003, 2004 ve iki yıllık ortalama değerler ile oluşan gruplar Çizelge 4.9’te verilmiştir.

Çizelge 4.7. Farklı Azot Dozu Ve Sıra Üzeri Uygulamalarında Yetiştirilen İkinci Ürün Mısır Bitkisinde Belirlenen İlk Koçan Yüksekliğine Ait 20033 – 2004 Yıllarının Varyans Analizi Sonuçları

2003 2004

Varyasyon Kaynakları

S.D. K.O. F

Değeri

K.O. F

Değeri

Blok 2 62.890 116.5348** 92.376 103.4759**

Azot Dozları (A) 4 4312.832 799.6525** 3902.097 4370.9553**

Hata 1 8 0.540 0.893

Sıra Üzeri (B) 4 288.181 487.0114** 169.263 623.8959**

A x B 16 4.410 7.4530** 6.110 22.5193**

Hata 2 40 0.592 0.271

Genel 74

Varyasyon Katsayısı (%) 1.00 0.70

*(P<0.05), **(P<0.01)

Çizelge 4.7’in incelenmesinden görüleceği gibi varyans analizi sonucunda ilk koçan yüksekliği yönünden azot dozları (A) ve sıra üzeri mesafeler (B) arasındaki

4.ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Sinan ALICI

fark denemenin her iki yılında önemli çıkmıştır. Aynı zamanda azot dozları x sıra üzeri mesafesi (A x B) interaksiyonu da önemli bulunmuştur.

Çizelge 4.8. Farklı Azot Dozu Ve Sıra Üzeri Uygulamalarında Yetiştirilen İkinci Ürün Mısır Bitkisinde Belirlenen İlk Koçan Yüksekliğine Ait 20033 – 2004 Yıllarının Kombine Varyans Analizi Sonuçları

Varyasyon Kaynakları

S.D. Kareler Toplamı

Kareler Ortalaması

F Değeri

Yıl 1 289.815 289.815 404.6564**

Blok 4 310.533 77.633 108.3960**

Azot Dozları (A) 4 32801.145 8200.286 11449.7126**

Yıl x A 4 58.571 14.643 20.4449**

Hata 1 16 11.459 0.716

Sıra Üzeri (B) 4 1794.685 448.671 1039.7536**

Yıl x B 4 35.091 8.773 20.3302**

A x B 16 100.420 6.276 14.5446**

Yıl x A x B 16 67.895 4.243 9.8337**

Hata 2 80 34.521 0.432

Genel 149 35504.135

Varyasyon Katsayısı (%) 0.87

*(P<0.05), **(P<0.01)

Çizelge 4.8’de görüldüğü gibi yıl, blok, azot dozları (A), yıl x azot dozları (A) interaksiyonu, sıra üzeri mesafeleri (B), yıl x sıra üzeri mesafeleri (B) interaksiyonu, azot dozları (A) x sıra üzeri mesafeleri (B) interaksiyonu ve yıl x azot dozları (A) x sıra üzeri mesafeleri (B) interaksiyonu kombine varyans analizi sonucunda istatistiki olarak önemli çıkmıştır.

4.ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Sinan ALICI (*) Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasında istatistiksel olarak fark yoktur.

Duncan testi uygulanmıştır.

Çizelge 4.9’un incelenmesinden görüleceği üzere denemenin ilk yılı olan 2003’te ilk koçan yüksekliğinin en az olduğu sıra üzeri mesafesi değeri 24 cm olup

4.ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Sinan ALICI

(71.0 cm), bunu diğer istatistiki grupları oluşturan 22 cm (74.1 cm), 20 cm (77.7 cm), 18 cm (79.6 cm) izlemiş ve en uzun ilk koçan yüksekliği 16 cm (82.1 cm) sıra üzeri mesafesinde meydana gelmiştir. Farklı azot dozları arasında en kısa ilk koçan yüksekliği değeri 0 kg N/da azot dozunda olup (55.0 cm), bunu sırasıyla 8 kg N/da (63.5 cm), 16 kg N/da (81.6 cm), 24 kg N/da (91.1 cm) uygulamaları izlemiş ve en uzun ilk koçan yüksekliği değeri 32 kg N/da (93.3 cm)’da elde edilmiştir.

Denemenin ikinci yılı olan 2004 yılında da, denemenin ilk yılıyla benzer sonuçlar alınmıştır. 2004 yılında da en kısa ilk koçan yüksekliği değeri 24 cm (69.4 cm) sıra üzeri mesafesinde görülmüş, bunu sırasıyla 22 cm (72.4 cm), 20 cm (74.6 cm), 18 cm (76.5 cm) izlemiş ve en uzun ilk koçan yüksekliği 16 cm (77.8 cm)’de gözlenmiştir. Farklı azot dozları bakımından en kısa ilk koçan yüksekliği değeri 0 kg N/da azot dozunda olup (52.9 cm), bunu sırasıyla 8 kg N/da (61.6 cm), 16 kg N/da (79.9 cm), 24 kg N/da (86.0 cm) ve en uzun ilk koçan yüksekliği değeri 32 kg N/da (90.2 cm) azot dozu uygulamasında elde edilmiştir.

Kombine analizler sonucunda sıra üzeri mesafeler açısından, en kısa ilk koçan yüksekliği değeri 24 cm sıra üzeri ekim mesafesinde olup (70.2 cm), bunu diğer bir istatistiki grupları oluşturan 22 cm (73.3 cm), 20 cm (76.2 cm), 18 cm (78.0 cm) izlemiş ve en uzun ilk koçan yüksekliği 16 cm (79.9 cm) sıra üzeri mesafesinde meydana gelmiştir. Farklı azot dozları arasında en kısa ilk koçan yüksekliği değeri 0 kg N/da uygulamasında olup (54.0 cm), bunu sırasıyla 8 kg N/da (62.6 cm), 16 kg N/da (80.7 cm), 24 kg N/da (88.6 cm) uygulamaları izlemiş ve en uzun tepe püskülü çiçeklenme süresi değeri 32 kg N/da (91.8 cm) uygulamasında elde edilmiştir.

4.ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Sinan ALICI Yüksekliğine İlişkin Azot Dozları x Sıra Üzeri Mesafeleri İnteraksiyonu.

Çizelge 4.7 ve Çizelge 4.8’ de verilen ilk koçan yüksekliği özelliğine ilişkin 2003, 2004 ve iki yıllık ortalama değerlere ait varyans analizi tabloları incelendiğinde azot dozu x sıra üzeri mesafesi interaksiyonunun önemli çıktığı görülmektedir. Şekil 4.7 incelendiğinde her iki yılda ve iki yılın ortalamaları bakımından genel olarak azot dozlarının artmasıyla ilk koçan yüksekliklerinin de

4.ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Sinan ALICI

artması, sıra üzeri mesafelerinin artmasının da ilk koçan yüksekliklerini azaltmasına rağmen 2003 yılında 0 kg/da N dozunda sıra üzeri mesafesinin 22 cm’den 24 cm’ye çıkarılmasıyla ilk koçan yüksekliğinde herhangi bir kısalma görülmemesi, yine 24 kg/da N dozunda sıra üzeri mesafesinin 18 cm’den 20 cm’ye çıkarılmasıyla ilk koçan yüksekliğinin sabit kalışı; 2004 yılında ise 0 ve 8 kg/da N dozlarında sıra üzeri mesafesinin 18 cm’den 20 cm’ye çıkması durumunda önemli bir kısalmanın görülmemesi ancak 0 kg/da N dozunda sıra üzeri mesafesinin 22 cm’den 24 cm’ye çıkarılmasıyla belirgin bir kısalmanın görülmesi, yine 32 kg/da N dozunda sıra üzeri mesafesinin 16 cm’den 18 cm’ye çıkarılmasıyla herhangi bir kısalmanın görülmemesi ve iki yıllık ortalamalar bakımından 0 kg/da N dozunda sıra üzeri mesafelerin 22 cm’den 2 cm’ye çıkarılmasıyla daha fazla kısalma görülmesi interaksiyonun önemli çıkmasına neden olmuştur.

Uygulanan azot dozlarının artmasıyla ve bitkilerin seyrek ekilmesiyle bitkiler gelişimini daha uygun bir ortamda ve hızlı bir şekilde tamamlamışlardır. Bitkilerdeki uzun boylanma isteğine paralel olarak ilk koçan yüksekliği de artmıştır. Bunun tersi olarak rekabete girmeyen bitkilerin ilk koçan yüksekliği azalmıştır.

Uygulamalarda ilk koçan yüksekliği 98.6 cm ile 50.1 cm arasında değişim göstermiştir. Elde ettiğimiz bulgular diğer araştırıcıların verileriyle uyum içindedir (Ülger ve ark., 1986, Gözübenli, 1997, Sezer ve Yanbeyi 1997, Uslu 1999, Çokkızgın 2002). Uygulanan azot dozlarının artması ve ekim sıklığının artması bitki koçanlarının daha üst seviyelerde oluşmasına neden olmuştur. Uygulamalarda boylanmaya paralel olarak ilk koçanların bağlanma noktalarında daha yükseklerde olmuştur.

Şekil 4.8’ de Kombine Analiz sonucuna göre ilk koçan yüksekliğine ilişkin yıl x azot dozları interaksiyonu görülmektedir.

4.ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Sinan ALICI

50 60 70 80 90 100

0 8 16 24 32

Azot Dozu kg N/da

İlk Koçan Yüksekliği (cm)

2003 2004

Şekil 4.8. Kombine Analiz Sonucuna Göre İlk Koçan Yüksekliğine İlişkin Yıl x Azot Dozları İnteraksiyonu

Şekil 4.8 incelendiğinde ilk koçan yüksekliği bakımından yıl x azot interaksiyonunun önemli olduğu görülmektedir. Her iki yılda da azot dozu artışı ilk koçan yüksekliğini arttırırken, 0, 8 ve 16 kg/da N dozlarında her iki yıldaki ilk koçan yüksekliği yaklaşık aynı iken bundan yüksek dozlardaki 2003 yılında görülen daha fazla artış yıl x azot interaksiyonunun önemli çıkmasına neden olmuştur.

Şekil 4.9’da Kombine Analiz sonucuna göre ilk koçan yüksekliği yıl x sıra üzeri mesafeleri interaksiyonu verilmiştir.

65 70 75 80 85

16 18 20 22 24

Sıra Üzeri mesafesi (cm)

İlk Koçan Yüksekliği (cm)

2003 2004

Şekil 4.9. Kombine Analiz Sonucuna Göre İlk Koçan Yüksekliğine İlişkin Yıl x Sıra Üzeri Mesafeleri İnteraksiyonu

Şekil 4.9. incelendiğinde ilk koçan yüksekliği bakımından yıl x sıra üzeri mesafeleri interaksiyonunun önemli olduğu görülmektedir. Her iki yılda da sıra üzeri

4.ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Sinan ALICI

mesafelerinin artışı ilk koçan yüksekliğini azaltırken, 2003 yılında ilk koçan yüksekliğinin 16, 18 ve 20 cm sıra üzeri mesafelerinde fazla iken sonraki dozlarda daha az olması yıl x sıra üzeri mesafeleri interaksiyonunun önemli çıkmasına neden olmuştur. Turgut ve ark.(1997).