İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Beslenme Bilgilerini Edindikleri Kaynaklara Göre Beslenme Bilgi Düzeyler

Araştırmanın dördüncü alt probleminde altıncı olarak beslenme bilgilerini edindikleri kaynaklara göre ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin beslenme bilgi düzeylerinin farklılaşıp, farklılaşmadığı belirlenmeye çalışılmıştır. İlköğretim ikinci kademe öğrencileri beslenme bilgilerini edindikleri kaynaklara göre 4 gruba ayrılmış

ve beslenme bilgi düzeyleri karşılaştırılmıştır. Tablo 87’de beslenme bilgilerini edindikleri kaynaklara göre ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin beslenme bilgi düzeylerine ilişkin tek yönlü variyans analizi sonuçları verilmektedir.

Tablo 87

Öğrencilerin Beslenme Bilgilerini Edindikleri Kaynaklara Göre

Beslenme Bilgi Düzeyleri

Kaynak n Χ S.S. F P Anlam

Aile 253 3.1 1.8

2.611 0.052 P>0.05

Okul 27 3.1 1.8

Arkadaş Çevresi 6 4.3 2.5

Televizyon, Gazete, Radyo

vb. İletişim Araçları 14 4.3 1.2

Toplam 300 3,2 1,8

Tablo 87 incelendiğinde de görüldüğü gibi, beslenme ile ilgili bilgilerini çoğunlukla ailesinden ve okuldan edinen öğrencilerin beslenme bilgisinin arkadaş çevresi ve televizyon, gazete, radyo vb. iletişim araçlarından bilgi edinenlere oranla daha düşük olduğu gözlenmektedir. Bu farklılıkların anlamlı olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılan variyans analizi soncuna göre ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin beslenme bilgi düzeyleri ile beslenme bilgilerini edindikleri kaynaklar arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır (F=2.611; p>0.05). Buna göre beslenme bilgisinin edinildiği kaynaklar ile beslenme bilgi düzeyi arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Beslenme bilgisini okuldan alan öğrencilerin beslenme bilgi düzeylerinin diğerlerinden yüksek çıkması beklendiği halde düşük çıkmıştır. Bunun sebebi okullarda beslenme eğitimine gereken önemin verilmemesi olabilir.

BÖLÜM 5

Sonuç ve Öneriler

Bu bölümde araştırmada elde edilen bulgulara dayalı olarak ulaşılan sonuçlara ve bu sonuçlara dayalı olarak sunulan önerilere yer verilmektedir.

5.1. Sonuç

Bu araştırmada, temel problem ve alt problemler doğrultusunda elde edilen bulgulara dayalı olarak şu sonuçlara varılmıştır.

Öğrencilerin kişisel özelliklere ilişkin bulguları değerlendirildiğinde, ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çoğunluğunu erkek öğrenciler oluşturmaktadır (%58.3). Yaşları 12-15 yaş arasında olmakla beraber ortalama yaşları 13’tür. Öğrencilerin aileleri çoğunlukla 4 kişilik aileler olup, ailelerin yarıdan fazlası yüksek sosyo-ekonomik düzeydedir (% 50.3). Öğrencilerin annelerinin yaş ortalaması 37, babalarının ise 40’tır. Annelerin % 78.3’ünü ev hanımları, babaların ise işçi (% 37.7), serbest meslek sahipleri (% 28.7) memurlar (%28.3) oluşturmaktadır. Anne ve babalar çoğunlukla ilköğretim okulu mezunudur (% 74.7; % 60.3). Öğrencilerin kendilerinde ve ailelerinde genellikle sağlık problemi bulunmamaktadır (% 81.7).

İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin yeme davranışları şu şekildedir: Genellikle evde yemeklerini ayrı tabaktan yemektedirler (% 95.3). Öğün saatlerinin düzenli olma oranı yaklaşık % 77.0’dir. Öğün saatlerinin düzensiz olmasının temel nedenleri evde belli bir yemek saatinin olmaması (% 42.0) ve alışkanlıktır (% 33.3). Öğrencilerin % 79.7’si günde 3 öğün tüketmektedir. Öğün atlayanlar içerisinde sabah kahvaltısının atlayanların oranı daha fazladır (% 5.3). Öğün atlamanın temel nedenini iştahsızlık oluşturmaktadır. Öğrenciler sabah kahvaltısında yumurta, reçel-bal vb., peynir, süt, sucuk-sosis vb.; öğle öğünlerinde pirinç, bulgur, makarna, yoğurt, pasta,

kek, börek, tatlı vb., meyve, ceviz, susam, fındık vb.; akşam öğünlerinde ise pirinç, bulgur, makarna, balık, sebze, meyve, yoğurt tüketimleri daha fazladır. Sabah, öğle ve akşam öğünleri genellikle evde tüketilmektedir (% 91.7, % 80.7, % 98.7). Öğrencilerin % 44.3’ü arasıra, % 40.3’ü her zaman öğün aralarında besin tüketmekte olup, gofret, çikolata, sandviç-simit, kolalı içecekler, meyve suyu, kuruyemiş, süt ve yoğurt öğün aralarında en fazla tüketilen besinlerdir. Öğrencilerin % 89.3’ü okul kantinden alışveriş yapmakta olup, okul kantininden daha çok sandviç, simit, gofret, çikolata, meyve suyu, kolalı içecekler, süt, ayran tüketilmektedir. Öğrenciler çoğunlukla yemek seçmektedir (% 70.7) ve pilav, makarna, meyve, hamur işleri, çorba, ekmek ve yoğurt öğrencilerce daha az sevilmektedir. Su dışında tüketilen içeceklerden çay, süt, meyve suyu, kolalı içecek daha sık; ayran, gazoz vb. içecekler ise daha seyrek olarak tüketilmektedir. Üzüntü ve/veya yorgunluk halinde öğrencilerde çoğunlukla iştah kaybı olduğu, sevinç ve/ veya heyecan hallerinde ise her zamankinden çok ve sık yemek yedikleri saptanmıştır. Öğrencilerin % 75.7’si beslenme ile ilgili bir eğitim almamıştır. Öğrencilerin % 84.3’ü beslenme bilgisini ailesinden almıştır ve beslenme bilgilerini aldıkları diğer kaynaklar içerisinde okul ve kitle iletişim araçları önemli yer tutmaktadır. Öğrencilerin besinleri satın alma ve tüketmelerinde etkilendikleri kitle iletişim aracı daha çok televizyon % 69.3, yayın türü ise reklamlardır (% 54.3).

Öğrencilerin cinsiyetleri açısından yeme davranışları karşılaştırıldığında; kız öğrencilerde üç öğün tüketme oranı (% 84.0) erkek öğrencilerden daha fazladır (% 76.6). Öğün saatlerinin düzensiz olma oranı kız ve erkek öğrencilerde birbirine yakın orandadır (% 23.2, % 22.9). Kız öğrencilerde kahvaltının tüketilmeme oranı (% 9.6) erkek öğrencilerden daha yüksek bulunmuştur (% 2.3). Hem kız hem de erkek öğrencilerde akşam öğünü her zaman tüketilmektedir (% 100.0). Sabah ve öğle öğünlerinde tüketilen besinler kız ve erkek öğrencilerde benzerlik gösterirken, kız öğrenciler akşam öğünlerinde yumurta (% 7.2) ve kurubaklagilleri (% 46.4) erkek öğrencilere oranla fazla tüketmektedir. Kız ve erkek öğrenciler sabah, öğle ve akşam öğünlerini çoğunlukla evlerinde tüketmektedir. Öğün aralarında besin tüketim oranı kız (% 84.8) ve erkek (% 84.6) öğrencilerde benzerlik göstermekte iken kız

öğrenciler (% 50.0) öğün aralarında gofret ve çikolatayı erkek öğrencilere (% 37.8) oranla daha fazla tüketmektedir. Kız öğrenciler, erkek öğrencilere oranla okul kantininden daha fazla alışveriş yapmaktadır (% 94.4, % 85.7). Kız öğrenciler okul kantininden süt, ayran ve meyve suyunu erkek öğrencilere oranla daha fazla tüketirken; erkek öğrenciler ise gofret ve çikolatayı daha fazla tüketmektedir. Yemek seçme oranı her iki grupta da benzerlik taşımaktadır (kız: %75.2; erkek: % 68.0). Kız öğrenciler ekmek ve hamur işlerini erkek öğrencilere oranla daha çok severken, erkek öğrenciler sebzeyi daha fazla sevmektedir. Su dışında tüketilen içeceklerin tüketim sıklıklarına bakıldığında, erkek öğrencilerin meyve suyu, kolalı içecekler ve gazoz tüketim sıklığı kız öğrencilere oranla daha fazladır. Üzüntü ve yorgunluk halinde iştah kaybı kız öğrencilerde erkek öğrencilere oranla daha fazladır.

Öğrencilerin sosyo-ekonomik düzeyleri açısından yeme davranışları karşılaştırıldığında; düşük sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerin tek kaptan yeme oranı (% 10.4) orta ve yüksek sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerden yüksektir. Her üç sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerde de üç öğün yiyenlerin sayısı fazla olup (% 70.8, % 74.3, % 86.1), günlük tüketilen öğün sayısı gelir düzeyinden etkilenmektedir. Öğün saatleri orta ve yüksek sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerde düşük sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilere oranla daha düzenlidir (p<0.05). Öğle öğünlerinin tüketim durumu düşük sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerde orta ve yüksek sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerden fazla olup, sabah ve öğle öğünlerinin tüketim oranları benzer niteliktedir. Düşük, orta ve yüksek sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerde sabah kahvaltısında tüketilen reçel ve balın dışında fark bulunmamaktadır. Öğle öğünlerinde orta sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerin süt tüketimi düşük ve yüksek sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerden, akşam öğünlerinde pirinç, bulgur ve makarna tüketimi düşük sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerde orta ve yüksek sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerden fazla olduğu saptanmıştır. Öğün aralarında besin tüketimi ve besinlerin tüketim oranı farklı sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerde benzerlik göstermektedir (p>0.05). Okul kantininden alışveriş yapma oranı düşük sosyo-ekonomik grupta (%79.2), orta (% 90.1) ve yüksek (% 92.1) sosyo-ekonomik gruba göre düşüktür. Düşük sosyo-

ekonomik (% 60.5) gruptaki öğrencilerin sandviç-simit tüketim oranı orta (% 37.4) ve yüksek (% 43.9) sosyo-ekonomik gruptaki öğrencilerden fazla iken düşük ve orta sosyo-ekonomik gruptaki öğrencilerin gofret ve çikolatayı yüksek sosyo-ekonomik gruptaki öğrencilere göre daha fazla tüketmektedir (p<0.05). Farklı sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerin yemek seçme oranları benzerlik taşırken (p>0.05), orta sosyo- ekonomik (% 18.2) gruptaki öğrenciler yumurtayı düşük (% 50.0) ve yüksek (% 32.4) sosyo-ekonomik gruptaki öğrencilere oranla daha az sevmektedir. Farklı sosyo- ekonomik düzeydeki öğrencilerin su dışında tükettikleri süt ve ayran gibi içeceklerin tüketim sıklıklarındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Besinleri satın alma ve tüketmede orta (% 80.2) sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerin televizyondan etkilenme oranı düşük (% 62.5) ve yüksek (% 64.2) sosyo-ekonomik gruplara oranla daha yüksektir.

Öğrencilerin beslenme eğitimi almaları açısından yeme davranışları karşılaştırıldığında; beslenme eğitimi alan (%71.2) ve almayan (% 82.4) öğrenciler çoğunlukla günlük üç öğün tüketmektedir. Beslenme eğitimi alan (% 86.3) öğrencilerin öğün saatleri beslenme eğitimi almayanlara (% 86.3) oranla daha düzenlidir (p<0.05). Sabah, öğle ve akşam öğünlerinde tüketilen besinler öğle ve akşam öğünlerinde tüketilen balık dışında benzerlik göstermekte olup beslenme eğitimi alan (% 37.0) öğrencilerin öğle öğünlerinde balık ve tavuk tüketim oranı beslenme eğitimi almayanlara (% 22.0) oranla daha fazladır (p<0.05). Beslenme eğitimi almayan (% 30.6) öğrencilerin ise akşam öğünlerinde balık ve tavuk tüketimi beslenme eğitimi almayan (% 20.1) öğrencilerden daha fazladır (p<0.05). Ana öğünlerin evde tüketim oranı akşam öğününde benzerlik gösterirken (p>0.05) sabah kahvaltısında beslenme eğitimi alan grupta (% 97.3), öğle öğününde ise beslenme eğitimi almayan grupta (%84.6) daha yüksektir. Öğün aralarında besin tüketim oranı beslenme eğitimi almayan (% 87.2) öğrencilerde beslenme eğitimi alan (% 86.7) öğrencilere oranla daha fazladır. Öğün aralarında tüketilen besinler meyve suyu dışında benzerlik göstermekte olup beslenme eğitimi alan (% 44.6) öğrencilerin öğün aralarında meyve suyu tüketim oranı beslenme eğitimi almayanlara (% 24.7) oranla daha yüksektir. Beslenme eğitimi alan ve almayan öğrencilerin % 89.3’ü okul

kantininden alışveriş yapmakta olup meyve suyu tüketim oranı beslenme eğitimi almayan öğrencilerde daha yüksektir (p<0.05). Beslenme eğitimi alan ve almayan öğrencilerin sevdikleri ve sevmedikleri besinler çorba dışında benzerlik taşımaktadır (p>0.05). Beslenme eğitimi almayan öğrenciler (% 12.5), beslenme eğitimi alan (%24.5) öğrencilere oranla çorbayı daha az sevmektedir (p<0.05). Beslenme eğitimi alan ve almayan öğrencilerin üzüntü ve/ veya yorgunluk hallerinde yeme davranışları benzerlik göstermektedir (p<0.05). Sevinç ve/ veya heyecan hallerinde ise beslenme eğitimi almayan öğrenciler beslenme eğitimi alan öğrencilere oranla daha fazla yemek yemektedir (p<0.05). Besinleri satın alma ve tüketmede her iki gruptaki öğrenciler de benzer kitle iletişim araçları ve yayın türlerinden etkilenmekte olup televizyonun (% 69.3) en çok etkilenilen kitle iletişi aracı olduğu saptanmıştır (P<0.05).

İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin beslenme bilgi düzeyleri düşük bulunmuştur (Χ= 3.21). Kişisel özellikleriyle karşılaştırıldığında; kız ve erkek

öğrencilerin beslenme bilgi düzeyleri birbirine yakındır (P>0.05). Yaşları büyük olan öğrencilerin bilgi düzeyleri daha yüksektir. Farklı sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerin bilgi düzeylerinde farklılık bulunmamıştır (P>0.05). Anne ve babası üniversite ya da yüksek okul mezunu olan öğrencilerin bilgi düzeyleri daha yüksektir (P<0.05). Beslenme eğitimi alan ve almayan öğrencilerin beslenme bilgi düzeylerinde farklılık bulunmamaktadır (P>0.05). Beslenme bilgi düzeyleri, beslenme bilgisinin edinildiği kaynaklara göre farklılık göstermemektedir (P>0.05).

5.2. Öneriler

Toplumunun gelişmesi yüksek nitelikli insan gücü ile gerçekleşebilir. Yüksek nitelikli insan gücü ise toplumda sağlıklı bireylerin varlığına bağlıdır. Bireylerin ve toplumların sağlıklı olarak yaşamasında temel koşullardan birisi de yeterli ve dengeli beslenmedir. Bu koşulların sağlanabilmesi için başta adölesanlar olmak üzere beslenme sorunları ile ilgili çeşitli incelemeler ve araştırmalar yapılarak sonuçlarına göre alınacak önlemler saptanabilir.

Doğru beslenme alışkanlıklarının ve davranışlarının oluşumunda eğitimin önemi yapılan araştırmalarda anlaşılmaktadır. Yanlış beslenme alışkanlıklarının düzeltilmesi ve bilgi düzeyinin arttırılması amacıyla okul öncesi eğitim kurumlarından başlayarak yaygın ve örgün eğitimin her aşamasında çocuklara ve gençlere beslenme eğitimi verilmeli ve bu eğitimi sürekli olmalıdır.

Bireylerin beslenme alışkanlıklarının ve davranışlarının oluşumunda aile önemli bir faktördür. Bu nedenle anne ve babaların beslenme bilgilerini arttırmak ve doğru beslenme davranışları kazandırmak amacıyla kitle iletişim araçları yardımıyla eğitsel programlar yayınlanması ve bireyleri bu konuda bilinçlendirecek konferanslar düzenlenmesi yerinde olacaktır.

Öğrencilerin okulda bulundukları zamanda en çok alışveriş yaptıkları yer okul kantinleridir. Okul kantinlerinde satılan yiyecek ve içeceklerin öğrencilerin gelişimsel özellikleri dikkate alınarak seçilmesi ve besin değerinin yüksek olması öğrencilerin doğru besinleri tüketmelerine yardımcı olabilir.

Günümüzde geniş insan kitlelerine hitap eden kitle iletişim araçları insan hayatında önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenle çocukları yanlış beslenme davranışlarına ve alışkanlıklarına yönlendiren reklam ve programlar denetlenebilir ve beslenme ile ilgili eğitici nitelikte programlar yayınlanabilir.

KAYNAKÇA

AÇKURT, F., Wetherilt, H. 1991. Türk Okul Çağı Çocuklarının Büyüme-Gelişme Durumlarının Amerikan Normlarına Göre Değerlendirilmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi. 20(1): 21-34.

AHSEN, Ü. 1994. Beslenme Öğrenimi Gören ve Görmeyen Kız Meslek Lisesi Öğrencilerinin Beslenme Durumu Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Ankara.

AKAR, S. 2002. Çocuktan Çocuğa Eğitim Yöntemi Esas Alınarak İlköğretim Okullarında Beslenme Eğitimi Yapılması Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Bilim Dalı. Ankara.

AKSU, D. 2002. Yetişkin Kadınların Yeme Davranışını Etkileyen Faktörlerin İrdelenmesi Üzerine Bir Araştırma. Bilim Uzmanlığı Tezi. Hacettepe Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.

AKTAŞ N. 2001. Konya İl Merkezinde Farklı Sosyoekonomik Düzeydeki, 9-11 Yaş Grubu Öğrencilerin Obezite Prevelensı ve Bunu Etkileyen Etmenler. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ev Ekonomisi Anabilim Dalı. Ankara.

ALİKAŞİFOĞLU, A., Yordam, N. 2000. Obezitenin Tanımı ve Prevalansı. Katkı Pediatri Dergisi. 21(4): 475-481.

ALİKAŞİFOĞLU, M. 2005. Adölesana Verilmesi Gereken Koruyucu Sağlık Hizmetleri. Adölesan Sağlığı Sempozyum Dizisi. No: 10. 29-38.

ALPHAN, E., Keskin, Y. ve Tatlı, F. 2002. Özel Okul ve Devlet Okullarında Öğrenim Gören Adölesan Dönemindeki Çocukların Beslenme alışkanlıklarının Karşılaştırılması. Beslenme ve Diyet Dergisi. 31(1): 9-17.

ALTUN, C., Güven, G., Başak, F. ve Akbulut, E. 2005. Altı-Onbir Yaş Grubu Çocukların Ağız-Diş Sağlığı Yönünden Değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi. 47:114-118.

ANIL, N. T. 1992. Adölesanlarda Yeme Bozukluğu Anoreksiya Nervozanın Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstitüsü. İstanbul.

ASLAN, D., Aslan, D., Gürtan, E., Hacım , A., Karaca. N., Şenol., E. ve Yıldırım, E. 2003. Ankara’da Eryaman Sağlık Ocağı Bölgesi’nde Bir Lisenin İkinci Sınıfında Okuyan Kız Öğrencilerin Beslenme Durumlarının ve Bazı Antropometrik Ölçümlerinin Değerlendirmeleri. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 25 (2): 55-62.

ARLI, M., Küçükkömürler, S., Şanlıer, N. ve Yaman, M. 2002. Anne ve Çocuk Beslenmesi. Pegem Yayınları. Ankara.

ARNAS, Y. A. 2005. 3-18 Yaş Grubu Çocuk ve Gençlerin İnteraktif İletişim Araçlarını Kullanma Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. The Turkish Online Journal of Educational Technology. 4(4): 59-66.

AYTEKİN, F. 1999. Üniversite Öğrencilerine Verilecek Beslenme Eğitiminin Beslenme Davranışlarına Olan Etkisinin İncelenmesi. Doktora Tezi (Yayınlanmamış). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ev Yönetimi Beslenme Ana Bilim Dalı. Ankara.

BAĞCI, T., Akdağ, F. 1992. Kentsel ve Yarıkentsel Alanda İlkokul Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Büyüme-Gelişme Durumlarının ve Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi. 21(1): 25-30.

BALTACI, G., Ersoy, G., Karaağaoğlu, N., Derman, O., Kanbur, N. 2006. Ergenlerde Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Yaşam. Sinem Matbaacılık. Ankara.

BAŞOĞLU, S. Baysal, A. 1987. Beslenme Eğitiminin Öğrencilerin Bilgi ve Davranışlarına Etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi. 16, 35-38.

BAYSAL, A. 1981. Yeterli ve Dengeli Beslenme Rehberi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. İstanbul.

BAYSAL, A. 1995. Genel Beslenme. Hatiboğlu Yayınları. Ankara.

BAYSAL, A. 2002. Beslenme. Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü. Hatiboğlu Yayınları. Ankara.

BAYSAL, A. 2003. Sosyal Eşitsizliklerin Beslenmeye Etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 25(4): 66-72.

BİLİR, Ş., Mağden, D., San, P., Atik, B., Artan, İ. ve Üstün, E. 1992. İlkokul 3-4-5. Sınıf Öğrencilerinin Cep Harçlıklarının Tüketilmesinde Televizyon Reklamlarının Etkisinin İncelenmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi. 21(1): 31-40.

BİRER, S., Ersoy, G. 1987. Metropoliten Bir Kentte Spor Yapan Ve Yapmayan Üniversiteli Kız Öğrencilerin Beslenme Bilgi Ve Alışkanlıkları. Beslenme ve Diyet Dergisi. 16(2); 153-170.

BULDUK, S., Oktar, İ. 1997. Adölsean Çağında Verilen Beslenme Eğitiminin Besin Seçimine Etkisi. V. Halk Sağlığı Günleri beslenme Sorunları ve Yasal Durum Bildiri Özet Kitabı. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı. Isparta.

BULUT, I. 1984. Adölesan Evliliklerinin ve Doğurganlıklarının Sosyo-Ekonomik Belirleyiciler Açısından Yetişkin Evlilikleri İle Karşılaştırılması. Doktara Tezi (Yayınlanmamış). Hacettepe Üniversitesi. Ankara.

BULUT, B. 1995. Ankara İline Bağlı Kalecik İlçesi ve Köylerinde İlkokul Çocuklarının Beslenme Durumları Üzerinde Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Ankara.

CANDANSAYAR, S. 2002. Ankara Şehir Merkezinde Bulunan İki Lisedeki Öğrencilerin Yeme Alışkanlıklarının Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kazaların Demografisi Ve Epidemiyolojisi Anabilim Dalı. Ankara.

ÇİVİ, M. 1989. Televizyon Yiyecek Reklamlarının Çocuklar Üzerinde Etkisi. Master Tezi (Yayınlanmamış). Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Ev Ekonomisi ve Beslenme Ana Bilim Dalı. Ankara.

ÇONGAR, O., Özdemir, L. 2004. Sivas İl Merkezinde Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Genel Beslenme ve Sporcu Beslenmesi ile İlgili Bilgi Düzeyleri. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 26 (3):113-118.

DAŞBAŞI, M. 2003. İlköğretim Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıklarını, Beslenme Eğitimine İhtiyaç Duyma Durumları ve Beslenme Eğitiminden Beklentileri. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.