İlgili alan yazında öğrencilerin meslek algı ve tutumunu ölçmeye buna bağlı olarak gelecekte mesleği yapma isteğinin belirlenmesine yönelik çok sayıda araştırmaya rastlanmıştır. Bunlar genellikle hemşirelere ve öğretmen adaylarına yöneliktir (İnce ve Khorshid, 2015). Turizm alanında yapılan araştırmaların genellikle öğrencilere yönelik olduğu belirlenmiştir (Eser ve Çakıcı, 2017). Turizm alanında öğrencilere yönelik yapılan araştırmalar; (Chen, Chu ve Wu, 2000; Jenkins, 2001; Kozak ve Kızılırmak, 2001; Aksu ve Köksal, 2005; Duman, Tepeci ve Unur, 2006; Ying, Lu ve Adler, 2009; Solmaz ve Erdoğan, 2012; Aymankuy ve Aymankuy, 2013; Güzel, Akdağ, Güler ve Şener, 2014; Yeşiltaş, Akdağ, Çeken ve Gürlek, 2014; Özkan, Taş, Başkan ve Curkan, 2015; Ulama, Batman ve Ulama, 2015; Üzümcü, Alyakut ve Gülsel, 2015; Temeloğlu ve Aksu, 2016) olarak belirlenmiştir. Turist rehberliği mesleği ve öğrencilerin tutumlarını ele alan araştırmalar ise oldukça sınırlıdır. Turist rehberliği mesleği ve öğrenci tutumları ile ilgili çalışmaları; (Avcı, 2011; Yılmaz, 2011; Köroğlu ve Gezen, 2012; Köroğlu, 2014; Tolga, Korkmaz ve Atay, 2015 ve Şahin ve Acun, 2016) yapmıştır. Aşağıda yapılmış ilgili araştırmalar ve elde edilen sonuçlara ilişkin bilgilere yer verilmiştir. 2.4.1. Turizm Öğrencilerinin Tutumlarını Belirlemeye İlişkin Yapılan Araştırmalar
Chen, Chu, ve Wu (2000), Tayvan’daki üniversitelerde yaptıkları araştırmada öğrencilerin turizm sektöründe çalışmaya yönelik bakış açılarını araştırmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin %70,1’lik bir bölümünün sektöre yönelik tutumunun olumlu olduğu ve bu kişilerin turizm sektöründe çalışmak istedikleri ortaya çıkmıştır.
Jenkins (2001), iki ayrı ülkede (İngiltere ve Hollanda) yaşayan turizm öğrencilerinin, uluslararası turizm sektörüne ilişkin algılamalarını ortaya çıkarmak amacıyla yaptığı araştırmada, öğrencilerin okullarının bitmesine yakın, turizm endüstrisine ilişkin algılarının olumsuzlaştığını belirlemiştir.
59
Kozak ve Kızılırmak (2001), ön lisans düzeyinde turizm eğitimi almakta olan öğrencilerin turizm sektörüne yönelik mesleki tutumunu araştırmıştır. Araştırmaya 280 öğrenci katılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin, turizm sektöründeki işlerin saygınlık görmemesi sebebiyle olumsuz tutuma sahip olduğu belirlenmiştir.
Aksu ve Köksal (2005), Turizm eğitimi alan öğrencilerinin sektöre ilişkin tutum ve davranışlarını belirlemek amacıyla 689 öğrenci ile araştırma yapmıştır. Araştırma sonucunda turizmde okuyan öğrencilerin, sektörün düzensiz ve uzun çalışma saatlerinden dolayı sektörde çalışmaya olumsuz baktıkları belirlenmiştir.
Duman, Tepeci ve Unur (2006), Mersin Üniversitesinde ön lisans ve lisans
düzeyinde turizm eğitimi alan 365 öğrenci ile araştırma yapmıştır. Öğrencilerin
eğitim seviyeleri ve cinsiyetlerine göre sektörün çalışma koşullarını algılamaları ve sektörde çalışma isteklerine ilişkin düşüncelerinde farklılıklar ortaya çıkmıştır. Turizm öğrencilerinin turizm sektöründe çalışma isteklerini etkileyen en önemli unsurlar olarak kişi-endüstri uyumu-terfi imkanları ve sektörde çalışmanın sağlayacağı sosyal statü bulunmuştur. Öğrencilerin turizm sektöründeki çalışma şartlarını olumsuz olarak değerlendirmelerine rağmen, %68’lik bir bölümünün geleceğini turizm sektöründe gördüğü belirlenmiştir.
Lu ve Adler (2009), Çin misafirperverliği ve turizm yönetimi lisans öğrencilerinin gelecekteki kariyer ve beklentilerini araştırmak amacıyla Çin’deki dört farklı üniversitede 503 lisans öğrencisi ile ilgili araştırma yapmıştır. Araştırma sonucunda, lisans öğrencilerinin çoğunluğunun konukseverlik ve turizm endüstrisinde yüksek maaş nedeniyle kariyer yapmaya olumlu baktığı belirlenmiştir.
Solmaz ve Erdoğan (2012), turizm eğitimi alan ön lisans ve lisans eğitim alan öğrencilerin sektöre bağlılık düzeylerini belirlemek amacıyla 334 öğrenci ile araştırma yapmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin sektörde çalışmaya olumsuz baktıkları ve turizm bölümünü tavsiye etmedikleri ortaya çıkmıştır.
Aymankuy ve Aymankuy (2013), Balıkesir Üniversitesi’nde lisans düzeyinde eğitim gören öğrencilerin turizm sektöründeki istihdam ile ilgili görüşlerini ve turizm sektörüne yönelik kariyer beklentilerini belirlemek amacıyla araştırma yapmıştır. Araştırma sonucunda ise öğrencilerin sektörde çalışmaya olumlu
60
baktıkları; fakat uzun yıllar boyunca çalışmaya uygun bir meslek olarak görmedikleri belirlenmiştir.
Güzel, Akdağ, Güler ve Şener (2014), lisans eğitimi alan turizm öğrencilerin turizm sektörüne ilişkin kariyer algılamalarını araştırmayı amaçlamıştır. Elde edilen sonuçlara göre öğrencilerin turizmde kariyer yapma konusunda kararsız bir tutuma sahip oldukları ortaya çıkmıştır.
Yeşiltaş, Akdağ, Çeken ve Gürlek (2014), lisans düzeyinde eğitim alan öğrencilerin kariyer ve uyum yeteneklerinin sektöre bağlılığını etkileyip etkilemediğini belirlemek amacıyla yaptıkları araştırma sonucunda turizm sektörünün öğrenciler tarafından çok uzun vadeli bir sektör olarak görülmediğini, bireylerin kaygı düzeylerinin artmasının turizm sektörüne olan bağlılığı azalttığını belirlemiştir.
Özkan, Taş, Başkan ve Curkan (2015), Çeşme Turizm ve Otelcilik Yüksekokulu’nda turizm eğitimi alan öğrencilerin sektör hakkındaki görüş ve beklentilerini belirlemek amacıyla gerçekleştirdikleri araştırma sonucunda, öğrencilerin büyük bir kısmının sektörde çalışmaya olumsuz baktıklarını ortaya koymuştur.
Ulama, Batman ve Ulama (2015), lisans düzeyinde turizm eğitimi alan öğrencilerin turizm endüstrisine yönelik algılamalarını tespit etmek üzere Sakarya Üniversitesi’nde turizm eğitimi alan öğrenciler üzerinde bir araştırma yapmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin turizm sektörüne ilişkin algılarının olumlu yönde olduğu ortaya çıkmıştır. Öğrenciler turizm sektöründe bulunan tüm olumsuzluklara rağmen sektörde çalışmaya olumlu baktıkları belirlenmiştir.
Üzümcü, Alyakut ve Gülsel (2015), turizm öğrencilerinin, turizm eğitimi alma nedenleri ile mesleğin geleceğine ilişkin bakış açılarını belirlemeye yönelik yaptıkları araştırmada mesleği deneyim etmiş turizm öğrencilerin, sektörün geleceğine olumlu baktığını ve sektörde çalışmanın zevkli olduğunu düşüncesinde olduklarını belirlemiştir.
Temeloğlu ve Aksu (2016), turizm eğitimi alan öğrencilerin kişilik özelliklerine bağlı olarak turizmde kariyer yapma isteklerini belirlemek amacıyla lisans düzeyinde eğitim gören 239, önlisans düzeyinde eğitim gören 182 kişi
61
olmak üzere toplamda 421 öğrenci üzerinde araştırma yapmıştır. Araştırma sonucunda son sınıfta okuyan öğrencilerin turizmde kariyer yapma hedeflerinin daha az olduğu belirlenmiştir.
2.4.2. Turizm Rehberliği Öğrencilerinin Tutumlarını Belirlemeye İlişkin Yapılan Araştırmalar
Avcı (2011), Çeşme Turizm ve Otelcilik Yüksekokulu’nda eğitim gören öğrencilerin iş değerlerini belirlemek amacıyla 435 öğrenci ile bir araştırma yapmıştır. Araştırma sonucunda, turist rehberliği öğrencilerinin sektörde çalışmaya olumlu baktığı sonucuna ulaşılmıştır.
Yılmaz (2011), lisans düzeyinde turist rehberliği eğitimi alan öğrencilerin mesleğe yönelik tutumlarının belirlenmesi amacıyla yaptığı araştırma sonucunda rehberlik öğrencilerinin mesleğin zorluklarından yakındıklarını fakat bölümü isteyerek tercih ettiklerini ve bölümden memnun olduklarını belirlemiştir.
Köroğlu ve Gezen (2012), turizm rehberliği eğitimi alan öğrencilerin sosyal becerileri ile stres yönetimi becerileri arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik yaptıkları araştırmada, turist rehberliği öğrencilerinin rehberlik bölümüne severek geldiklerini ve turist rehberliği mesleğine olumlu baktıklarını belirlemiştir.
Köroğlu (2014), meslek seçimi ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla turist rehberliği öğrencileri üzerinde bir araştırma yapmıştır. Araştırma sonucunda turist rehberliği öğrencilerinin seçtikleri meslekten memnun olduğu ve mezuniyet sonrası turist rehberliği mesleğini icra etmek istedikleri sonucuna ulaşmıştır.
Tolga, Korkmaz ve Atay (2015), lisans düzeyindeki turist rehberliği öğrencilerinin mesleki tutumlarına yönelik yaptığı araştırmada, “Seyahat İşletmeciliği ve Turizm Rehberliği” bölümünde okuyan öğrencilerin, “Turist Rehberliği” bölümü öğrencileri ile karşılaştırıldığında seyahat ve turist rehberliği bölümü öğrencilerinin sektörde kariyer yapmaya daha fazla istekli olduğu belirlemiştir.
Şahin ve Acun (2016), turizm rehberliği öğrencilerinin mesleğe yönelik tutumlarını incelemişlerdir. Araştırma sonucunda, rehber adaylarının çoğunluğunun turizm bölümünü isteyerek seçmesine rağmen mezuniyet
62
sonrasında, turist rehberliği sektöründe çalışmaya olumsuz baktıkları belirlenmiştir.
İlgili alanyazın tarandığında öğrencilerin meslek tutumlarına ve kariyer hedeflerine yönelik birçok araştırma yapıldığı saptanmıştır (Eser ve Çakıcı, 2017; Solmaz ve Erdoğan, 2012). Fakat bu araştırmaların çoğunluğunun turizm lisans öğrencilerinin mesleki tutumlarına yönelik olduğu görülmektedir (Üzümcü, Alyakut ve Gülsel, 2015). Turist rehberliği öğrencileri ile ilgili rastlanan araştırma sayısı sınırlıdır. Benzer araştırmaların sonuçlarına bakıldığında yerli ve yabancı alanyazında genel olarak öğrencilerin sektörde çalışmaya olumsuz baktıkları ortaya çıkmıştır (Köroğlu, 2014). Mesleğe olumsuz bakmalarının sebepleri arasında; iş garantisi olmaması, düzensiz ve uzun çalışma saatleri, iş saygınlığının olmaması gibi nedenler bulunmaktadır. Turist rehberliği öğrencilerinin mesleki tutumlarına yönelik sınırlı çalışmaya rastlandığından dolayı, bundan sonra yapılacak çalışmalar ile rehberlik öğrencilerinin tutumlarına yönelik çalışmalar çoğaltılabilir.
63