İletişim Tanımı

İletişim süreci birtakım basit temellere sahip olmakla birlikte çağdaş yapıdaki toplumların artık toplumsal yapı içinde gerçekleşen ilişkiler açısından son derece karmaşık olmalarının bir sonucu olarak iletişim açısından da çok yönlü ve karmaşık bir yapılanmaya gitmektedir. Çağdaş toplumda iletişim süreci eski toplumsal yapılarda geçerli olan yüz-yüze iletişim biçimlerinden uzaklaşmaktadır. Bugün, insanlar iletişim yoluyla birbirlerine eskisinden daha çabuk ve farklı yerlerde ulaşabilmektedirler. Yüz-yüze görüşme ve iletişimin tek yol olduğu eski dönemlerin tersine gerek hız gerek zaman açısından ortaya çıkan gereksinimler nedeniyle iletiler

artık daha gelişmiş araçlar kullanılarak farklı yerlerdeki alıcılara

gönderilebilmektedir. Bu, çağdaş toplumlardaki iletişim sürecinde kaynakla alıcı arasındaki mesafenin uzaklaşması anlamına gelmektedir (Yılmaz, 2001:8).

Toplumsal ve kişisel yaşantımızda temel bir olgu olan iletişim; duygu ve düşüncelerin aktarımı olmasının yanında, tutum ve davranışları etkilemeye yönelik bir süreçtir. Dolayısıyla iletişim aracılığı ile kişilerin zihnindeki kavram ve fikirler açığa çıkmakta; bu fikir ve kavramlar, karşıdaki kişi veya gruplar tarafından bir değerlendirmeye tabi tutulma imkanı bulmaktadır. İletişim; duygu, düşünce ve

bilgilerin karşılıklı olarak paylaşılmasının yanında, bireylerin veya grupların tutum ve davranışlarını etkilemeye yönelik bir eylemdir.

Bireyin sosyalleşmesi, sosyalleşme sonucunda duygu ve düşüncelerini çeşitli semboller yolu ile çevresine iletmesi, iletişimin, sosyal yaşamın oluşum ve düzenlenmesinde önemli bir işlevinin olduğunu göstermektedir. İletişim; kaynak, kod, kanal, mesaj, hedef kitle, ve feedback (geri besleme) olarak belirtilebilecek bir süreçten oluşmaktadır (Çakır, 2007:18-19-20).

Kaynak: Kaynak, mesajı oluşturan ve içeriğini belirleyen birimdir. Mesajı

oluşturan kişi, küme, örgüt ya da aygıt birer kaynaktır. Kaynak mesaj üretimine katkı sağlayan kişi ya da grubu kapsayabilir. Kaynağın amacı, ilettiği mesajın alıcı, başka bir ifadeyle hedef kitle tarafından anlaşılması ve etkilenmesidir.

Kod: Kod, mesajın işaret haline dönüşmesinde kullanılan simgeler ve bunlar

arasındaki ilişkileri düzenleyen kurallar bütünüdür. Tanımdan da anlaşıldığı gibi kaynak tarafından gönderilen mesajın kodlanması demek; mesajın kaynak tarafından

hedef kitleye gönderilmeden önce, mesajın yine kaynak tarafından

biçimlendirilmesidir. Kodlama ile bir anlama dönüşen mesaja, kaynak ve alıcının aynı anlamı vermesiyle, iletişimdeki ideal durum sağlanmış olacaktır.

Kanal: Kanal, kaynak tarafından oluşturularak kodlanan iletilerin hedef

kitleye iletilmesinde kullanılan bir araçtır. İster yüz yüze iletişimde, isterse kitle iletişiminde iletileri kaynaktan alıcıya ulaştırmak için mutlaka bir kanala ihtiyaç duyulmaktadır. Yüz yüze iletişimde kişinin bedeni, yüzü, giysileri ve sesi kanal olarak nitelendirilirken; kitle iletişiminde ise gazete, radyo ve televizyonlar birer kanaldır.

Mesaj (İleti): Gönderici ve alıcı olmak üzere her iki taraf açısından anlam

içeren işaret ve sembollerdir. Sembol ve işaretler bütünü olan mesaj kaynak tarafından kodlanarak hedef kitleye, başka bir ifadeyle alıcıya gönderilmektedir. Kaynak tarafından hedef kitleye gönderilen mesajın hedef kitle tarafından kabul görmesi için, mesajın hedef kitlede dikkat çekip, ilgi ve istek uyandırmasının yanında, kaynak ve hedef kitlenin bu mesaja aynı anlamı vermesi gerekmektedir.

Alıcı (Hedef Kitle): İletişim sürecinde hedef kitle; “kaynağın iletisini

ulaştırmak istediği kişi ya da kitledir”. Babasının öğütlerini dinleyen çocuk, kişi konumundaki bir alıcıdır. Öğretmenini dinleyen öğrenci grubu, küme konumundaki

alıcıdır. Medya kuruluşu için alıcı, izler kitledir. Reklamcı için ise hedef alıcı tüketicilerdir.

Feedback (Geri bildirim): Feedback, kaynağın gönderdiği mesaja karşılık

hedef kitlenin verdiği cevap mesajı olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla geri besleme ile kaynak, gönderdiği mesajın alıcı tarafından kabul derecesi hakkında bilgi edinirken, bu bilgilenme doğrultusunda sonraki mesajlarını alıcının istekleri doğrultusunda şekillendirecektir. Geri besleme bir anlamda etkin bir iletişimin gerçekleşip gerçekleşmediğinin test edilmesidir.

İletişim süreci, iletilmek istenen iletiyi gönderen ile iletiyi alan arasında düz çizgi gibi bir aktarım olarak görülse de, iletişim süreci; ileten, ileti, iletiyi alan ve iletinin aktarıldığı kanaldan kaynaklanan birçok nedenden dolayı karmaşık bir süreçtir. Bu sürecin karmaşıklığı iletişimin özellikleri ile açıklanabilir. İletişimin temel özellikleri şunlardır (Çakır, 2007:20-21):

 Bilinçli ya da bilinçsiz olarak gerçekleşebilir,

 Kullanılan sembollere, alıcı ve kaynak farklı anlamlar verebilir,  Sözcüklerle ve beden diliyle gerçekleşir,

 Sözel olmayan iletişim duyu organlarıyla algılanabilir,  Geri-bildirime gereksinim duyan çift yönlü bir eylemdir,  Meydana geldiği ortamdan etkilenir.

Oskay adlı düşünüre göre; algılanabilen her şey bir iletişim sürecini başlatır. Aynı uyarıyı algılayan iki insanın birbirleri ile kuracakları toplumsal ilişki, uyarı aracılığı ile olur. Bu ilişki, bir toplumsal etkileşim, büyük ölçüde bir iletişim süreci olarak işlemeye başlar. İnsan ile diğer canlı türleri arasında farklılaşmanın en önemli nedeni dildir. Dil insanlar arasında gelişmiş iletişim biçimlerinin gelişmesine ve insanlık tecrübelerini kuşaktan kuşağa aktarmada hayati bir işleve sahiptir. Dil sayesinde hem aynı kuşaktan insanlar hem de kuşaklar arasında ortak bir dünya inşa edilir. Bu yolla insan yaşamı birliktelik, süreklilik, kültürelleşme kazanır. Bu nedenlerle, iletişim (dil) toplumun oluşumunun en etkin aracıdır. (Yılmaz, 2001:10).