Araştırmanın ikinci alt problemi, “öğrencilerin İmam Hatip Ortaokulunu tercih nedenleri cinsiyete göre farklı mıdır?” şeklinde verilmişti. Bu alt probleme cevap vermek amacıyla, elde edilen veriler t-testi ile analiz edilmiş olup, sonuçlar Tablo 4.4’de verilmiştir.
Tablo 4.4
Öğrencilerin İHO nu tercih nedenleri cinsiyete göre farklılığı
Gruplar N X Ss T P
Kız 24 85,64 14,68 -1,641 0,072
Erkek 30 91,96 16,36
p>0, 05
Tablo 4.4 incelendiğinde, yapılan çalışmada kız ve erkek öğrencilerin İHO’yu tercih nedenleri arasında anlamlı bir fark bulunmadığı görülmektedir. (t=1,641; p=0,072) Bir başka ifadeyle, ister kız, ister erkek öğrenci olsun, öğrencilerin İHO’larını tercih etme nedenleri birbiriyle örtüşmektedir. Buradan hareketle, öğrencilerin İHO’larını tercih nedenlerinin cinsiyet değişkeninden bağımsız olduğu ileri sürülebilir. Her ne kadar kız ve erkek öğrencilerin İHO’larını tercih nedenleri arasında anlamlı bir fark bulunmasa da, öğrencilerin ölçeğe verdikleri cevapları daha açık ve net olarak görebilmek ve anyayabilmek için aşağıdaki tablolar oluşturulmuştur. Bu tablolarda yapılan çalışmada kız ve erkek öğrencilerin ölçek maddelerine verdikleri cevaplar, ayrı ayrı analiz edilmektedir.
Tablo 4.5
Kız Öğrencilerin İHO’u tercih nedenleri
Madde No Nedenler N X Ss Düzey
2 İmam-Hatip Ortaokuluna ailemin tavsiyesiyle geldim.
24 3,61 ,740 Tamamen Katılıyorum 10 İmam Hatip Ortaokulunu, okul yönetiminin
öğrencilere değer vereceğini düşündüğümden tercih ettim.
24 3,45 ,793 Tamamen Katılıyorum
11
İmam HatipOrtaokulunu, öğretmenlerin bize olumlu yaklaşacağını düşündüğümden tercih ettim.
24 3,34 ,784 Tamamen Katılıyorum
5 İmam Hatip Ortaokulunu, değerlerime uygun olduğundan tercih ettim.
24 3,29 ,854 Tamamen Katılıyorum 8 İmam Hatip Ortaokulunu, derslerde fazla
zorlanmayacağımı düşün düğümden tercih ettim.
24 3,06 1,024 Katılıyorum
6 İmam Hatip Ortaokulunu, ailemin değerlerine uygun olduğundan tercih ettim
24 3,03 ,861 Katılıyorum
18 İmam Hatip Ortaokulunu, okul saatleri içinde ibadetimi aksatmayacağım için tercih ettim.
24 3,01 ,984 Katılıyorum
30 İmam Hatip Ortaokulunu, kardeşı okuduğu için seçtim.
24 3,00 ,893 Katılıyorum
1 İmam-Hatip Ortaokuluna kendi isteğimle geldim
24 3,00 1,087 Katılıyorum
19 İmam Hatip Ortaokulunu, evime yakın olduğu için tercih ettim.
24 2,98 1,105 Katılıyorum
23 İmam Hatip Ortaokulunu, ileride ilahiyat fakültesine gitmek istediğim için seçtim.
24 2,88 1,007 Katılıyorum
7 İmam Hatip Ortaokuluna, dinimi en iyi şekilde öğreneceğimi düşündüğümden geldim.
24 2,78 ,905 Katılıyorum
25 İmam Hatip Ortaokulunu, burs almamda yardımcı olacağı için seçtim.
24 2,72 1,067 Katılıyorum
21 İmam Hatip Ortaokulunu, mahalledeki arkadaşlarım da gittiği için seçtim.
24 2,71 ,998 Katılıyorum
15 İmam Hatip Ortaokulunu, boş zamanlarımı da okulda değer- lendirebileceğimi düşündüğümden tercih ettim.
24 2,67 1,005 Katılıyorum
9 İmam Hatip Ortaokulunu’ nun, amaçlarını benimsediğimden tercih ettim.
24 2,57 1,070 Katılıyorum 32 İmam Hatip Ortaokulunu, okul
yönetiminin bir üst eğitime geçebilmeleri için öğrencilere akademik yardımlarda bulunduğu için seçtim.
24 2,52 1,052 Katılıyorum
20 İmam Hatip Ortaokulunu, sportif başarıları iyi olduğu için seçtim
Madde No
Nedenler N X Ss Düzey
26 Hatip Ortaokulunu, sosyal faaliyetlerinin çok olmasından dolayı seçtim.
24 2,44 1,096 Katılmıyorum
12 İmam Hatip Ortaokulunu, okulda
demokratik bir ortam olacağını düşündüğüm için tercih ettim.
24 2,41 1,170 Katılmıyorum
27 İmam Hatip Ortaokulunu, Öğretmen kadrosunun kaliteli olmasından dolayı seçtim.
24 2,30 1,115 Katılmıyorum
17 İmam Hatip Ortaokulunu, maddi olarak bana destek olacağını dü- şünerek tercih ettim.
24 2,27 1,085 Katılmıyorum
34 İmam Hatip Ortaokulunu, İmam / Hatip olmak için tercih ettim.
24 2,26 1,034 Katılmıyorum
4 İmam Hatip Ortaokuluna, ilkokuldan sınıf arkadaşlarımın da geleceğini bildiğim için geldim.
24 2,22 1,088 Katılmıyorum
29 İmam Hatip Ortaokulunu, geçmiş başarılarından (şöhretin den) dolayı seçtim
24 2,21 1,083 Katılmıyorum
33 İmam Hatip Ortaokulunu, ilkokul öğretmenimin veya yöneticilerimin yönlendirmesiyle seçtim.
24 2,20 1,181 Katılmıyorum
16 İmam Hatip Ortaokulunu, ders dışı etkinliklere (sınavlara hazırlık kursu, kitap okuma saati vb.) yeterince önem verildiğini düşündüğümden tercih ettim.
24 2,17 1,164 Katılmıyorum
14 İmam Hatip Ortaokulunu, okul içi etkileşimin olumlu olacağını düşündüğümden tercih ettim.
24 2,11 ,988 Katılmıyorum
3 İmam-Hatip Ortaokulunabir yakınımın tavsiyesiyle geldim
24 2,00 1,013 Katılmıyorum
13 İmam Hatip Ortaokulunu, fiziki yapısından (bina, oda, ısı, ışık) memnun olacağımı düşünerek tercih ettim.
24 1,81 ,938 Katılmıyorum
24 İmam Hatip Ortaokulunu, daha kolay iş bulabilmek için seçtim.
24 1,77 ,953 Katılmıyorum
31 İmam Hatip Ortaokulunu, bu okullardan mezun olanların başarılarını gördüğümden dolayı seçtim.
24 1,75 ,990 Katılmıyorum
28 İmam Hatip Ortaokulunu, kılık kıyafeten serbest olduğun için seçtim.
24 1,63 ,939 Kesinlikle Katılmıyorum 22 İmam Hatip Ortaokulunu, yemekleri güzel
olduğu için seçtim.
24 1,40 ,775 Kesinlikle Katılmıyorum
Tablo 4.6
Erkek Öğrencilerin İHO’u tercih nedenleri Madde
No
Nedenler N X Ss Düzey
2 İmam-Hatip Ortaokuluna ailemin tavsiyesiyle geldim.
30 3,50 ,736 Tamamen Katılıyorum 10 İmam Hatip Ortaokulunu, okul yönetiminin
öğrencilere değer vereceğini düşündüğümden tercih ettim.
30 3,32 ,866 Tamamen Katılıyorum
11
İmam HatipOrtaokulunu, öğretmenlerin bize olumlu yaklaşacağını düşündüğümden tercih ettim.
30 3,34 ,798 Tamamen Katılıyorum
14 İmam Hatip Ortaokulunu, okul içi etkileşimin olumlu olacağını düşündüğümden tercih ettim.
30 3,13 ,889 Katılıyorum
6 İmam Hatip Ortaokulunu, ailemin değerlerine uygun olduğundan tercih ettim
30 3,12 ,949 Katılıyorum
5 İmam Hatip Ortaokulunu, değerlerime uygun olduğundan tercih ettim.
30 3,06 ,896 Katılıyorum
23 İmam Hatip Ortaokulunu, ileride ilahiyat fakültesine gitmek istediğim için seçtim
30 3,05 1,057 Katılıyorum
30 İmam Hatip Ortaokulunu, kardeşı okuduğu için seçtim.
30 3,04 1,017 Katılıyorum
8 İmam Hatip Ortaokulunu, derslerde fazla zorlanmayacağımı düşündüğümden tercih ettim.
30 2,98 ,959 Katılıyorum
19 İmam Hatip Ortaokulunu, evime yakın olduğu için tercih ettim.
30 2,90 1,045 Katılıyorum
18 İmam Hatip Ortaokulunu, okul saatleri içinde ibadetimi aksatmayacağım için tercih ettim.
30 2,98 ,930 Katılıyorum
7 İmam Hatip Ortaokuluna, dinimi en iyi şekilde öğreneceğimi düşündüğümden geldim.
30 2,94 1,121 Katılıyorum
17 İmam Hatip Ortaokulunu, maddi olarak bana destek olacağını düşündüğümden tercih ettim.
30 2,82 ,988 Katılıyorum
16 İmam Hatip Ortaokulunu, ders dışı etkinliklere (sınavlara hazırlık kursu, kitap okuma saati vb.) yeterince önem verildiğini düşündüğümden tercih ettim.
Madde No
Nedenler N X Ss Düzey
34 İmam Hatip Ortaokulunu, İmam / Hatip olmak için tercih ettim.
30 2,70 1,091 Katılıyorum
1 İmam Hatip Ortaokulunu’nun amaçlarını benımsediğimden tercih ertttm.
30 2,76 1,202 Katılıyorum
26 İmam Hatip Ortaokulunu, sosyal faaliyetlerinin çok olmasından dolayı seçtim.
30 2,71 1,089 Katılıyorum
25 İmam Hatip Ortaokulunu, burs almamda yardımcı olacağı için seçtim.
30 2,68 1,138 Katılıyorum
9 İmam Hatip Ortaokulunu’nun amaçlarını benımsediğimden tercih ertttm.
30 2,65 1,078 Katılıyorum
31 İmam Hatip Ortaokulunu, bu okullardan mezun olanların başarılarını gördü-ğümden dolayı seçtim.
30 2,63 1,081 Katılıyorum
27 İmam Hatip Ortaokulunu, Öğretmen kadrosunun kaliteli olmasından dolayı seçtim.
30 2,64 1,033 Katılıyorum
20 İmam Hatip Ortaokulunu, sportif başarıları iyi olduğu için seçtim.
30 2,64 1,111 Katılıyorum
15 İmam Hatip Ortaokulunu, boş zamanlarımı da okulda değerlendirebileceğimi
düşündüğümden tercih ettim.
30 2,58 1,127 Katılıyorum
24 İmam Hatip Ortaokulunu, daha kolay iş bulabilmek için seçtim.
30 2,54 1,064 Katılıyorum
29 İmam Hatip Ortaokulunu, geçmiş başarılarından (şöhretin den) dolayı seçtim
30 2,44 1,029 Katılmıyorum
33 İmam Hatip Ortaokulunu, ilkokul öğretmenimin veya yöneticilerimin yönlendirmesiyle seçtim.
30 2,33 1,069 Katılmıyorum
4 İmam Hatip Ortaokuluna, ilkokuldan sınıf arkadaşlarımın da geleceğini bildiğim için geldim.
30 2,32 1,086 Katılmıyorum
32 İmam Hatip Ortaokulunu, okul yönetiminin bir üst eğitime geçebilmeleri için öğrencilere akademik yardımlarda bulun- duğu için seçtim.
Madde No
Nedenler N X Ss Düzey
3 İmam-Hatip Ortaokulunabir yakınımın tavsiyesiyle geldim
30 2,10 1,138 Katılmıyorum
13 İmam Hatip Ortaokulunu, fiziki yapısından (bina, oda, ısı, ışık) memnun olacağımı düşünerek tercih ettim.
30 2,07 1,134 Katılmıyorum
21 İmam Hatip Ortaokulunu, mahalledeki arkadaşlarım da gittiği için seçtim.
30 1,93 1,096 Katılmıyorum
12 İmam Hatip Ortaokulunu, okulda demokratik bir ortam olacağını düşündüğüm için tercih ettim.
30 1,91 1,079 Katılmıyorum
22 İmam Hatip Ortaokulunu, yemekleri güzel olduğu için seçtim.
30 1,81 1,047 Katılmıyorum
28 İmam Hatip Ortaokulunu, kılık kıyafeten serbest olduğun için seçtim.
30 1,70 1,022 Katılmıyorum
Tablolar 4.5 4.6 incelendiğinde, kız ve erkek öğrencilerin tercih nedenlerinin “tamamen katılıyorum” işaretlenen maddelerin, aynı olduğu görülmektedir. Buradan öğrenciler tercihlerinde ailesinin isteği öne çıkmıştır bu öğrenci velilerinin öğrencilerine tercihlerde baskı uygulaladıklarını öne çıkarıyor. Ancak diğer ki maddede incelendiğide, öğretmen ve idarecileri tanıdığı ve eğitim öğretim etkinliklerinde öğrencileriyle daha fazla ilgilenip değer verilecekleri kanaati oluştuğu fikrinide ileri sürmek mümkün olabilir.
Bilindiği gibi, kız ve erkek öğrenciler açısından değerler bireylerin davranışlarını önemli oranda etkileyen bir değişkendir. İnsanların değerlerini etkileyen pek çok etken bulunmakla birlikte, bunlar arasında aile, eğitim, akran grubu, medya ve sosyo ekonomik sınıf gibi etkenler daha önemli olarak görülmektedir. Kız ve erkek öğrencilerin İHO’ları tercih nedenleri arasında her ne kadar istatistiksel olarak aynı olsada bunun en büyük nedeni, öğrencilerin İHO’da, öğrencinin az olması öğretmen ve idarecilerin kendileriyle daha çok ilgilenip son sınıfta girecekleri sınavlarda daha başarılı olarak iyi bir liseye kazanma düşüncesi olabilir.
1950 yılında imam ve hatip yetiştirmek üzere açılan İmam Hatip Okullarına bir gün kız öğrenci de alınacağı herhalde kimsenin aklına gelmemişti. Zira kadınlarda din görevlisi pek görülen bir olgu değildi. Zaten Milli Eğitim Bakanlığı da kızları İHL’lere kayıt etmiyordu. Bu durum bu okulların kuruluşundan yani 1951 yılından 1976 yılına
kadar böyle devam etti. Kızını İHL’ye kaydettirmek isteyen bir velinin hukuk mücadelesi sonucu Danıştay 11. Daire’sinin 14.12.1976 tarih ve 1976/4374 sayılı kararı ile İHL’ye kız öğrenciler alınmaya başlandı. Başlangıçta kız ve erkek öğrenciler dini ağırlıklı memur olma düşüncesi ön plandayken günümüzde ağırlıklı olarak imam hatip orta/lise öğrencileri diğer meslek gruplarına gitmek istedikleri gözlenmektedir. Muhafazakâr ve dindar ailelerinin çocuklarını hem dini eğitim alması ve bunun yanında iyi bir meslek sahibi olmaları için bu okullara göndermesine neden olmaktadır.13
Tablo 4.7
1990 Yılı Sonrası İHL Erkek-Kız Öğrenci Sayısı Tablosu
Öğretim Yılı Erkek Kız Toplam Toplam İçinde Kız Yüzdesi
1990-1991 76898 23789 100687 23,63 1991-1992 86450 32835 119285 27,53 1992-1993 99160 43202 142362 30,35 1993-1994 109262 53061 162323 32,69 1994-1995 107999 59183 167182 35,4 1995-1996 113247 70394 183641 38,33 1996-1997 106187 74185 180372 41,13 1997-1998 98430 79616 178046 44,72 1998-1999 100021 92765 192786 48,11 1999-2000 66776 67448 134224 50,25 2000-2001 46906 44714 91620 48,8 2001-2002 38719 32864 71583 45,91 2002-2003 38987 25547 64534 39,59 2003-2004 49336 35562 84898 41,89 2004-2005 52359 44492 96851 45,9
Kaynak: Din Öğretimi Genel Müdürlüğü.
Tablo 4.7 incelediğinde 1990 yılı sonrasında İHL’deki kız öğrenci sayısındaki artış net olarak görülebiliyor. Sayısal olarak artışın yanı sıra erkek öğrenci karşısında kız öğrencilerin oran olarak yükselişte olduğu da açıkça ortada. 1990-1991 öğrenim yılında kız öğrencilerin oranı yüzde 23.63’iken, yani her beş İHL öğrencisinden ancak biri kızken, 1999-2000 öğrenim yılından kız öğrenci sayısı erkek öğrenci sayısını geçmiş ve oran kızlar lehine yüzde 50.25 olmuştur. Diğer bir deyişle her iki İHL öğrencisinden birisi kızdır.
2003-2004 öğrenim yılında ise genel İHL öğrencileri içindeki kız oranı yüzde 41.89’dur. Burada cevabı aranan sorulardan biri de; 1976 yılında kızlara İHL’lere kayıt olma hakkı verilmişken neden 1990’lardan sonra yoğun kız öğrenci talebinin olduğudur. Bu sorunun yanıtı bu araştırmanın boyutları dışında olsa da buna İslami duyarlılığa sahip kitlelerin toplumda görünür olma sürecinin başlangıcının bu tarihler olduğu yanıtı verilebilir.
Günümüz İHL’lerini ele alırken kız öğrenci olgusunun özel olarak altının çizilmesi gerekiyor. 2004 tarihli TESEV araştırması için kız öğrencilerle yapılan mülakatlarda “İHL olmasaydı başka okula gider miydiniz?” sorusuna öğrencilerin yarıya yakını “gitmezdim” yanıtını veriyordu. “Hayır” yanıtı Büyükşehirler dışındaki okullarda daha baskın çıkıyordu. Ahlaki kaygılar nedeniyle kız çocuklarını okula göndermeyen muhafazakâr aileler için İHL’lerin tercih edilmesindeki neden Türkiye’de kız çocuklarının neden okullaşamadıklarına ilişkin çalışmalar için ciddi ipuçları verir niteliktedir. (Bozan, 2007: 46)
Dündar (2008) tarafından araştırma yapılan okulda da kız öğrencilerin anne ve babalarıyla yapılan mülakatlar öğrenci velilerinin kız çocukları söz konusu olduğunda benzer kaygılardan hareketle İHL’ni seçtikleri anlaşılmaktadır. Genel olarak bütün veli görüşmelerindeki ortak kaygılardan bir tanesi çocuklarının “ahlaklı ve dindar” yetişmesi olmasına rağmen bu endişenin kız çocukları söz konusu olduğunda daha da belirgin hissedildiği düşünülmektedir. Kız öğrencilerin ebeveynleri çocuklarının başörtülü eğitim görebilmelerini ve başörtüsünden dolayı akranları tarafından dışlanmayacağı bir okul ortamına sahip olabilmelerini istemekte ve ahlak noktasında İHL’ni daha korunaklı görmektedirler. Meslek dersleri ile sınırlı da olsa başörtülü eğitim görebilmek okul seçiminde önemli bir unsur olarak algılanmaktadır. İHL'nin bir “camia” olarak algılanması ve yakın çevre ve akrabaların genelinde böyle bir tutumun belirgin olmasının da etkisinin olduğu düşünülmektedir. (Karateke, 2010: 49)