İki Dünya Efendisi

Filmde iki dünya efendisine yönelik bir veri bulunmamaktadır.

4.1.7.6. Yaşama Özgürlüğü/İksirle Dönüş

Filmin izleyicilerinin duygularına hitap edebileceği son fırsattır. Herkes hak ettiğine kavuşmalı, iyilerin ödülleri ve kötülerin cezaları net olarak verilmelidir. Öyküde karanlıkta kalan konular aydınlanmalı, kimsenin aklında yanıtlanmamış soru kalmamalıdır. İksirle Dönüş, yolculuğu tamamlar ve gündelik dünyanın dengesini düzeltir, düzeni yerine getirir. Kimi zaman film, bittikten sonra üzerinde düşünülecek sorular ve belirsizlikler bırakabilir. Bunlar ise öykünün izleyicinin üzerindeki etkisini sürdürmesini sağlar. Çoğu klasik anlatıda İksirle Dönüş, yolculuğun çemberini kapatır. Kişi katharsis’e ulaşır ve doyumu yaşar. Kahraman yeni yaşama güçlenmiş olarak başlar (Tecimer, 2006).

Filmde yaşama özgürlüğü, Tarkan’ın Toro’yu ve dev ahtapotu yenmesiyle ve ardından Viking kalesinden ayrılmasıyla gerçekleşmiştir. Viking kalesi Ursula’ya bırakılır ve yeni kralın o olduğu izlenimi yaratılır.

Şekil-44: İksirle Dönüş/Yaşama Özgürlüğü

Kaynak: Eğilmez Ertem, Ataman Nahit (Yapımcı), Burak Sezgin (Senarist), Aslan Mehmet (Yönetmen). (1971). Tarkan Viking Kanı (Film). Türkiye: Arzu Film.

SONUÇ

19. Yüzyıl sonlarında doğan sinema, ilk günlerinden beri insanları büyülemiş ve 21.Yüzyıla damgasını vuran bir sanat ve iletişim aracı olmayı başarmıştır.

Her türlü düşünsel ya da sanatsal üretimin, gündelik dünya yaşam pratiğinin kökeninde zihniyet olgusu vardır. Zihniyet olgusu kişinin içerisinde yaşadığı dünyayı anlamlı hale getirmek, içselliği yansıtmak, bazı kalıpları ve kavramları anlamlandırmak için Allah tarafından insanoğluna verilen en büyük armağandır. Bütün düşünceler, duygular, çalışmalar, ürünler ortaya çıkmadan önce zihniyette şekil alır. Türk sinemasını etkileyen kötü zihniyetler olsa da, bunların Türk sinemasına nasıl bir iyilik ettiklerini görmezden gelmek imkânsızdır.

1960-1980 dönemi Türk Sinemasında zor da olsa bir şeyler üretilmiştir. Günümüz sinemasında ise Türk mitolojisini, tarihini ön plana çıkaracak konulardan kaçılmıştır ya da eksik anlatılmıştır. Geçmiş yıllarda gelişen teknolojiye uyum sağlamakta zorlanan yapımcılar ve yönetmenlerin korkularını, bu yılarda yeni yönetmenler ve yapımcılar ürettikleri dizilerle üstlenmiştir. Dolayısı ile nitelikli eser verme konusunda sıkıntılar yaşanmaktadır. O dönemde üretimi kolay ve zahmetsiz olan arabesk, seks filmlerin varlığını şimdilerde ağır küfürler içeren komediler almıştır. Görülen o ki eksik bırakılan dekor parçalarından yönetmenliğe kadar, kamera kullanımından set işçiliğine kadar mutsuzluk hakimdir.

Yapılan bu çalışmada bu anlam katmanlarının, 1960-1980 dönemi Türk sinemasında nasıl durduğu araştırılmıştır. Anlamsal ifadelerin filmsel örnekleri sunulmuştur. Aynı zamanda filmlerin göstergebilimsel ve mitolojik analizleri yapılarak, dönem yönetmenlerinin ne anlatmak istedikleri ya da anlamlandırabildiklerimiz, planlar resmedilerek verilmiştir. Hiçbir kalıba sığmayan yenilikçi ve deneysel olan, avant-garde sineması dediğimiz Tarkan film serisi incelenmiştir. Türk sinemasının o yıllarda bulunduğu durum, Türk destan yapısı, Türk sinemasının kadın konumu, Türk sinemasının içerisinde bulunduğu mali koşullar kısaca Türk Film Endüstrisinin yapısı gözler önüne serilmiştir. O dönemlerde kısıtlı imkanların ve bir çırpınışın hakimliğinin mitsel, anlambilimsel yolculukları vurgulanmıştır.

1960-1980 Türk sineması döneminde, o dönemin yaşam koşulları ve film endüstrisinin bulunduğu konum içler acısıdır. Tarkan filmleri yapılırken sadece aksiyon hedef alınmıştır. Bu nedenle bu çalışma, sadece aksiyon getirisinin ve ticari kaygıların dışına çıkılması, anlamlandırmanın Türk imgeleriyle desteklendirilmesi için başka yönetmenlere ve araştırmacılara önerilmektedir.

Bu araştırma bizlere, Türk mitolojisini öne çıkaran planların az sunulduğunu, Türk mitolojisinde önemli olan çoğu motiflerin ve imgelerin kullanılmadığını, Tarkan filmlerinin mitolojik ve göstergebilimsel analizlerinde kimi planların temel karakteristik ölçülerle bağdaşmadığını göstermiştir.

Tarkan filmlerinde tabiat olayları yoktur. Film aynı zamanda başlar ve biter, zamansal geçişler eksik kalmıştır. Bütün filmlerde eksik imge kullanımları gözükse de kurt imgesinin yoğun kullanımı bir şeyler yapılabilindiğinin göstergesi olmuştur. Bu eksiklikler o dönemin koşullarında hızlı para kazanma hırsı, yetersiz ucuz oyunculuk, yetersiz sermaye, gerekli izinlerin verilmemesi vb. gibi birçok etkenlerle normal hale gelmiştir. Bütün bunlar yapılırken günümüz sinemasına ışık tutması için bu çalışmada yetersiz olan noktalar önemle vurgulanmıştır. Bu noktalar özellikle, o yıllarda sinema endüstrisinin her bakımdan zayıf olduğu üretim koşullarında aranmıştır. Yetersiz dekor, ışık, ses, oyuncu, eksik bırakılan öykü, anlamlandırılamayan planlar, sabit bir akımın öncüsü bile olamayan sahneler, değişken yönetmenlerin varlığı hemen hemen hepsi bu çalışmada irdelenmiştir. Bu nedenle Türk dünyasını anlatan imgelerin sayıca fazla olması, anlaşılamayan sinemasal planların olmaması, Türk imgelerinin toplum üzerindeki etkisinin sinema aracı ile anlatılması için bu konuda başka araştırmalarında yapılması önerilmektedir.

Sonuç olarak, Türk sinemasında Türk dünyasını anlatan filmlerde geleneksel imgeler kullanılmıştır fakat azdır. Bu imgelerin çeşitliliğinin çoğaltılması, çekiciliğinin artırılması, kullanım oranlarının yaygınlaştırılması, geleneksel Türk imgelerinin unutulmaması Türk toplumu için yararlı olacağı öngörülmektedir. Unutulmamalıdır ki! İnsanları bir arada tutan en önemli etken gelenek ve göreneklerdir. Bu çalışma; Türk bağlarının, kültürünün zayıfladığı şu dönemde geleneklere daha fazla önem verilmesi gerektiğini ve bu geleneklerin sinema ile daha

etkin, hızlı bir şekilde olabileceğini saptamıştır. Bu saptama ile Türk toplumunun geleneklerinin değerini bilmesi ve bu değerlere sahip çıkması öngörülmektedir.

Türk sineması 1960’lardan günümüze gelene kadar, akım yaratacak bir sinema endüstrisine ve kendine has biçim ve öz söylemine sahip olamamıştır. 1960- 1980 döneminde yönetmenler o günün şartlarına ve teknolojisine göre, Türk sinemasının bir yere gelebilmesi için çırpınmışlardır. Bu çırpınışları birçok yönetmenin isimleri ve nitelikli eserleri ile günümüze kadar gelmiştir. Son yıllarda Türk sineması büyük bir gelişim içindedir ve art arda pek çok yönetmen ilk ürünlerini vermeye başlamıştır. Türk sinemasının son yıllarda gösterdiği bu atılımın kalıcı olup olmayacağını, dünya sinemasıyla boy ölçüşecek oranda güçlü filmler üretilip üretilmeyeceğini ise zaman gösterecektir.

KAYNAKÇA

Abisel, Nilgün. (2005). Türk Sineması Üzerine Yazılar. Ankara: Phonix Yayınevi.

Adanır, Oğuz. (1994). Sinemada Anlam ve Anlatım (2. Baskı). Ankara: Kitle Yayıncılık.

Armstrong, Karen. (2014). Mitlerin Kısa Tarihi. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.

Avcıoğlu, Doğan. (1978). Türklerin Tarihi. İstanbul: Tekin Yayınevi

Aydın, Suavi ve Taşkın, Yüksel. (2014). 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.

Barthes, Roland. (1979). Göstergebilim İlkeleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

Bayat, Fuzuli. (2007). Mitolojiye Giriş (2. Baskı). İstanbul: Ötüken Yayıncılık.

Berger, Arthur A. (1993). Kitle İletişiminde Çözümleme Yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.

Büker, Seçil. (2010). Sinemada Anlam Yaratma. İstanbul: Yorum Sanat Yayınevi.

Büker, Seçil ve Topçu, Gürhan Y. (2010). Tarih-Kuram Eleştiri. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.

Campbell, Joseph. (2013). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. İstanbul: Kabalcı Yayınevi

Coşkun, Esin. (2009). Türk Sinemasında Akım Araştırması. Ankara: Phonix Yayınevi.

Derrida, Jacques. (2007). Markx’ın Hayaletleri (2. Baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Dinçer, Murat. (1996). Türk Sineması Üzerine Düşünceler. Ankara: Doruk Yayınevi.

Eliade, Mircea. (2001). Mitlerin Özellikleri (2. Baskı). İstanbul: OM Yayınevi.

Ergat, Emir Ali (2008). Felsefede Dil, Düşünce ve Varlık İlişkisi. İstanbul: Birey Yayınevi.

Erhat, Azra. (1996). Mitoloji Sözlüğü (6. Baskı). İstanbul: Remzi Kitapevi.

Esen, Şükran K. (2010). Türk Sinemasının Kilometre Taşları (2. Basım). İstanbul: Agora Kitaplığı Yayıncılık.

Fiske, John. (1996). İletişim Çalışmalarına Giriş. Ankara: Bilim Sanat Yayınları.

Fromm, Erıch. (1992). Rüyalar, Masallar, Mitoslar (2. Baskı). İstanbul: Arıtan Yayınevi.

Günay, Doğan V. ve Parsa, Alev F. (2012). Görsel Göstergebilim İmgenin Anlamlandırılması. İstanbul: Es Yayınları.

Indick, William. (2011). Senaryo Yazarları İçin Psikoloji. İstanbul: Agora Kitaplığı.

Karakurt Deniz. (2011). Türk Söylence Sözlüğü. Cinius Yayınları: İstanbul

Karasar, Niyazi. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi (26. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.

Monaco, James. (2001). Bir Film Nasıl Okunur. İstanbul: Oğlak Yayıncılık.

Necatigil, Behçet. (2003). 100 Soruda Mitologya. İstanbul: K Kitaplığı Yayınevi.

Onaran, Alim Ş. (1995). Türk Sineması 2. Cilt. Ankara: Kitle Yayınevi.

Onaran, Alim Ş. (1994). Türk Sineması 1. Cilt. Ankara: Kitle Yayınevi.

Öğel, Baheaddin. (2010). Türk Mitolojisi 1. Cilt (5. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları

Öğel, Baheaddin. (1995). Türk Mitolojisi 2. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları

Özgüç, Agâh. (1993). 100 Filmde Başlangıcından Günümüze Türk Sineması. Ankara: Bilgi Yayınevi.

Özgüç, Agâh. (1990). Başlangıcından Bugüne Türk Sinemasında İlkler. İstanbul: Yılmaz Yayınları.

Özön, Nijat. (2013). Türk Sineması Tarihi 1896-1960 (4. Baskı). İstanbul: Doruk Yayımcılık.

Özön, Nijat. (1995). Karagözden Sinemaya: Türk Sineması ve Sorunları 1. Cilt. Ankara: Kitle Yayınları.

Özön, Nijat. (1985). Sinema Uygulayımı, Sanatı, Tarihi. İstanbul: Hil Yayınevi.

Rifat, Mehmet. (2009). Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.

Rosenberg, Donna. (2003). Dünya Mitolojisi (3. Baskı). Ankara: İmge Yayınevi.

Scognamillo, Giovanni. (2014). Türk Sinema Tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.

Şimşek, Sedat. (2006). Reklam ve Geleneksel İmgeler. İstanbul: Nüve Kültür Merkezi Yayınları.

Tecimer, Ömer. (2006). Sinema Modern Mitoloji (2. Baskı). İstanbul: Plan B Yayıncılık.

Vardar, Berke, Rifat, Mehmet. (1979). Göstergebilim İlkeleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

Wollen, Peter. (2004). Sinemada Göstergeler ve Anlam. İstanbul: Metis Yayınları.

Yaylagül, Levent. (2010). Kitle İletişim Kuramları Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar (3. Baskı). Ankara: Dipnot Yayınları.

Yardımcı, Mehmet. (1999). Destanlar. Ankara: Ürün Yayınları.

Makaleler

Arslantepe, Mehmet. (2008). Popüler Sinema Filmlerinde Hikâye Anlatımı. Afyon Kocatepe Üniversitesi Dergisi, 10,1

Aydın, Mukadder Ç. (1997). 1960’lar Türkiye’sinde Sinemadaki Akımlar. 25. Kare, 21, 1-20.

Bulut, Sedef. (2009). 27 Mayıs 1960’tan Günümüze Paylaşılamayan Sorunlar. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 73-90.

Coşar, Nevin. (t.y). Demokrat Parti Dönemi Maliye Politikası. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60, 1.

Denizel, Deniz. (2014). Sinemada Estetik Modeller Olarak Biçimcilik İle Duyumculuğun Karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi 23, 1303-4251.

Elbirlik Tolga, Karabulut Ferhat. (2015). Dil Araştırmaları Dergisi, 31-50.

Kasım, Metin, Atayeter, Deniz H. (2012). 1960’lı Yıllarda Türk Sinemasında Toplumsal Gerçeklilik. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1, 4.

Özmakas, Utku. (2009). Charles Sanders Peirce’in Gösterge Kavramı. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2/1, 32-35.

Tezler

Çelebi, Tezay. (2009). Reha Erdem Sinemasına Göstergebilim Açısından Bir Bakış: Beş Vakit Filminin Göstergebilimsel Bağlamda İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

Çınar, Güneş. (2006). Heykel ve Mitoloji. Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Gümüş, Selda. (2009).Macbeth filminin Roman Polanski Uyarlamasının Rüya ve Sanrı Sahnelerinin Jungçu Psikanalitik Simgelerinin Göstergebilimsel Çözümlemesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Demirtaş, Haşim. (2014).Türk Sinemasında 1960-1980 Yılları Arasında Çizgi Roman Uyarlaması Fantastik Filmlerde Erkek Kahraman Temsili. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.

Kantar, Nalan. (2013). Basın İlanlarında Yunan Mitolojisi Öğelerin Kullanımı. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Sönmez, Pelin. (2010). Türk Sinemasında Sansür. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

Yetim, Arzu. (2007). Türk ve Kızılderili Mitolojilerinde İnsan-Doğa İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.

Elektronik Kaynak

Ekşi Halil, Çelik Hilal (2001). Söylem Analizi, http://dspace.marmara.edu.tr/bitstream/handle/11424/1193/1642-2956-1-

SM.pdf?sequence=1, Erişim Tarihi: 4 Haziran 2016, 23:28:10

Dervişcemaloğlu, Bahar. (t.y). Göstergebilim, http://www.ege- edebiyat.org/docs/493.pdf, Erişim Tarihi: 20 Ocak 2016 Çarşamba, 16:20:24

Google, (2016). 1. http://www.fotografturk.com/yansimalar-p165977, Erişim Tarihi: 22 Ocak 2016 Cuma, 20:19:40

Google, (2016). 2.

http://www.fotokritik.com/arama/iznik%20g%C3%B6l%C3%BCnde%20g%C3%B Cn%20bat%C4%B1m%C4%B1, Ocak 2016 Cuma, 20:44:30

Google, (2016). 3. http://www.fotokritik.com/2434189/karanlik- sokaklar, 25 Ocak 2016 Pazartesi, 20:19:19

Necatigil, Behçet. (2003). 100 Soruda Mitologya, https://www.google.com.tr/#q=beh%C3%A7et+necatigil+mitologya+pdf, Erişim Tarihi: 27 Ocak 2016 Çarşamba, 10:06:14

Özgür, Ahmet. (t.y). Göstergebilim,

http://www.academia.edu/2345316/GÖSTERGEBİLİM, Erişim

Tarihi: 22 Ocak 2016 Cuma, 14:19:07.

Sanal. (2016). Tunç Başaran Biyografi,

https://tr.wikipedia.org/wiki/Tun%C3%A7_Ba%C5%9Faran, Erişim Tarihi: 4 Nisan 2016 Pazartesi, 12:44:32

Sanal. (2016). Mehmet Aslan Biyografi,

http://www.sinematurk.com/icerik/2693-mehmet-aslan/, Erişim Tarihi: 6 Nisan 2016 Çarşamba, 12:30:21