İhraca Teşebbüs

İhraca teşebbüsün var olabilmesi için uyuşturucu veya uyarıcı maddenin yurt dışına çıkış yapılacak yere getirilmesi, malın çıkarılacağı yer gümrük alanı kurulan bir yer ise, malın gümrük alanına alınması, gümrük kapısından çıkış yapılmadan uyuşturucu veya uyarıcı maddenin gizlenmesi veya gümrük kapısındaki yetkililere durumun aksinin beyan edilmesinden sonra ülke sınırının geçilmeden failin yakalanması gerekir531_{. Bu durumda biri ihraca teşebbüs diğeri tamamlanmış} nakletme olmak üzere iki ayrı suç oluştuğu kabul edilir. Her iki suçtan yapılacak uygulama ve somutlaştırmadan sonra TCK m. 44’de düzenlenen fikri içtima kuralları gereği daha ağır sonuç yaratan suçtan failin cezalandırılması gerekir. Yargıtay’ın kararları ve duraksamasız uygulamaları da bu yöndedir532_.

İthal suçunda olduğu gibi ihraç suçunda da failin gümrük memurlarına beyanda bulunup bulunmadığının önemi vardır. Fail uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi gümrük memurlarına bildirmesi halinde ihraca teşebbüs dahi oluşmayacak, sanığın eylemi bu durumda nakletme ya da bulundurma suçunu oluşturacaktır

Gümrük sahasına henüz girilmemiş olduğu durumlarda da uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesi durumunda ihraca teşebbüs söz konusu olamaz533_. Çünkü fail yurt içinde sınıra kadar bu uyuşturucuyu götürürken geçecek süre içinde belki de imha edilmek suretiyle ihraç suçundan dönebilme olanağına sahipti. Esasen ihraç suçunun icrai hareketleri henüz başlamamıştır. O halde TCK m.188/3’de düzenlenen uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti suçunun seçimlik hareketlerinden “nakletme” ye uygun eylemin yarattığı nakletme suçundan fail hakkında hüküm kurulmalıdır534_.

Gümrük sahası içinde fail, henüz gümrük memuruna beyanda bulunmadan önce uyuşturucu veya uyarıcı madde ele geçirilmiş ise, ihraç suçuna teşebbüsten söz

531 _{Zafer, s.22}

532 _{“Suç konusu uyuşturucu maddeyi ihraç etmek için hava limanındaki gümrük alanına girdikten}

sonra görevlilerce yakalanan sanığın biri teşebbüs aşamasında kalan uyuşturucu madde ihraç etme, diğeri ise tamamlanan uyuşturucu madde nakletme olmak üzere iki ayrı suç oluşturduğu dikkate alınarak…”, Y.10.CD., 26.10.2009, 2009/3445 E. 2009/16339 K.; Y.10.CD., 22.02.2011,

2010/45686-2011/2557, Akkaya, s.28,29

533 _{Güngör-Kınacı, s.194; Erman-Özek, s.271,272} 534 _{Günay, Uygulamalı, s.40; Erman-Özek, s.272}

111

etmeye olanak yoktur. Bu durumda fail, bulundurma, sevk etme, ya da nakletme suçundan sorumlu olur535. Gümrük işlemlerinden sonra, failin gümrük memurlarına uyuşturucu maddeyi beyan etmemiş olması halinde yurt dışına çıkmak isterken yakalanan failin eyleminin, biri ihraca teşebbüs diğeri tamamlanmış nakletme olmak üzere iki ayrı suçu oluşturduğu kabul edilir536_{.Ülke sınırının geçilmesiyle ihraç suçu} tamamlanır537.

Gümrük kapısı olmayan kara sınırlarından veya hava ve deniz yolu ile çıkışlarda Türkiye dışına uyuşturucu veya uyarıcı madde ihraç etme suçuna teşebbüs mümkün değildir. İhraç suçu ya hiç işlenmemiştir ya da tamamlanmıştır. İhraç suçu neticesi harekete bitişik suçlardan olduğundan ve gümrük kapısı bulunmayan yerlerden geçiş ve çıkışlarda hareketi bölümlere ayırmaya olanak bulunmadığından çizgi veya sınır geçilmemiş ise, teşebbüs aşamasında dahi ihraç suçu işlenmiş olmaz. Ancak, o ana kadar tamamlanmış bulundurma ya da nakletme suçu gerçekleşmiş olur538_{. Bu durumda fail hakkında TCK’nın 188/3. maddesinden hüküm kurulur.} Sınır geçilmiş ise, ihraç suçu tamamlanmıştır. İhraç edilen uyuşturucu veya uyarıcı maddenin amaçlanan ülkeye götürülüp götürülmemesi suçu etkilemez539_{. Örneğin} uyuşturucu veya uyarıcı madde yüklenen gemi açık denizde batsa bile, ihraç fiili tamamlanmıştır540_.

535 _{“sanığın suça konu uyuşturucu madde gümrük memurlarına beyanda bulunmadan önce Atatürk}

Havalimanı dış hatlar giriş katında X-Ray cihazından geçerken güvenlik kontrolü sırasında yakalanmış olmasına göre; uyuşturucu madde ihraç etme suçunun icra hareketinin başlamadığı ve bu suça teşebbüsün söz konusu olmadığı, sanığın eyleminin uyuşturucu madde nakletme suçunu oluşturduğu...”, Y.10.CD., 25.04.2011, 2010/31498 E. 2011/4141 K., http://www.uyap.gov.tr , Erişim tarihi:27.06.2014

536 _{“ Gümrük işlemlerinden sonra, suç konusu uyuşturucu madde ile havalimanından yurt dışına}

çıkmak isterken yakalanan sanığın eyleminin biri ihraca teşebbüs, diğeri tamamlanmış nakletme olmak üzere iki ayrı suçu oluşturduğu; TCK’nın 44. maddesi gereğince, tamamlanmış nakletme suçu için belirlenen sonuç ile ihraca teşebbüs suçundan yapılacak uygulama ile belirlenecek sonucun karşılaştırılması ve daha ağır sonuç doğuran suç esas alınarak hüküm kurulması gerekirken belirtilen nitelikte somutlaştırma ve karşılaştırma yapılmadan hüküm kurulması yasaya aykırı”.Y.10.CD., 02.05.2011, 2010/44988 E. 2011/4284 K., http://www.uyap.gov.tr , Erişim tarihi:27.06.2014

537 _{Erman-Özek, s.271; Zafer, s.22}

538 _{Güngör-Kınacı, s.193; Erman-Özek, s.271; Aksi yönde olmak üzere, öğretide, Özbek ve Diğerlerine}

göre, ihraç suçu bakımından, uyuşturucu ve uyarıcı maddenin gümrük kapısı olmayan bir yerde ülke sınırları dışına çıkarılmak istenirken de suçun teşebbüs aşamasında kalması mümkündür. Önemli olan netice ile hareketin birbirinden ayrılabilir nitelikte olmasıdır., Özbek ve Diğerleri, s.718

539 _{Güngör-Kınacı, s.193-196} 540 _{Erman-Özek, s.272}

112

Fail uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi kendi kişisel kullanımı için yurt dışına çıkarır ve miktarı da bu ihtiyaca cevap verecek nitelikte olur ise, ihraç değil, TCK m. 191’de düzenlenen kullanmak için bulundurma suçu oluşur541_{. Fail suça konu} maddeyi kişisel kullanımı için yurt dışına çıkarmaya dönük icra hareketlerine başlayıp fiili tamamlayamaz ise bu kez ihraca teşebbüs değil, yine tamamlanmış kullanmak için bulundurma suçu söz konusu olacaktır. Failin uyuşturucu maddeyi kendi kullanımı amacıyla yanında bulundurduğu sonucuna varılmasında, uyuşturucu maddenin miktarından başka, failin ekonomik durumu, uyuşturucu madde bağımlısı olup olmadığı ve daha önce uyuşturucu madde ticareti nedeniyle cezalandırılıp cezalandırılmadığı, uyuşturucu maddenin ele geçiriliş biçimi gibi dışa yansıyan bazı olgular da göz önünde bulundurulabilir542.