Genel İhbar Borcu

Yüklenici eseri meydana getirirken iş sahibinin sağladığı malzemenin ya da eserin yapılması için gösterdiği yerin ayıplı olduğu anlaşılır veya eserin gereği gibi ya da zamanında meydana getirilmesini tehlikeye düşürecek başka bir durum ortaya çıkarsa yüklenici bu durumu iş sahibine ihbar etmekle yükümlüdür. Aksi halde bundan sorumlu olacaktır. (TBK m.472 f.3) Yüklenicinin genel ihbar yükümlülüğü, sadakat yükümlülüğü kapsamındaki bilgilendirme borcunun bir benzeri olarak karşımıza çıkmaktadır.

Hekim estetik amaçlı tıbbi müdahale öncesinde hastaya yaptığı tahlil veya muayene sonucunda hastanın ameliyat için uygun olmadığını tespit ederse bunu hastaya bildirmekle yükümlüdür362_.

361 _{GÜMÜŞ, s.20.}

61 Örneğin; hasta ameliyat için gerekli olan miktardaki narkozu almaya uygun olmaması durumunda hekim bunu hastaya bildirmekle yükümlüdür. Aynı şekilde, tıbbi müdahale esnasında eseri meydana getirmesini engelleyen bir durumla karşılaşması halinde müdahalede bulunmayı bırakıp hasta kendine geldikten sonra bunu bildirmelidir. Aksi halde sorumluluğu doğacaktır.

62

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HEKİMİN SÖZLEŞME SORUMLULUĞU

1. GENEL OLARAK SORUMLULUK

Sorumluluk, hukuka aykırı olarak meydana getirilen zararların üstlenilmesi zorunluluğudur363_.

Hukuki anlamda sorumluluk kavramı iki ayrı anlama gelecek şekilde kullanılmaktadır364. Genellikle sorumluluk kavramı borç kavramıyla değerlendirilmekle365 _{birlikte “..ile}

sorumluluk” ve “..den sorumluluk” şeklinde iki anlamda kullanılır366_{. Sorumluluğun bir anlamı}

borçlunun mal varlığının, borcunun teminatını teşkil ve borcunu ifa etmemesi halinde, borçlunun malvarlığına başvurularak alacağın zorla yerine getirilmesi imkânıdır367_{. Bu}

sorumluluğa “… ile sorumluluk” denilmektedir. Borçlunun “bir şeyi ile sorumluluğunu” konu edinir. Bu sorumluluk türü bir yüküm niteliğinde olmayıp alacaklının hakkına ulaşabilmesi için bir mal varlığına el koyabilmesi anlamına gelmektedir. Bu durumda borçlu kural olarak bütün malvarlığı ile sorumludur368_.

Sorumluluğun bir diğer anlamı ise, genel davranış kurallarına veya yüklediği bir borca aykırı davranan şahsın, bu davranışı ile verdiği zararı tazmin etme yükümlülüğünü ifade eder369_.

Burada kişinin zararına karşı bir giderim yükümlülüğü söz konusudur370_{. Bu tür sorumluluğa}

“..den sorumluluk” denilmektedir371_{. Bu anlamdaki sorumluluk tazminat borcunun kaynağını}

363 _{İPEKYÜZ, s.119.}

364 _{Kemal OĞUZMAN, Turgut ÖZ, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt-1, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2018,}

s.16 ; Mustafa Reşit KARAHASAN, Sorumluluk Hukuku: Kusura Dayanan Sözleşme Dışı Sorumluluk, Kusura

Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk, İstanbul: Beta Yayıncılık, s.59; Gökhan ANTALYA, Sorumluluk

Hukukunda Yeni Gelişmeler, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi (MÜHF-HAD) , Cilt: 14, Sayı: 4, (2008), s.63.

365 _{KICALIOĞLU, s.140.}

366 _{Hakan YALÇIN, Afşin ŞAHİN, Sorumluluk Hukuku ve Tıbbi Kötü Uygulamaya İlişkin Mesleki Sorumluluk}

Sigortası: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.26, S:2, (2017), s.47.

367 _{OĞUZMAN/ÖZ, s.16; KARAHASAN, Sorumluluk Hukuku,s.60.} 368 _{UYGUR, s.12 ; OĞUZMAN/ÖZ, s.16.}

369 _{OĞUZMAN/ÖZ, s.17.}

370 _{KARAHASAN, Sorumluluk Hukuku, s.59.}

63 oluşturur372_{. Genel davranış kurallarına aykırılık halinde haksız fiil sorumluluğu, borca}

aykırılık halinde borca aykırı davranıştan sorumluluk (sözleşmeye aykırılık) söz konusu olur373_.

Sorumluluk, sözleşmeden kaynaklanan sorumluluk ve sözleşme dışı sorumluluk şeklinde ikiye ayrılır. Sözleşme dışı sorumluluk da kusur ve kusursuz (sebep sorumluluğu) sorumluluk olarak ikiye ayrılır. Borcun kaynaklarını ise üç gruba ayırabiliriz. Birincisi sözleşmeden doğan borçlar, ikincisi haksız fiilden doğan borçlar, üçüncüsü ise sebepsiz zenginleşmeden doğan borçlardır374_.

Sözleşme, tarafların karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanları ile oluşan hukuki işlemdir375_.

Sözleşmeler borcun konusu olan hukuki ilişkiye göre isimlendirilir. Örneğin; hizmet sözleşmesi, vekâlet sözleşmesi, eser sözleşmesi gibi.

Sözleşmenin kurulmasıyla birlikte taraflara birtakım yükümlülükler yüklenir. Sözleşmeden kaynaklanan sorumluğun doğması bu yükümlülüklerin ihlali ile ortaya çıkmaktadır. Böyle bir durumda sorumluluktan söz edebilmek için borçlunun yükümlülüğünün kusurlu bir davranışla ihlal edilmesi ve bu ihlalinin bir zarara sebebiyet vermesi gerekir376. Borçlunun sözleşmeden kaynaklanan borcunu ihlali; kötü ifa, hiç ifa etmeme, geç ifa etme vb. sebeplerden kaynaklanabilir.

Sözleşme dışı sorumluluk; kusur sorumluluğu (haksız fiil sorumluluğu), hukuka uygun müdahaleden doğan sorumluluk ve sebep sorumluluğu olmak üzere üçe ayrılır377_.

Haksız fiil sorumluluğu mevcut bir hukuki ilişkiyle bağlantısı olmaksızın, hukuka aykırı bir fiil veya davranışla bir kimseye verilen zararın giderilmesini düzenler378_{. Haksız fiil}

sorumluluğunda kusur, sorumluluğun temel unsuru olduğu için kusur sorumluluğu olarak adlandırılır379. Haksız fiil sorumluluğunda, sözleşme sorumluluğunda olduğu gibi önceden yüklenen bir borç söz konusu değildir. Kişi hukuka aykırı eylemi sonucu bir zarar ortaya

372 _{Haluk TANDOĞAN, Türk Mesuliyet Hukuku, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2010, s.3.} 373 _{OĞUZMAN/ÖZ, s.17.}

374 _{OĞUZMAN/ÖZ, s.35.}

375 _{OĞUZMAN/ÖZ, s.42; Turgut AKINTÜRK, Derya ATEŞ KARAMAN, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Özel} Borç İlişkileri, 20. Baskı, İstanbul: Beta, 2013, s.21.

376 _{UYGUR, s.15.}

377 _{Cevdet YAVUZ; Türk Borçlar Kanunu Tasarısı'na Göre "Kusursuz Sorumluluk" Halleri ve İlkeleri(s.29-61),}

Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi (MÜHF-HAD) Cilt: 14, Sayı:4 (2008), s.30 ; UYGUR, s.16.

378 _{Haluk NOMER, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 12. Baskı, İstanbul: Beta, 2012, s.108; KICALIOĞLU,}

s.142; YILMAZ, s.17.

64 çıkarmışsa ve bu zarar ile kişinin eylemi arasında illiyet bağı kurulabiliyorsa, zarar veren kişi bu zararı tazmin etmekle yükümlüdür380_.

Sebep sorumluluğu yani kusursuz sorumlulukta ise sorumluluğun doğması için kusur aranmamakla birlikte kanunun öngördüğü olgunun gerçekleşmiş olması aranır381. Burada kişiye, kusur aranmaksızın, kanunen yüklenen gözetim ve objektif özen yükümlülüğünün ihlali veya tehlikeli bir işletmeye sahip olmanın sorumluluğu yüklenmiştir382_{. Kusursuz sorumluluk}

hallerine, adam çalıştıranın sorumluluğu, bina ve yapı malikinin sorumluluğu, hayvan tutucusunun sorumluluğu örnek verilebilir383_.

Bir diğer sözleşme dışı sorumluluk çeşidi olan hukuka uygun müdahaleden sorumlulukta (fedakârlığın denkleştirilmesi) sorumluluk sebebi hukuka aykırı davranış veya tehlikeli bir faaliyet değildir384_{. Bu sorumluluk türünde kanun koyucu çatışan iki hukuki değerden birine}

ayrıcalık tanımakta ve üstün değer uğruna diğer değeri feda etmektedir385_{. Zarara uğratan}

kişinin eylemi hukuka aykırı sayılmamakla birlikte zararı tazmin etmekle yükümlüdür.