Araştırmanın ikinci alt problemi, öğretim elemanlarının nitelik sorunlarına ilişkin algıları:
a) Üniversitelerine,
b) Fakülte ve yüksekokullarına, c) Akademik unvanlarına
d) Cinsiyetlerine göre anlamlı farklılık göstermekte midir? şeklinde belirlenmişti.
Bu boyutta, öğretim elemanı niteliklerine ilişkin 9 madde yer almaktadır. Bu boyuttaki maddelere verilen yanıtların sayısal değerleri toplanarak boyutun toplam puanı elde edilmiştir. Daha sonra elde edilen toplam puan madde sayısına bölünerek boyut ortalama puanı hesaplanmıştır. Sorulardan birini yanıtlamayanların toplam puanı hesaplanmamıştır. Bu kişilere ait veriler, kayıp veri olarak değerlendirilmiştir. Bu nedenle tablolarda araştırmaya katılan kişi sayıları farklı görünmektedir.
a) Üniversitelere göre farklılıklar;
Üç üniversitenin öğretim elemanı niteliğine ilişkin sorunlar boyutundaki toplam puanları, aritmetik ortalamaları, ve standart sapmaları tablo 22’de toplu bir biçimde görülmektedir.
Tablo 22
Öğretim Elemanı Niteliği Sorunlarına İlişkin Öğretim Elemanı Algılarının Üniversitelere Göre Dağılımı
ÜNİVERSİTE n Toplam puan X ss
EB1 112 25,6396 2,8323 ,59247
EB2 132 24,8409 2,7601 ,68436
EB3 131 27,2846 3,0161 ,63067
Toplam 25,9303 2,8711 ,64703
Tablo 22’de görüldüğü gibi öğretim elemanı niteliğine ilişkin sorunlar boyutunda en yüksek aritmetik ortalama en son kurulan üniversitede, en düşük aritmetik ortalama ise ikinci kurulan üniversitededir.
Üç üniversitenin toplam puanları arasındaki farkın anlamlılığını test edebilmek için önce tek yönlü varyans analizi yapılmıştır. Ortaya çıkan varyans dağılımı aşağıdaki tabloda görülmektedir.
Tablo 23
Öğretim Elemanı Niteliği Sorunlarına İlişkin Öğretim Elemanı Algılarının Üniversitelere Göre Varyans Analizi Sonuçları
ÜNİVERSİTE KT sd KO F Önem Denetimi
Gruplar arası 404,474 2 202,237 6,391 ,002
Grup içi 11707,714 370 31,642 P<,05
Toplam 12112,188 372 Fark önemli
Tablo 23’de görüldüğü gibi yapılan tek yönlü varyans analizinde bu boyutta üniversiteler arasındaki farkın önemli olduğu anlaşılmıştır. Üniversiteler arasındaki farkın kaynağını bulabilmek amacıyla Tukey testi yapılarak öğretim elemanının niteliğiyle ilgili karşılaşılan sorunlar alt boyutunun algılanmasında hangi üniversiteler arasında fark olduğu anlaşılmaya çalışılmıştır. Tukey testinin sonuçları tablo 24’de görülmektedir.
Tablo 24
Öğretim Elemanlarının, Öğretim Elemanı Niteliği Sorunlarına İlişkin Algılarının Üniversitelere Göre Tukey Testi Sonuçları
Üniversite (A) Üniversite (B) Ortalama farkı (A-B) Standart hata Önem denetimi EB3 -2,4437 ,69 ,001 EB2 P<,05 Fark önemli
Tablo 24’de görüldüğü gibi, Tukey testi sonucunda ikinci kurulan üniversite ile en son kurulan üniversite arasında anlamlı farklılık bulunmaktadır. Ege bölgesinde ilk kurulan üniversite ile diğer üniversitelerin ortalamaları arasında anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür.
Bu durum ikinci kurulan üniversitede araştırmaya katılan öğretim elemanlarının, nitelikleriyle ilişkili sorunları daha yüksek düzeyde algıladıklarını göstermektedir.
İkinci kurulan üniversitede araştırmaya katılanların yarısından daha fazlası öğretim elemanı niteliğine ilişkin sorunların yüksek düzeyde olduğunu düşünmektedir. Aynı durum ilk kurulan üniversite için de söz konusudur. Araştırmaya katılanların yarısından fazlası öğretim elemanı niteliğiyle ilgili sorunların yüksek olduğunu düşünmektedir.
En son kurulan üniversitede öğretim elemanı niteliğine ilişkin sorunların daha az yaşanıyor olması, bu üniversitede öğretim elemanı seçilirken ya da atanırken daha dikkatli davranıldığını düşündürmektedir. Ayrıca en son kurulan üniversitede akademik ve idari yükselme ölçütlerinin daha iyi uygulanıyor olabileceğini de akla getirmektedir.
Bu değerlendirmenin öğretim elemanlarının kendileri ile ilişkili olması öğretim elemanlarının niteliklerini yükseltmek için dışarıdan çeşitli çabalara gereksinimleri olduğunu göstermektedir.
b) Fakültelere göre farklılıklar:
Fakültelere göre, öğretim elemanı niteliğine ilişkin sorunların öğretim elemanları tarafından nasıl algılandığının belirlenebileceği toplam ve ortalama puanlar, yanıtlayan kişi sayısı ve standart sapmaları ile birlikte tablo 25’de görülmektedir.
Tablo 25
Öğretim Elemanı Niteliği Sorunlarına İlişkin Öğretim Elemanı Algılarının Fakültelere Göre Dağılımı
FAKÜLTE n Toplam puan X ss
Eğitim 42 24,1463 2,64 ,728 Tıp 138 26,2701 2,90 ,606 Fen Edebiyat 85 26,3882 2,93 ,623 İİBF 52 28,1346 3,13 ,611 MYO 58 23,7414 2,64 ,641 Toplam 375 25,9303 2,87 ,647
Tablo 25’de görüldüğü gibi, fakültelerin öğretim elemanı niteliğine ilişkin sorunlar boyutundan aldıkları toplam puanlar incelendiğinde en yüksek puanın İİBF’lerde en düşük puanın ise MYO’larda olduğu görülmektedir. Tıp ve fen edebiyat fakültelerinin ortalamaları birbirine oldukça yakındır. Eğitim fakültelerinin ortalamalarını ise MYO’lara yakın olduğu görülmektedir. Bu durum öğretim elemanı niteliğine ilişkin sorunların en az İİBF’lerde en fazla ise MYO’larda yaşandığını düşündürmektedir.
Öğretim elemanı niteliklerine ilişkin sorunların algılanmasında fakülteler arasındaki bu ortalama farklılıkların anlamlılığını incelemek için tek yönlü varyans analizi yapılmıştır. Tablo 26’da varyans analizi sonucu görülmektedir.
Tablo 26
Öğretim Elemanlarının Öğretim Elemanı Niteliği Sorunlarına İlişkin Algılarının Fakültelere Göre Varyans Analizi Sonuçları
FAKÜLTE KT sd KO F Önem
Denetimi
Gruplar arası 694,692 4 173,673 5,598 ,000
Grup içi 11417,496 368 31,026 P<,05
Toplam 12112,188 372 Fark önemli
Tablo 26’da görüldüğü gibi fakülteler arasında anlamlı farklılık bulunmaktadır. Bu farkın nereden kaynaklandığının araştırıldığı Tukey testi sonuçları tablo 27’de görülmektedir.
Tablo 27
Öğretim Elemanlarının Öğretim Elemanı Niteliği Sorunlarına İlişkin Algılarının Üniversitelere Göre Tukey Testi Sonuçları
Fakülte (A) Fakülte (B) Ortalama farkı
(A-B) Standart hata Önem denetimi
Eğitim İİBF -3,99 1,163 ,006
MYO Tıp -2,53 ,872 ,032
MYO Fen Edebiyat -2,65 ,948 ,044
MYO İİBF -4,39 1,063 ,000
P<,05 Fark Önemli
Tablo 27’de Tukey testinde farklılıkların eğitim fakülteleri ile İİBF’ler arasında ve meslek yüksekokulları ile tıp, fen edebiyat ve İİBF’ler arasında olduğu arasında olduğu görülmektedir.
Öğretim elemanı niteliğine ilişkin sorunlarla en az İİBF’lerde, en fazla da MYO’larda karşılaşılmaktadır. İİBF’lerde öğretim elemanı niteliğiyle ilgili sorunlar daha düşük düzeyde değerlendirilmektedir. Bunun iki nedeninin olabileceği düşünülmektedir. Birincisi İİBF’de çalışanların öğretim elemanı niteliğiyle ilgili sorunları çok önemsememeleri, ikincisi ise bu fakültelerde çalışan öğretim elemanlarının kendilerini diğer fakültelerin öğretim elemanlarına göre daha fazla geliştirmeye çaba göstermeleri.
Meslek yüksekokullarında öğretim elemanı niteliğiyle ilgili sorunların diğer fakültelere göre daha yüksek algılanıyor olması, bu okullarda çalışan öğretim elemanlarının niteliğini yükseltmek için yeterli çaba olmadığının göstergesi olarak düşünülebilir. Eğitim fakülteleri ile MYO’lar arasında fark olmaması ve ikisinin ortalamalarının da düşük olması eğitim fakültelerinin öğretim elemanı niteliğine ilişkin beklentilerinin diğer fakültelere göre daha yüksek olduğu anlamına gelebilir.
c) Unvana göre farklılıklar:
Tablo 28’de öğretim elemanı niteliğine ilişkin sorunların unvanlara göre dağılımı, toplam puanları ve ortalama puanları görülmektedir.
Tablo 28
Öğretim Elemanlarının Öğretim Elemanı Niteliği Sorunlarına İlişkin Algılarının Unvana Göre Dağılımı
UNVAN n Toplam Puan X ss
Profesör 60 24,9333 2,77 ,637 Doçent 42 26,2857 2,92 ,608 Yard. Doç. 72 27,4930 3,03 ,677 Öğr. Gör 63 24,5873 2,73 ,638 Araş. Gör 138 26,0657 2,88 ,638 Toplam 375 25,9303 2,87 ,647
Tablo 28 incelendiğinde aritmetik ortalamaların birbirine yakın olduğu görülmektedir. En yüksek ortalamanın yardımcı doçentlerin ortalaması olduğu görülmektedir. En düşük ortalama ise öğretim görevlilerinin ortalamasıdır. Bu durum öğretim elemanı niteliğine ilişkin sorunların en fazla öğretim görevlileri tarafından, en az da yardımcı doçentler tarafından algılandığını göstermektedir.
Ortalamalar arasındaki farkın anlamlılığını test etmek için varyans analizi yapılmış ve sonuçları tablo 29’da gösterilmiştir.
Tablo 29
Öğretim Elemanlarının Öğretim Elemanı Niteliği Sorunlarına İlişkin Algılarının Unvana Göre Varyans Analizi Sonuçları
UNVAN KT sd KO F Önem Denetimi
Gruplar arası 3,683 4 ,921 2,228 ,065
Grup içi 152,890 370 ,413 p>,05
Toplam 156,573 374 Fark önemsiz
Yapılan tek yönlü varyans analizinde yanıtların unvana göre farklılıklarının anlamlı olmadığı (p>,05) ortaya çıkmıştır. Tablo 29 tek yönlü varyans analizinin sonucunu göstermektedir. Bu durum öğretim elemanı niteliğine ilişkin sorunların, tüm akademik kariyer düzeylerinde benzer algılandığını göstermektedir. d) Cinsiyete göre farklılıklar:
Öğretim elemanlarının sorunları algılamasında cinsiyetlerinin etkisinin olup olmadığı t-testi ile anlaşılacaktır. Tablo 30 “t” testinin sonucunu göstermektedir.
Tablo 30
Öğretim Elemanlarının Öğretim Elemanı Niteliği Sorunlarına İlişkin Algılarının Cinsiyete Göre Dağılımı, Aritmetik Ortalama ve t Testi Sonuçları
Cinsiyet X Toplam Puan t sd Önem denetimi
Kadın 2,8136 25,3224 -1,423 373 ,156
Erkek 2,9103 26,3484 p>,05
Fark önemsiz
Yapılan t testi sonucunda toplam puanlar karşılaştırıldığında cinsiyetler arası anlamlı farklılık görülmemektedir. Öğretim elemanı niteliğine ilişkin sorunlar boyutunda cinsiyetler arasında herhangi bir fark bulunmadığı ortaya çıkmıştır.
Öğretim elemanı niteliğine ilişkin sorunların algılanmasında unvanlar ve cinsiyetler arasında fark olmaması, bu boyuttaki sorunların algılanmasında akademik kariyer düzeyinin ve cinsiyetin etkisinin olmadığını göstermektedir.