İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’nın “Yabancı Kaçak İşçiler ve Türkiye’ye Göç Hareketi” adlı raporuna göre, Türkiye’de bir yılda kaçak olarak çalışan yabancı işçi sayısı yaklaşık 200 bin. Bu işçilerin kayıtdışı ekonomi nedeniyle işverenlere sağladığı haksız kazanç ise 15 yılda 22 milyar lirayı geçiyor.
Rapora göre Türkiye, sınırlarına ve sınır kapılarına da bütünüyle hakim değil. Resmi verilerde, son 15 yılda Türkiye’ye giren yabancılardan 4.5 milyon kişi dışarıya çıkmamış görünüyor. İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan kayıtdışı yabancı kaçak işçi sorununun dramatikleştiğini ve denetimlerin artırılması gerektiğini söylüyor.
İSMMMO BASIN Son yıllarda yabancı kaçak işçi ve göç hareketlerinde “transit ülke konumundan hedef ülke” ko-numuna gelen Türkiye, denetimlerin yetersizliği ve sınırlarına bütünüyle hakim olamamanın yarattığı üzücü tablonun yanı sıra ağır bir mali faturayla da karşı karşıya kaldı. İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’nın (İSMMMO)
“Yabancı Kaçak İşçiler ve Türkiye’ye Göç Hareketi” adlı raporuna göre, Türkiye’de bir yılda kaçak olarak çalışan yabancı işçi sayısı yaklaşık 200 bini buluyor. Bu işçilerin kayıtdışı ekonomi nedeniyle işverenlere sağladığı haksız kazanç ise 15 yılda 22 milyar lirayı geçti.
Rapora göre Türkiye sınırlarına ve sınır kapılarına da bütünüyle hakim değil. Resmi verilerde, son 15 yılda Türkiye’ye giren yabancılardan 4.5 milyon kişi dışarıya çıkmamış görünüyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü ve Dünya Göç Raporları verilerinden yararlanılan “Yabancı Kaçak İşçiler ve Türkiye’ye Göç Ha-reketi” adlı rapora göre, Türkiye sınırları dahilinde 2011 yılı itibariyle legal ve illegal yollardan ülkeye girmiş 350 bin civarında kaçak göçmen bulunuyor.
Bu göçmenlerin 150 bin kadarının Türkiye’yi transit yol olarak kullandığı ve geçici süreyle Türkiye’de bulunduğu Türkiye’de fiilen çalışan kaçak göçmen işçi sayısının ise 200 bin olduğu vurgulanıyor.
Bu işçiler ev hizmetlerinden tekstile, eğlence sektöründen madenciliğe kadar çok geniş bir yelpazede istihdam ediliyor. Kaçak yabancı işçiler bulundukları sektörlere göre yerli işçilerin yüzde 5560’ı düzeyinde bir ücret alıyor. Ücret düzeyindeki bu düşüklük yanında kayıtdışı istihdam nedeniyle devletten kaçırılan vergi ve SSK primleri bu tür istihdamı tercih eden işverenlerin çok büyük miktarlarda haksız kazanç elde etmesine neden oluyor.
Rapora göre; 200 bin işçi üzerinden asgari ücret baz alınarak yapılan hesaplamada bile kayıtdışı işçi istihdam eden işverenlerin SGK primi ve gelir vergisinden elde ettikleri haksız kazanç ayda 90 milyon liradan, yılda 1 milyar lirayı aşıyor. Bu işçilerin vergi ve SGK priminin yanı sıra ücret olarak da ortalama 250 dolar civarında bir aylıkla çalıştığı belir-tilen raporda net asgari ücretin yaklaşık 180 lirasının işverenin cebine kaldığı yıllık ekstra kazanca 432 milyon lira daha eklendiği ortaya çıkıyor. Böylece işverenin vergi ve ücret üzerinden sağladığı toplam kazanç aylık 124 milyon liraya, yıllık 1,5 milyar liraya kadar ulaşıyor. Bu hesapla 15 yıllık süre boyunca elde edilen haksız kazanç tutarı ise 22 milyar lirayı geçiyor.
2012 YILI
Faaliyet R a p o r u
Toplumsal Raporlar
İŞVERENLERİN 200 BİN KAÇAK İŞÇİDEN YILLIK HAKSIZ KAZANCI 1.5 MİLYAR LİRA
Kazanç Kalemi Kazanç Tutarı (TL)
Ücret ödemesinden 432.000.000
SGK primi ve vergi 1.060.800.000
TOPLAM 1.492.800.000
Rapora göre; Türkiye’de kaçak olarak bulunan göçmen işçiler düşük ücretlerin yanı sıra herhangi bir sosyal ve sağlık güvencesine de sahip değiller ve insan hak ve özgürlüklerine yakışmayacak koşullarda ve saatlerde çalıştırılıyor.
Türkiye’de çalışma amacıyla kalan yabancı işgücünün başlıca üç ikamet şekli bulunuyor. Bunlar, birden fazla kişinin bir araya gelerek ev kiralaması, daha önceden Türkiye’ye gelmiş arkadaşların veya akrabaların evinde kalınması ya da istatistiklerde “diğer” başlığı altında toplanan, işyerinde veya ev hizmetinde çalışanlar için hizmet verilen evde kalın-ması şeklinde beliriyor.
Türkiye’deki en büyük işgücü grubunu; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verileri ve TÜİK’in kalış süreleri üze-rinden yapılan hesaplamalara göre Gürcistan vatandaşları oluşturuyor. Gürcistan vatandaşlarını Azerbaycan, Rusya ve Türkmenistan vatandaşları izliyor.
YAHYA ARIKAN: DENETİM ARTIRILMALI
“Yabancı Kaçak İşçiler ve Türkiye’ye Göç Hareketi” raporunu değerlendiren İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan ya-bancı işçilerin Türkiye’de kayıt dışı ekonomi ve haksız rekabetin önemli ayaklarından biri haline getirildiğini bu konudaki denetimlerin ise yetersiz kaldığını belirtiyor.
İş müfettişlerince 2011 yılında yalnızca 3 bin 10 kişinin yabancı kaçak işçi olarak çalıştığının tespit edilebilmiş ol-masının durumu anlattığını dile getiren Arıkan; “ 1 Şubat’ta yürürlüğe giren yeni vize rejiminin kaçak çalışmanın önlen-mesine katkı sağlayabileceğine dikkat çekti. Türkiye’de özellikle ev işlerinde, hasta ve çocuk bakımında çok sayıda kaçak işçinin çalıştırıldığını anımsatan İSMMMO Başkanı Arıkan; esas önlem alınması gereken noktanın “sığınmacı, mülteci, transit göç, kaçak işçi göçü”nün yaşandığı sınır ve sınır kapılarındaki denetim olduğunu dile getirdi.
YASA DIŞI GÖÇMEN HAREKETİ
İSMMMO raporunun çarpıcı tespitlerinden biri de Türkiye üzerinden yurtdışına, özellikle Avrupa ülkelerine yönelen göçmenler üzerine. Genel Kurmay Başkanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü verilerine göre son 15 yılda Türkiye’de yaka-lanan yasadışı göçmen sayısı 843 bini aşıyor.
478
2012 YILI
Faaliyet R a p o r u
YAKALANAN YASADIŞI GÖÇMENLER Yıllar Yakalanan kişi
1997 28.439
1998 29.426
1999 47.529
2000 94.514
2001 92.365
2002 82.825
2003 56.219
2004 61.228
2005 57.428
2006 51.983
2007 64.290
2008 65.737
2009 34.345
2010 32.667
2011 44.415
TOPLAM 843.410
Raporda; 2011 yılı giriş çıkış istatistiklerinden yapılan hesaplamaların sonucuna göre, bazı ülkelerden gelen ziya-retçi sayısındaki fazlalık ve ortalama kalış süreleri Türkiye’de çeşitli şekillerde çalışma amacıyla uzun süreli ikamet eden bir kesimin varlığına işaret ediyor.
NE KADAR GÖÇMEN TÜRKİYE’DE NASIL KALIYOR?
Ülkesi Toplam Sayı Kiralık evde ArkadaşAkraba Evi Diğer şekil
Ukrayna 2.571 416 2.123 33
Rusya Fed. 9.492 1.719 7.728 45
Gürcistan 154.889 10.074 64.438 80.378
Azerbaycan 28.141 11.638 12.759 3.744
Suriye 10.731 672 9.747 312
İran 16.601 4.325 10.628 1.647
Diğer BDT. Ülkeler 8.153 898 6.935 320
Diğer Asya Ülkeler 10.442 2.228 7.745 468
GENEL TOPLAM 241.020 31.970 122.103 86.947
2012 YILI
Faaliyet R a p o r u
Toplumsal Raporlar
4.5 MİLYON KİŞİ KAYIP!
Rapora göre; Türkiye’ye giriş çıkış yapan yabancı ülke vatandaşlarının giriş ve çıkışları arasında dikkat çekici fark olduğu belirtiliyor. Türkiye’ye giriş yapan yabancı ülke vatandaşlarının sayısı istikrarlı olarak çıkış yapan yabancıların sayısından fazla. Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre son 15 yılda Türkiye’ye 271 milyon 232 bin 722 yabancı giriş yaparken ülkeden çıkan yabancıların toplam sayısı 266 milyon 702 bin 209 kişide kalmış. Buna göre; son 15 yılda 4.5 milyon civarında yabancı ülke vatandaşı Türkiye’de “kaybolmuş”. TÜİK’in verilerini Emniyet Genel Müdürlüğü’nün açıkladığı giriş çıkış istatistikleri de destekliyor.
TÜRKİYE’YE GİREN VE ÇIKAN YABANCI ÜLKE VATANDAŞLARI
Yıllar Giren Çıkan Fark
2011 31.456.076 31.324.528 131.548
2010 28.632.204 28.510.852 121.352
2009 27.077.114 27.347.977 270.863
2008 26.336.677 26.431.124 94.447
2007 23.340.911 23.017.081 323.830
2006 19.819.833 19.275.948 543.885
2005 21.124.886 20.522.621 602.265
2004 17.548.384 17.202.996 345.388
2003 13.956.405 13.701.419 254.986
2002 13.248.176 12.921.982 326.194
2001 11.619.909 11.276.531 343.378
2000 10.428.153 9.991.004 437.149
1999 7.487.365 7.069.962 417.403
1998 9.431.280 8.829.591 601.689
1997 9.725.349 9.278.593 446.756
TOPLAM 271.232.722 266.702.209 4.530.513
Öte yandan İSMMMO’nun “Yabancı Kaçak İşçiler ve Türkiye’ye Göç Hareketi” raporunda siyasi iktidarın da soruna çözüm arayışına girdiğine dikkat çekiliyor. Türkiye ile üçüncü ülkeler arasında özellikle de AB ülkeleriyle uzun süredir
“insan kaçakçılığı” tartışmasına neden olan sorunun çözümüyle ilgili İçişleri Bakanlığı bünyesinde yeni birimler kurula-cağı, sınır denetimleri için özel bir polis gücünün görev yapacağı belirtiliyor.
480