İşletme Eklerinde Ünlülerin Yazılışı

2.2.2.1. İsim İşletme Eklerinde Ünlülerin Yazılışı 2.2.2.1.1. Çokluk Eki

+lAr

Ekin ünlüsü her zaman devrin anlayışına göre üstünsüz yazılmıştır. Aàaç+lar 29b/03 %=(ا

beg+ler 8a/02 %!R

2.2.2.1.2. İyelik Ekleri

Teklik 1. şahıs iyelik eki +(U)m

Ekin yardımcı ünlüsü devrin anlayışına göre ötresiz yazılmıştır. ata+m+dur 2b/05 رG1)

can+um 2a/13 G= öñ+üm+de 2a/12

Teklik 2. şahıs iyelik eki +(U)ññññ

Ekin yardımcı ünlüsü devrin anlayışına göre ötresiz yazılmıştır. dünyÀ+ñ 30b/04 ك

úat+uñ+a 29b/08 2آ15 ‘ömr+üñüñüñüñ+üñ 32a/09 F!%,

Teklik üçüncü şahıs iyelik eki +(s)I

Kendisinden sonra ek gelmemişse ekin ünlüsü ye (9) ile yazılmıştır. boyn+ı 3b/10 9R

in+i 28b/07 9ا gice+si 11b/10 97! ãaru+sı 26a/06 97%$

Eğer kendisinden sonra bir hal eki gelmişse ekin ünlüsü devrin anlayışına göre esresiz yazılmıştır. baş+ıııı+nı 33b/01 P R ara+sı+nı 3b/07 P7%ا dib+i+ne 18b/09 2R iki+si+nde 13b/09 7!ا

Teklik üçüncü şahıs iyelik eki bazı yerlerde yuvarlak ünlülü geçmektedir. göz+ü+niñ 16b/11 Fﻥزو!

uc+u+nı 27a/02 ی=ا

Çokluk 1. şahıs iyelik eki +(U)mUz

Ekin yardımcı sesi vav (و), ünlüsü ise devrin anlayışına göre ötresiz yazılmıştır. atalar+umuz 30a/11 E,%1ا

dedeler+ümüz+den 30a/15 ز,ورد

Çokluk 2. şahıs iyelik eki +ññññüz Ekin ünlüsü vav (و) ile yazılmıştır. yir+ñüz 19a/05 ز!ر

Çokluk üçüncü şahıs +lArI

Ekin ilk ünlüsü her zaman üstünsüz, ikinci ünlüsü ise kendinden sonra ek gelmemişse hep ye (ى) ile ek gelmişse ya ye (ى) ya da devrin anlayışına göre esresiz yazılmıştır. balıú+ları 25b/07 ى%+R

beg+leri 32b/01 %!R ى

üzer+leri+ne 02a/06 2ر%زوا ãu+ları+nı 16b/10 9%# iş+leri+ne 11b/05 2ر ا

2.2.2.1.3. Hal Ekleri Genitif eki +(n)Uñ

Ekin ünlüsü devrin anlayışına göre ötresiz yazılmıştır. anlar+uñ 5a/01 F%ا

bugün+üñ 33a/08 Fﻥو!و bu+nuñ 29b/15 F gökü+nüñ 20b/02 F!! úamular+uñ 34b/07 F%T,5

Akkuzatif eki +(n)I , +n

Ekin ünlüsü ye (ى) ile gösterilmiştir. balıà+ı 25b/02 9& yir+i 30a/07 ىر ucu+nı 27a/02 ی=ا gözi+ni 21b/12 9E! arası+n 3b/05 7را paresi+n 23a/12 7ر4 Datif eki +A

Ekin ünlüsü he ile yazılmıştır. aàac+a 23a/05 2=(ا

gökün+e 35a/01 2!!

Lokatif eki +dA

Kendinden sonra ek gelmiyorsa he () , ek geliyorsa ya he () ya da devrin anlayışına göre üstünsüz yazılmıştır.

orta+da 26a/08 1را

gün+de32b/10 ! ortasın+da+ki 26b/14 9!71را için+de+ki 20a/11 9آAا

deñizler+de+ki 03a/01 9!رز!

Ablatif eki +dAn, +din

Ekin ünlüsü devrin anlayışına göre üstünsüz ve +din şekli ise sadece bir yerde kullanılmış, o da esresiz yazılmıştır.

óammam+dan 24b/03 ,,U kişi+den 29b/14 V!

öñ+din 18a/15 !ا

Eşitlik eki +cA

Bu ekin ünlüsü metinde he () ile veya üstünsüz yazılmıştır. bun+ca 18b/11 2=R

yir+ce+dür 05a/09 ر%

Yön eki +ra ; +ArU

+ra eki he () ile yazılmıştır. ãoñ+ra 2b/01 %!$

+ArU ekinin ilk ünlüsü devrin anlayışına göre üstünsüz , son ünlüsü ise devrin anlayışına göre vav () ile yazılmıştır.

yuú+aru 05b/10 %5 iç+erü 24b/10%Aا İnstrumental eki +(i)lA

Ekin ünlüsü he (2) ile yazılmıştır. mıò+la 27a/09 26,

Ànuñ+la 6b/04 2ک) èUùarid+le 11a/13 2رM óareket+ile 06a/04 2ﺕ!%U

Soru eki +mI

Ekin ünlüsü daima düzdür ve esresiz gösterilmiştir. degül mi+sin 02b/05 7,!

balıú mı+dur 04a/12 %,5

2.2.2.2. Fiil İşletme Eklerinde Ünlülerin Yazılışı 2.2.2.2.1. Şahıs Ekleri

Birinci şahıs ekleri

Teklik 1. şahıs eki -m

Görülen geçmiş zaman çekimiyle: úıldu-m 30a/10 G5

İstek çekimiyle: ola-m 2b/06 Gا -em

Ekin ünlüsü devrin anlayışına göre üstünsüz yazılmıştır. Geniş Zaman çakimiyle:

diler-em 27a/04 مر Çokluk 1. şahıs eki -vUz

Ekin ünlüsü devrin anlayışına göre ötresiz yazılmıştır. İstek çekiminde:

çıúa-vuz 19b/06 E5A Şart çekiminde:

dilese-vüz 03a/11 ز7 -Uz

Ekin ünlüsü devrin anlayışına göre ötresiz yazılmıştır. Geniş zaman çekiminde:

bilmez-üz 29b/15 زز, -k

Görülen geçmiş zaman çekiminde: yaratdu-k 3a/09 F1%

diledü-k 3a/11 F İkinci şahıs ekleri

Teklik 2. şahıs ekleri -sIn

Ekin ünlüsü devrin anlayışına göre esresiz yazılmıştır. Geniş zaman çekiminde:

úonar-sın 32a/10 7%5 görür-sin 30a/08 7ر%! İstek çekiminde:

úarışdura-sın 24a/07 7% %5 -ñ

Görülen geçmiş zaman çekiminde: itdü-ñ 31a/09 F1ا

Şart çekiminde:

ıãlatsa-ñ 24a/06 F71$ا Çokluk 2. şahıs şeklinde -sIz

Ekin ünlüsü devrin anlayışına göre esresiz yazılmıştır. Geniş zaman çekiminde:

ãunar-sız 19a/06 E7%$ İstek kipi çekiminde: bile-siz 2b/07 ز72

-ñUz

Ekin ünlüsü devrin anlayışına göre ötresiz yazılmıştır. Emir kipi çekiminde:

ùuru-ñuz 19b/09 E!%M Birleşik zaman çekiminde: dilerse-ñüz 19a/06 ز!7%

Üçüncü şahıs ekleri

-lAr

Ekin ünlüsü devrin anlayışına göre üstünsüz yazılmıştır. Geniş zaman çekiminde:

ùutar-lar 28a/08 رر1ط ister-ler 17a/01 %%17ا

Görülen geçmiş zaman çekiminde: durdı-lar 27a/08 %%

itdi-ler 25b/07 %1ا

Öğrenilen geçmiş zaman çekiminde: úılmış-lar 28b/12 رﺵ,/

dimiş-ler 28b/06 ﺵ,% Şart kipi çekiminde: ùursa-lar 18a/08 %7روM dökse-ler 16b/10 ر27! İstek kipi çekiminde: vara-lar 28a/09 ر%و seçe-ler 28b/13 رچ7

2.2.2.2.2. Şekil ve Zaman Ekleri Haber kipleri

Görülen geçmiş zaman –dI

Ekin ünlüsü teklik ve çokluk 1. ve 2. şahıslarda daima yuvarlak , 3. şahıslarda ise düzdür. Yuvarlak ünlü ötresiz, düz ünlü ye (ى) ile veya esresiz yazılmıştır.

Teklik 1. şahıs úıl-du-m 30a/10 G5 gir-dü-m 02a/15 G%! Teklik 2. şahıs it-dü-ñ 31a/09 F1ا Teklik 3. şahıs ol-dı 21b/13 ىا iriş-di 02b/01 ىﺵرا Çokluk 1.şahıs yaratduk 03a/09 F1ر dile-dü-k 3a/11 F Çokluk 3.şahıs úo-dı-lar 03b/13 ر/ gör-di-ler 25b/03 ر%! Görülen geçmiş zaman birleşik çekimi: ses-dilerdi 25a/10 ىر7!

ùut-dıysa 33a/03 271M gidebil-dilerse 27a/10 27%!

Öğrenilen geçmiş zaman –mIş (I=ı,i)

Ekin ünlüsü her zaman devrin anlayışına göre esresiz yazılmıştır. Teklik 3. şahıs úapla-mış 27b/12 V,4/

eyle-miş 2b/01 V,ا Çokluk 3.şahıs úıl-mış-lar 07a/10 %ﺵ,/

di-miş-ler 28b/06 %ﺵ, Öğrenilen geçmiş zamanın birleşik çekimi: yapıl-mışdı 29b/01 ى ,4

Geniş zaman -r

Teklik 1.Şahıs dile-r-em 27a/04 Teklik 3. şahıs di-r 22b/08 %

Çokluk 3.şahıs iste-r-ler 17a/01 %%17ا

-Ar

Ekin ünlüsü devrin anlayışına göre üstünsüz yazılmıştır. Teklik 2. şahıs úon-ar-sın 32a/10 7%5

geç-er-sin 32a/10 7رآ Teklik 3. şahıs úalú-ar 12a/15 %55 bit-er 29b/03 ر1 Çokluk 1.şahıs ùut-ar-uz 33a/02 E%1M Çokluk 2.şahıs ãun-ar-sız 19a/06 E7%$ Çokluk 3. şahıs ùut-ar-lar 28a/08 رر1ط biç-er-ler 30a/03 %%A

-Ur

Ekin ünlüsü devrin anlayışına göre ötresiz yazılmıştır. Teklik 2. şahıs gör-ür-sin 30a/08 7%%!

Teklik 3. şahıs bıraú-ur 22b/07 %5% vir-ür 17b/14 ررو Çokluk 3. şahıs ol-ur-lar 35a/09 %%وا Geniş zamanın birleşik çekimi:

úal-urdı 16b/09 ىر/ gel-ürdi 29b/06 ى%! çıú-arsa 22a/10 27ر/A dile-rlerse 07b/10 27رر

Geniş zamanın olumsuzu -mAz

Ekin ünlüsü devrin anlayışına göre üstünsüz yazılmıştır. Teklik 2. şahıs úıl-maz-sın 30b/03 7ز,/

Teklik 3. şahıs bul-maz 30b/13 ز, çek-mez 25a/01 ز,!چ Çokluk 1.şahıs bil-mez-üz 29b/15 زز, Çokluk 3.şahıs çıú-maz-lar 14a/05 %ز,/A

Dilek kipleri

İstek kipi –A

Ekin ünlüsü he () ile veya devrin anlayışına göre üstünsüz yazılmıştır. Teklik 1. şahıs ùut-a-m 33a/03 G1وM

id-e-m 29b/09 ما

Teklik 2. şahıs úarışdur-a-sın 24a/07 7% %5 Teklik 3. şahıs çıú-a 22b/07 2/چ

id-e 18a/02 ا

Çokluk 1.şahıs çıú-a-vuz 19b/06 Aز/ Çokluk 2.şahıs bil-e-siz 2b/07 ز72 Çokluk 3.şahıs var-a-lar 28a/09 ر%و seç-e-ler 28b/13 رچ7 Şart kipi -sA

Ekin ünlüsü kendinden sonra ek gelmediğinde he() ile ek geldiğinde ise üstünsüz yazılmıştır.

Teklik 2. şahıs ıãlat-sa-ñ 24a/06 Teklik 3. şahıs úıl-sa 18b/14 27/ çek-se 33a/10 27!

Çokluk 1.şahıs dile-se-vüz 03a/11 ز7 Çokluk 3.şahıs ùur-sa-lar 18a/08 %7روM dök-se-ler 16b/10 ر27!

Emir kipi

Teklik 1. şahıs

-ayım

Ünlüler harekesiz yazılmıştır. bıraú-ayım 19b/03 G5%R Teklik 3. şahıs

-sUn

Ekin ünlüsü vav (و) ile yazılmıştır. ol-sun 02a/01 7ا

eyle-sün 33a/04 7ا Çokluk 1. şahıs

-AlUm

Ekin ünlüleri harekesiz yazılmıştır. ùur-alum 19b/07 م%ط

bil-elüm 02b/07 م Çokluk 2. şahıs

-(u)ññññuz

Ekin yardımcı sesi vav () ile veya ötresiz, ikinci ünlüsü ise ötresiz yazılmıştır. ùur-uñuz 19b/09 ز!%وM

2.2.3. Bildirme Eklerinde Ünlülerin Yazılışı