İş Arayanları Sınıflandırma Enstrümanı

İş Arayanları Sınıflandırma Enstrümanı (İASE), “Job Network Services” sistemin de çok temel bir role sahiptir. İASE yoluyla iş arayanların kapsamlı danışmanlık hizmetine ihtiyaç duyup duymadığı belirlenmekte ve eğer iş arayanlar danışmanlık hizmetine ihtiyaç duyuyorlarsa hangi oranda ihtiyaçları oldukları belirlenmektedir. Belirleme süreci “Centrelink” tarafından yürütülmektedir.

İASE yoluyla iş arayanlar belli kriterlere göre 3 farklı ödeme gruba ayrılmaktadır. İş arayanların grupları işe yerleştirilmelerinin kolay olup olmamasına göre belirlenmektedir. Gruplamalar kapsamlı danışmanlık 3.1, 3.2 ve 3.3 olarak adlandırılmaktadır. 3.3. grubunda yer alan iş arayanlar işe yerleştirilmesi en zor grup olarak değerlendirilmektedir. 3.2. grubu 3.3’e göre nispeten daha kolay işe yerleşme potansiyeli bulunanlardan oluşurken, 3.1.’de yer alanlar kapsamlı danışmanlık ihtiyacı olup en kolay işe yerleşme ihtimali olanlardan oluşmaktadır. 108

İASE yöntemiyle iş arayanların 18 farklı risk faktörüne göre bireysel skorları hesaplanmaktadır. Yüksek skorlar işe yerleşmede zorlukların arttığı anlamına gelmektedir. Skorların hesaplanması için gerekli bilgiler çoğunlukla “Centrelink” tarafından yapılan mülakatlarda, iş arayan tarafından doldurulan form ve dokümanlar yoluyla elde edilmektedir.¹⁰⁹

Bir kişi, yardım almak için ilk kez başvurduğunda, ilk olarak bilgisayar merkezli tanıma aracı yoluyla İASE yöntemi uygulanmaktadır. Kişinin yaşı, eğitim durumu, engelli olup olmadığı, dil becerisi vb. özellikleri 30 soru (2003’e kadar 60 soruydu.)

107 Finn; “2011”, s.34

108Job Seeker Classification Instrument (JSCI)”, http://www.borbelytiborbors.extra.hu/GC/JSCI.pdf (26.11.2013)

109

67

sorularak hızlıca belirlenmektedir. Verilen cevaplara göre uzun süreli işsiz olup olmama ihtimali belirlenmektedir. Kişinin yüksek düzeyli dezavantaja sahip biri olması durumunda içinde bulunduğu duruma göre kapsamlı danışmanlık hizmetlerine yönlendirilmektedir.110

İASE, iş arayanların mutlak dezavantajlarını değil diğer iş arayanlara göre görece dezavantajlarını ortaya koymaya çalışmaktadır. Bu noktada iş arayanların benzer dezavantajlara sahip olmakla birlikte içinde bulundukları duruma göre farklı becerilere ve profillere sahip olabilirler. İASE yoluyla iş arayanların bireysel olarak ihtiyaçlarına uygun detaylı hizmetler verilmesi amaçlanmamaktadır. Bireysel hizmetleri “Job Network Services” kapsamında iş arayanlara yönelik hizmet sunan hizmet sağlayıcıların vermesi beklenmektedir. 111

İASE yoluyla iş arayanların işgücü piyasasına girişlerindeki dezavantajlar belirlenmeye çalışılmaktadır. Bu noktada birçok değişken iş arayanların dezavantajlarının belirlenmesinde birer faktör olarak kullanılmaktadır. Bu faktörlerin bazıları iş arayanlara yapılan anket yoluyla bir kısmı da anket olmaksızın belirlenmektedir. Aşağıda tüm faktörler ve hangilerinin anket yoluyla hangilerinin anket olmaksızın belirlenen ve kullanılan faktörler olduğu maddeler halinde belirtilmektedir.

 Kişinin yaşı arttıkça risk skoru artmaktadır. (Anket yoluyla)

 Eğitim düzeyi azaldıkça risk skoru artmaktadır. (Anket yoluyla)

 İş arayanın mesleki eğitimi olup olmaması ve olduğu halde artık işlevsel

bir mesleği olup olmadığı skoru etkilemektedir. (Anket yoluyla)

 İşsiz kaldığı süre uzadıkça risk skoru artmaktadır. (Anket yoluyla)

 Son 5 yıllık iş deneyimi arttıkça risk skoru azalmaktadır. (Anket yoluyla)

 Ailevi durumuna göre risk skoru belirlenmektedir. Evli, bekar, boşanmış

olma ve 15 yaş altı, 15-19 yaş arası 15-24 yaş arası çocuk sahibi olup olmamaya göre risk skoru değişebilmektedir. (Anket yoluyla)

 Coğrafi konum ve Aborijin veya Torres Strait yerlisi olup olmamak

skoru belirleyen faktörler arasındadır. (Anket yoluyla)

110 Finn; “2008”, s 13

111

68

 Coğrafi konum ve Avustralya doğumlu güney deniz yerlileri olup

olmamak ayrıca bir risk faktörü olarak belirlenmiştir. (Anket olmaksızın belirlenmektedir.)

 Diğer Avustralyalılar için de coğrafi konum risk faktöründe belirleyici olmaktadır. (Anket yoluyla)

 Ulaşım imkanları arttıkça risk skoru azalmaktadır. (Anket olmaksızın belirlenmektedir.)

 İletişim kanalları arttıkça risk skoru azalmaktadır. (Anket olmaksızın belirlenmektedir.)

 Nüfusun 10.000 ve üzeri olduğu bir yerleşim bölgesine 90 dakikalık mesafede oturup oturmamak risk skorunu belirlemektedir. (Anket olmaksızın belirlenmektedir.)

 Avustralya’da doğmuş olmak risk skorunu azaltmaktadır. (Anket

yoluyla)

 İngiliz dili ve edebiyatını konuşabilme becerisi risk skorunun

belirlenmesinde bir faktördür. (Anket yoluyla)

 Engellilik ve sağlık durumları risk skorunun belirlenmesinde birer

faktördürler. (Anket yoluyla)

 İş arayanın konutta yaşayıp yaşamaması risk skorunu etkilemektedir.

(Anket olmaksızın belirlenmektedir.)

 Eski hükümlü olmak ve hangi süreyle hükümlü oldukları risk skorunda

belirleyicidir. (Anket olmaksızın belirlenmektedir.)

 Profesyonel ve uzman yardımı alması zorunlu dezavantajlı kişiler için

ikinci kez sınıflandırma yapılmaktadır. (Anket olmaksızın

belirlenmektedir.)¹¹²

Yukarıda da görüldüğü gibi iş arayanların sınıflandırılması için 18 faktörden yararlanılmaktadır. Bu faktörlerin 11’i iş arayanlar ile yapılan anket sonucunda diğerleri ise anket olmaksızın belirlenmektedir. Yaş, eğitim ve engelli olup olmama gibi nesnel faktörler bulunduğu gibi iş deneyimleri, İngilizce dil becerisi ve engelli olup olmadıkları gibi öznel özelliklerde İASE’nin belirlenmesinde kullanılmaktadır.

112

69

“Centerlink”, iş arayan kaydı sırasında iş arayanların, yukarıda belirtilen 18 farklı faktöre göre işgücü piyasasına uzaklıklarını belirlemektedir. Bu belirleme

neticesinde iş arayanların kapsamlı danışmanlık hizmetinden yararlanıp

yararlanmayacağına karar verilmektedir. Kapsamlı danışmanlık hizmetleri “Centerlink” tarafından doğrudan verilmemektedir. İş arayanların sınıflara ayrılması hizmet sağlayıcılara yapılacak ödemelerde belirleyici olmaktadır. İş arayanlara verilecek hizmetlerden ise hizmet sağlayıcılar sorumludur. “Centrelink”, iş arayanının işe yerleştirilme güçlüğüne göre sonuç odaklı ödemeler yapmaktadır.

“Job Network Services” sistemi 2003 yılında yeniden düzenlenmiştir. İş arayanların hizmet sağlayıcılar tarafından sunulan hizmetlere sürekli olarak katıldığından emin olmak ve her an izlendiklerini gösterebilmek adına birtakım değişikliler yapılmıştır. Aktif Katılım Modeli (AKM) ile iş arayanların aktif olarak iş araması, hizmet sağlayıcılar ve iş arayanların ortak sorumluluklarını yerine getirmesi ve diğer zorunlu aktiviteleri yaptıklarından emin olunmak amaçlanmaktadır.113