İçsel Büyüme Modelleri

Geleneksel büyüme modelleri, ekonomilerin uzun dönemli büyüme süreçlerini açıklamakta yetersiz kalmıştır. Bu nedenle büyüme literatürüne hâkim olan Neo-Klasik büyüme kuramına alternatif olarak içsel büyüme kuramı ortaya konulmuştur. İçsel büyüme modellerinde teknoloji içselleştirilmiş ve Neo-Klasik kuramın varsayımları değiştirilerek iktisat yazınına önemli bir katkı yapılmıştır161.

Neo-Klasik büyüme modellerinde sermaye unsuru olarak yalnızca fiziki sermaye kabul edilmiş ve sermayenin azalan getirisinden bahsedilmiştir. İçsel büyüme modelinde ise, beşeri sermayeyi de kapsayan bir sermaye tanımlaması yapılmış ve sermayenin artan getirisinden bahsedilmiştir. İçsel büyüme modellerinde, ekonomik büyümenin içsel iktisadi temelleri olacağı söylenmekte ve ülkelerin gelir seviyelerinin kendiliğinden birbirine yaklaşacağı tezi yıkılmaktadır. Yeni büyüme modellerinde teknoloji içselleştirilmekte ve kamu politikalarının

159 _{UYSAL, Yaşar, “a. g. m.”, http://www.sbe.deu.edu.tr/Yayinlar/dergi/dergi02/dergi02.htm .} 160 _{UYSAL, Yaşar, “a. g. m.”, http://www.sbe.deu.edu.tr/Yayinlar/dergi/dergi02/dergi02.htm .} 161 _{KAR, Muhsin, AĞIR, Hüseyin, “Türkiye’de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: Nedensellik}

Testi (Neo-Klasik Büyüme Teorisi)”, II. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi (Derbent- İzmir) Bilidiriler Kitabı, İzmir-2003, s: 183’den KARABULUT, K. , EMSEN, Ö. S., “Kalkınma Teorileri ve Geliştirilen Son Büyüme Modeli: Yeni Büyüme Teorisi”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 11 (3-4), 1997, ss:27-50.

ekonomik büyümeyi etkileme mekanizmaları öne çıkartılmaktadır162. Neo-Klasik modelin aksine, az gelişmiş ülkeler eğer gerekli önlemleri almazlarsa gelişmiş ülkeler ile arasındaki fark daha da artacaktır163.

İçsel büyüme modelinin öncüsü olan Paul Romer aksak rekabet koşullarını esas almıştır164. Bu yaklaşım, büyüme modelinin gerçeğe uygunluğunu artırmış olan önemli bir katkıdır.

Romer’in araştırmasındaki temel motivasyon, uzun dönem iktisadi büyümenin belirleyici unsurlarının tespitinin öncelikli olarak değerlendirilmesidir. Büyüme teorisine yeni bir bakış getiren bu araştırmada, yeni bir teknolojik değişim teorisi sunulmaktan ziyade, yetkin insan gücünün sermaye olarak tanımlandığı bir denklem oluşturulmuştur. Söz konusu denklemde, ekonominin gelişimine bağlı olarak sermayede verimlilik azalmasının gerçekleşmeyeceği, aksine artan verime sahip olabileceği öne sürülmektedir. Romer çalışmalarında teknolojik ilerlemenin araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile sağlanabileceği ve büyüme oranının uzun dönemde pozitif trendi muhafaza edebileceği görüşünü ileri sürmüştür165_.

Robert Barro ise ekonomik büyümenin kaynağının kamusal mallar ve alt yapı yatırımları olduğunu ifade etmiştir. Barro modelinde alt yapı yatırımlarının özel sermaye için pozitif dışsallık yarattığını ve bunun da firmaların verimliliğini yükselttiğini vurgulamıştır166.

İçsel büyüme modellerinin gelişimine bir diğer önemli katkıyı sağlayan Lucas 1988 yılında yazdığı makalesinde, tek sektörlü bir ekonomide fiziksel sermaye ile birikim ilişkileri ele almıştır. Söz konusu çalışmasında nüfusu dışsal bir faktör olarak modele dâhil etmiştir. Lucas’a göre, Solow doğrudan bir büyüme teorisi geliştirmek

162 _{KAR, Muhsin, AĞIR, Hüseyin, “a. g. m.”, ss: 183-184.}

163 _{DURSUN, Hasan, “İnsan Sermayesi ve Ekonomik Büyüme”, Hazine Dergisi, Sayı: 10, Nisan}

1998, s:88.

164 _{KASABALI, Cemaliye, “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Etkisi:}

Toda-Yamamoto Yaklaşımı”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara-2004, ss: 22-23’ten PARASIZ, İlker, a. g. e. , s: 172.

165 _{GÜBE, Yalçın, “İktisadi Büyüme ve İhracat Performansı”, Hazine Dergisi, Sayı: 6, Nisan 1997,}

ss: 18-19.

yerine, yalnızca ABD ekonomisinin büyüme dinamiklerini inceleyen bir model ortaya koymuştur. Bu nedenle de elde edilen sonuçların genel geçerliliği savunulamaz167. Solow modelinde, ABD’deki az gelişmiş eyaletlerin gelişmiş eyaletlere yakınsayacağını ifade etmiştir. Lucas ise sermayenin marjinal verimliliğinin artması ve dışsal ekonomilere bağlı olarak Solow’un iddia ettiğinin tam tersine fiziki sermayenin büyümesinin ve birikiminin göreli olarak az gelişmiş ülkelere nazaran gelişmiş ülkelerde daha güçlü olacağının bunun ise ekonomik yakınsamanın aksine uzaklaşma sonucunu doğuracağını savunmuştur168.

Özet olarak İçsel büyüme modellerinin Neo-Klasik büyüme modellerinden genel olarak farkları şunlardır169;

 Piyasanın tam rekabet koşullarına uyması zorunlu değildir,

 Bilgi yayılması ve araştırma geliştirme kavramları ile beşeri sermayenin geliştirilerek verimliliğinin artırılacağını ifade eder. Yani sermaye için artan verimlerin işleyebilmesi söz konusudur,

 Teknolojik gelişmenin dışsal bir unsur olarak kabulünden vazgeçilmiştir,

 Ekonomilerin gelişiminde beşeri sermaye çok büyük bir önem kazanmıştır.

167 _{ATEŞ, Sanlı, “Yeni İçsel Büyüme Teorileri ve Türkiye Ekonomisinin Büyüme Dinamiklerinin}

Analizi”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana- 1998, s:58’den LUCAS, R. E. Jr, “On the Mechanics of Economic Development” Journal of Monetary Economics, Vol. 22, 1988, pp: 3-42.

168 _{PARASIZ, İlker, a. .g. e. , s: 196.}

169 _{BULUTAY, Tuncer, Yeni Büyüme Kuramları ve Büyüme, Kalkınma Konusunda Diğer Bazı}

İKİNCİ BÖLÜM

DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARIN EV SAHİBİ ÜLKE EKONOMİSİNE ETKİLERİ BAĞLAMINDA DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ

Equation Section (Next)

Bu bölümünde, çalışmanın ana konusu olan DYY’lerin ekonomik büyüme üzerine etkisi ele alınacaktır. Söz konusu etkiden bahsetmeden önce iktisat yazınında DYY’lerin ev sahibi ülke ekonomilerinin temel ekonomik göstergelerini nasıl etkilediğinden bahsedilecek sonrasında ise birinci bölümün üçüncü kısmında yer alan Neo-Klasik ve İçsel büyüme modelleri çerçevesinde DYY’lerin ev sahibi ülkelerin ekonomik büyümelerine olumlu etkilerinin nasıl gerçekleştiği anlatılacaktır. Bölümün son kısmında ise gerek yabancı iktisat yazınında gerekse yerli yazında yapılan uygulamalı çalışmalara yer verilecek ve değerlendirmeleri yapılacaktır.