• Sonuç bulunamadı

Tanış ve Tuan’a (1993, s. 53) göre FTM stratejik, tasarım, faaliyet kontrolü ve mamul grupları ile ilgili tüm kararların alınmasında maliyet bilgisi sağlayan ve bu faaliyetlerle ilgili maliyetleri ürünlere ve/veya ürün gruplarına kullandıkları faaliyetler nispetinde yükleyen bir maliyet sistemidir. FTM, maliyet unsurlarını ve faaliyetlere ilişkin sürecin maliyetini ve başarısını, faaliyet ölçüleri ile faaliyetler arasındaki neden sonuç ilişkisine dayandırarak ölçen bir sistemdir (Susmuş, 1996, s. 211 ).

Doğan (1996), tarafından yapılan “Faaliyete Dayalı Maliyet Sistemi ve Türkiye Uygulaması” adlı doktora tez çalışması bir askeri tesiste yapılmıştır. Uygulama yapılan işletmede FTM sisteminin kurulabileceği görülmüştür. Uygulamanın her aşamasında alınan kararlar, sistemin yapısını değiştirebilmektedir. Bu da gösteriyor ki gerçekten, FTM sistemi işletmeden işletmeye değişen esnek bir yapıya sahiptir. Diğer yandan FTM’nin işçilik ağırlıklı ortalamada da olumlu sonuçlar vermesi mümkün görülmektedir. Nitekim uygulama yapılan işletmede, işçilik maliyetleri önemini korumaktadır. Sistemin sağlıklı

sonuçlar verebilmesi her şeyden önce sisteme sağlıklı veriler girilmesine bağlıdır. Önemli olan bu verileri sağlayacak bilgi sistemlerinin kurulabilmesidir. Özellikle bilgisayar destekli ortamlarda FTM sisteminin çok daha rahat çalışacağı görülmüştür.

Karcıoğlu’na göre (2000), FTM önce maliyetleri faaliyetlere, sonra mamullere göre izleyen bir maliyet sistemidir (s. 152).

Arzova’ya göre (2002), FTM iki aşamalı genel maliyet havuzunu ve bir takım dağıtım temellerini daha sık kullanan yalnızca bir tür genel gider sistemi olduğu söylenebilir (s. 10).

Hacırüstemoğlu ve Şakrak’a göre (2002), FTM toplam maliyeti oluşturan endirekt unsurların, diğer bir ifadeyle de GÜM mamullere yüklenmesiyle ilgili bir yöntem olarak ortaya çıkmıştır (s. 25).

Ülker ve İskender (2005), “Doğru Maliyet Hesaplamada Güvenilir Bir Sistem: FTM ve John Deere Örneği” adlı makale çalışmasında; öncelikle üretim ortamındaki değişiklikler ortaya konarak FTM’ye neden ihtiyaç duyulduğu anlatılmıştır. Daha sonra FTM'nin tanımı, mantığı ve anahtar unsurları ile işleyişi ortaya konularak FTM'nin başarılı bir şekilde uygulandığı John Deere şirketinin uygulama örneğiyle çalışma tamamlanmıştır. FTM sisteminin işletme faaliyetlerinin tüketimi ve bu faaliyetlerin tükettiği kaynaklar ile ilgili detaylı bilgileri, yöneticilerin alacakları kararlarda kullanmaları için daha doğru bir şekilde sunan bir sistem olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Civelek ve Özkan’a göre (2006), günümüzdeki teknolojik gelişmeler, otomasyon, bilgisayarlı üretim DİŞM’lerini azaltmıştır. Buna karşılık yüksek miktarda enerji kullanımı, birçok işi yaparken nitelikli personel ihtiyacı (dolaylı işçilik) ve yüksek amortisman maliyetleri dolayısıyla işletmenin GÜM’nin şişmesine sebep olmuş ve bunların mamul ve hizmetlere doğru bir şekilde yüklenmesi büsbütün önem kazanmıştır (s. 272).

Öztaysi, Baysan ve Akpınar (2007), uygulamanın ekonomik gerekçelerini değerlendirmek için ZDFTM'yi Radyo Frekans Tanımlama (RFID) teknolojisine uygulamıştır. ZDFTM'nin yatırım analizleri ve çeşitli sistemlerin karşılaştırılması için uygun bir teknik olduğunu savunmuşlardır.

Koşan (2007), “Sürece Dayalı FTM Sisteminin Müşteri Kârlılık Analizinde Kullanılması” adlı doktora tez çalışması dört yıldızlı otelde uygulama yapılmıştır. Çalışmada, müşteri kârlılık analizinin bir konaklama işletmesinde uygulanması ve FTM ile ZDFTM sistemlerinin farklarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu çerçevede tanımlayıcı ve deneysel olay çalışmaları bir otel işletmesinde uygulanmıştır. Tanımlayıcı olay çalışması ile otelin mevcut maliyet sistemi ve müşteri kârlılık analizi ortaya konulmuş, deneysel olay çalışması ile ZDFTM sisteminin analiz sonuçlarını ne şekilde etkilediği gösterilmeye çalışılmıştır.

Polat (2008), tarafından yapılan doktora tez çalışmasının uygulanması redüktör üretimi yapan bir işletmede yapılmıştır. Ancak, özellikle

karmaşık süreçlere ve faaliyetlere sahip işletmelerde uygulanmasının zorluğu nedeniyle birçok yönden eleştirilmiştir. ZDFTM'nin ise, bu eleştirilere belli açılardan çözüm getirmek amacıyla geliştirilen, kolay kurulup güncellenebilen, daha anlamlı maliyet ve kârlılık bilgileri sunan ve özellikle kapasite konularına getirdiği açıklıkla FTM'den ayrılan ve bunları gerçekleştirirken de en önemli değişken olarak zamanın kullanıldığı bir yönetim aracı olduğu belirtilebilir. Bu çalışmada temel amaç; FTM ile ZDFTM sistemlerini bir sanayi işletmesinde uygulamak; iki yöntemin maliyet hesaplamada doğuracağı farklılıkları belirleyerek, ZDFTM sisteminin, maliyet analizi sonuçlarına olan etkilerini incelemek amaçlanmıştır. Uygulama sonucunda; maliyet hesaplama yöntemi olarak ZDFTM’nin, FTM’ye göre, mamuller bazında bir fark yarattığı görülmüştür. Bu farkın en önemli nedeninin âtıl kapasiteden kaynaklandığı anlaşılmıştır.

Dalcı, Tanış ve Koşan (2010), hizmet sektöründe faaliyet gösteren bir otel işletmesinde yaptıkları çalışmada FTM sistemini kullanan otel işletmesinde ZDFTM sistemini uygulayarak finansal sonuçların nasıl etkilendiğini araştırmışlardır. Araştırmacılar işletmedeki özellikle zayıf alanların tespit edilip aktivitelerin buna göre düzenlenmesi açısından ZDFTM sisteminin daha iyi olduğunu belirtmektedirler.

Atalay (2014), “Sağlık İşletmelerinde Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Bir Hastane Uygulaması” adlı doktora çalışmasında özel bir hastanede uygulama yapmıştır. Çalışmada, sağlık işletmeleri için ZDFTM modeli geliştirmek, geliştirilen modelin sağladığı

faydaları, kolaylıkları ve kapasite yönetimindeki rolünü değerlendirmek amaçlanmıştır. Bu çalışma ile ZDFTM, hastane işletmelerinde işletme yönetiminin, kaynak ve maliyet yönetimi amaçlarını gerçekleştirmesinde ve güçlü bir işletme yapısı oluşturulmasında etkin bir rol üstleneceği düşünülmektedir.

Berikol (2014), tarafından yapılan doktora tez çalışmasında ZDFTM sisteminin mobilya üreten bir işletmede uygulaması yapılmıştır. Bu çalışmada ZDFTM sisteminin KOBİ niteliğindeki örnek bir üretim işletmesinde olay çalışması yöntemi kullanılarak uygulanabilirliği test edilmiştir. Araştırma ile ZDFTM sisteminin GMS’lere göre daha doğru maliyet bilgileri sağladığı ve KOBİ'lerde uygulanabildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Temelli (2015), tarafından yapılan doktora çalışması bir liman işletmesinde yapılmıştır. Bu çalışmada, liman işletme maliyetleri geleneksel ve FTM sistemi açısından karşılaştırılarak incelenmiştir. Karşılaştırma sonucunda FTM'ye göre hesaplanan birim maliyetlerin geleneksel maliyetleme sistemine göre hesaplananlardan farklı olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada FTM sistemiyle, liman işletmesinin hizmet sunumu sürecindeki maliyetlerinin çoklu dağıtım anahtarları ile gerçeğe daha yakın belirlenebileceği ve süreçteki gereksiz aşamaların elimine edilmesi yoluyla maliyetlerin daha aşağıya düşürülebileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Özata (2016), tarafından yapılan yüksek lisans çalışmasında ZDFTM sisteminin uygulaması yedek parça üreten bir firmada yapılmıştır. Bu

çalışmada örnek olay yöntemi kullanılarak otomotiv parçaları üreten bir işletmede, GÜM’leri, ilk olarak FTM sistemine ve daha sonra ZDFTM sistemine göre ürün hatlarına dağıtılmış ve farklılıkları ortaya konmuştur. Uygulama çalışması sonucunda, ZDFTM sisteminin âtıl kapasite maliyetlerini mamul maliyetine dâhil etmediği için FTM’ye göre daha düşük maliyet hesapladığı saptanmıştır. ZDFTM hem daha doğru maliyet bilgisi hesaplamakta hem de âtıl kapasite maliyetlerini ortaya çıkararak işletme yöneticilerinin dikkatlerini âtıl kapasitenin oluştuğu alanlara yöneldiği görülmektedir.

Benzer Belgeler