Heyet Başkanlıkları

Coşkun Kırca, Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Maddeler Komisyonu’nun Cenevre’de 29.09.1970 ile 02.10.1970 tarihleri arasında yaptığı ikinci olağanüstü toplantısına Türk hükümetini temsilen katılan heyete Birleşmiş Milletler Cenevre Ofisi nezdinde Daimi Temsilci unvanıyla başkanlık yapmıştır.⁴² Kırca burada, Türkiye’nin var olan haklarının muhafazası için büyük çaba sarf etmiştir. Çünkü o dönem Türkiye’de haşhaş ekimiyle geçinen vatandaşlar vardı. Fakat bu üretilen haşhaşlar sağlık amaçlı kullanılmasına rağmen bazı ülkeler Türkiye’yi uyuşturucu madde ihracını desteklemekle itham etmişlerdir.

Uluslararası Çalışma Teşkilatı’nın 2-24 Haziran 1971 tarihleri arasında Cenevre’de akdedilen 56. Konferansına hükümeti temsilen Coşkun Kırca ve beraberindeki heyetin katılmasına 10.06.1971 tarihli Bakanlar Kurulu’nda karar verilmiştir.⁴³

6-16 Eylül 1971 tarihleri arasında Cenevre’de toplanan “Atom Enerjisinin Barışçıl Amaçlarla Uygulanması Konulu IV. Uluslararası Konferans”a Türk hükümetini temsilen Coşkun Kırca başkanlığında bir heyetin katılmasına Bakanlar Kurulu 06.09.1971 tarihinde karar vermiştir.⁴⁴ Bu konferansa Türkiye’nin iştirak etmesi, Türk Milleti’nin barışın her alanında yer aldığını göstermesi bakımından önemlidir.

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Maddeler Komisyonu’nun 27 Eylül ile 21 Ekim 1971 tarihleri arasında Cenevre’de yapılan 24 üncü dönem toplantılarına Türk hükümetini temsilen 20.09.1971 tarihli Bakanlar Kurulu kararınca Coşkun Kırca

başkanlığında bir heyetin katılmasına karar verilmiştir.⁴⁵ BM’de “uyuşturucu”

hakkında alınan kararlarda Türkiye’nin de imzasının bulunması, uyuşturucu ile mücadelede Türkiye’nin üzerine düşen görevi yerine getirdiğinin açık bir göstergesidir. Çünkü Türkiye, konumu itibariyle uyuşturucu kaçakçıları tarafından ne yazık ki transit ülke olarak kullanılmak istenmektedir.

13 Kasım 1972 tarihinden itibaren Cenevre’de yapılacak olan BM/OMCI Uluslararası Konteynır Trafiği Konferansına Türk hükümetini temsilen katılan heyete Coşkun Kırca’nın başkanlık etmesine, Bakanlar Kurulu’nca 12.11.1972 tarihinde karar verilmiştir.⁴⁶ Türkiye’nin bu konferansa katılması, kendi uluslararası ticaret hacmini muhafaza etmesi bakımından önemlidir.

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Maddeler Komisyonu’nun 22 Ocak 1973 ile 9 Şubat 1973 tarihleri arasında Cenevre’de yapılan 25. dönem toplantılarına Hükümeti temsilen katılacak komisyonun başkanlığına Bakanlar Kurulu’nun 06.01.1973 tarihli kararı uyarınca Coşkun Kırca getirilmiştir.

Komisyon toplantısının gündemine dair, öncesinde Türk tarafının aldığı notlara göre; uyuşturucu maddeler sorunun her yönü üzerinde millî ve milletlerarası alanda çabalar sarf eden Türkiye için komisyonun çalışmalarının önem arz ettiği, Türkiye’nin haşhaş ekimini yasaklama kararı ve bu kararın uygulanması ile ilgili gerekli bilgilerin komisyona verileceğinden bahsedilmiştir.

Ayrıca, uluslararası antlaşmaların uygulanması konulu gündem maddesiyle ilgili görüşmelerde, bu antlaşmaların uygulanması ile ilgili Türkiye’nin yükümlülüklerini tamamen yerine getirmiş olduğu kaydedilmiştir.

Heyetin görevleri arasında, uyuşturucu madde kaçakçılığını önlemek için Türkiye’nin sarfettiği gayretleri, aldığı tedbirleri Komisyon toplantıları sırasında açıklamak, bu konuda mevcut yanlış bilgi ve yargıları önlemek de yer almıştır.

45 BCA, 1971: 272 70 7.

46 BCA, 1972: 290 85 12.

16

Haşhaş ekiminin yasaklandığı Türkiye’deki iller için BM Uyuşturucu Maddelerin Kötüye Kullanılması Fonu’nun yardım olanaklarının da ayrıca araştırılması gerektiği belirtilmiştir.⁴⁷

Konferansta ilaç sanayisinde öncü başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere İngiltere ve diğer AB ülkeleri psikotrop⁴⁸ maddelerin kontrolünden kaçıyordu.

İstedikleri, talebin azaltılması ama arza dokunulmamasıydı. Buna karşın ABD, Türkiye’ye haşhaş ekimi için ambargo uyguluyordu. Haşhaş ekimi sözde Amerikan gençliğini zehirliyor diye Türkiye zan altında bırakılıyordu. Oysa ki Türkiye’de haşhaş ekilen bölgelerde yaşayan aileler haşhaştan elde ettikleri sadece yağ ve hayvan yemiyle geçiniyorlardı. Bütün bu önyargıları yıkmayı başaran Coşkun Kırca olmuştur. Verdiği mücadele sayesinde Türkiye’nin içinde bulunduğu durum doğru şekilde anlatılarak BM’den mali destek bile alınmış, psikotrop maddelerin arzının da azaltılmasına karar verilmiştir.⁴⁹

GATT (Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması) gereğince 1 Mayıs 1973’te yapılmış olan Ödemeler Dengesi İstişarelerine, Türk hükümetini temsilen katılan heyete Bakanlar Kurulu’nun 28.04.1973 tarihli kararınca Coşkun Kırca başkanlık yapmıştır.⁵⁰ Böylece Kırca, Türkiye’nin var olan gümrük haklarının muhafazası için bizzat çaba sarf etmiştir.

BM Uyuşturucu Maddeler Komisyonunun 18 Şubat 1974 ile 1 Mart 1974 tarihleri arasında Cenevre’de yapılan Üçlü Özel toplantısına Türk hükümetini temsilen katılan komisyona Coşkun Kırca Bakanlar Kurulu’nun 13.02.1974 tarihli kararnamesi ile başkanlık etmiştir.⁵¹

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Maddeler Komisyonuna bağlı Yakın ve Orta Doğu bölgesinde uyuşturucu maddeler kaçakçılığı konusu ile uğraşan özel Komitenin 29 Mart ile 13 Nisan 1974 tarihleri arasında Türkiye, İran, Pakistan ve Afganistan’a yaptığı inceleme gezisine Türk hükümetini temsilen Coşkun Kırca,

Bakanlar Kurulu’nun 28.03.1974 tarihli kararı uyarınca Heyet Başkanı olarak görevlendirilmiştir.⁵²

1974 Kıbrıs Barış konferanslarında Türk heyetinin ikinci başkanlığını yapmıştır. Genel Sekreter Perez de Cuellar’ın Kıbrıs meselesinin çözümü için sunduğu önerilerin, Ankara ve KKTC tarafından kabul edilmesinde büyük emeği vardır. Kıbrıs Türklerinin 2004 Nisan’ında referandumda kabul ettiği Annan Planı da aynı prensiplere dayanmıştır.

Uluslararası nitelikte olan ve olmayan Silahlı Çatışmalarda Beşeri Hukukun Geliştirilmesi konusunda hazırlanan Protokol tasarılarının görüşülmesi ve karara bağlanması amacıyla 03.02.1975-18.04.1975 tarihleri arasında İsviçre Hükümeti tarafından Cenevre’de düzenlenen Diplomatik Konferansın 2. dönemine Türk hükümetini temsilen katılan heyetin başkanlığına Bakanlar Kurulu’nun 12.02.1975 tarihli kararınca Coşkun Kırca getirilerek kendisine Konferans sonunda düzenlenen sözleşme tasarılarını imzalama yetkisi verilmiştir.

Dışişleri Bakanlığı’ndan Başbakanlığa gönderilen “Çok ivedi süreli” ibareli yazıda, tasarıların, hukukî, siyasî, askerî yönleri ile ve bilhassa son Kıbrıs olayları nedeniyle Türkiye’nin ulusal çıkarlarını yakından ilgilendirdiğinden, Bakanlık koordinatörlüğünde, Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Adalet Bakanlığı ve Türkiye Kızılay Derneği temsilcilerinin katılmasıyla kurulan Bakanlıklararası bir komite tarafından ayrıntılı bir incelemeye tutulduğundan bahsedilmektedir. Buna mukabil heyette Kızılhaç Dernekleri Ligi ve Uluslararası Kızılhaçlar Komitesi nezdinde Kızılay Daimi Delegesi Ruhi Berent, Türkiye Kızılay Derneği Müşavir Avukatı Fikret Üyegil yer almıştır.⁵³

13 Mayıs 1975 tarihinde Cenevre’de toplanacak Dünya Sağlık Örgütü 28.

Asamblesine, Hükümeti temsilen katılan heyete Coşkun Kırca’nın başkanlık etmesine ve Asamble’de kabul edilen belgeleri imzalamaya yetkili kılınmasına Bakanlar Kurulu’nca 07.04.1975 tarihinde karar vermiştir.⁵⁴

Dünya Turizm Örgütü’nün (WTO) 12 Mayıs 1975 tarihinde Madrid’de yapılan Genel Kurul toplantısına Türk hükümetini temsilen katılan heyete Coşkun Kırca’nın başkanlık etmesine Bakanlar Kurulu’nca 20.04.1975 tarihinde karar verilmiştir.⁵⁵

Coşkun Kırca, başkanı olduğu heyetlerdeki icra ettiği görevlerde daima Türkiye’nin çıkarlarını korumuş, düşüncelerini sağlam gerekçelere dayandırarak katılımcıları ikna etmedeki başarısını bu komisyonlarda çok iyi bir şekilde ortaya koymuştur.