Sağlık
Istanbul & istanbul 130 Sayı Aralık 2020
30 www.istandist.com
Kadınlarda daha çok görülüyor
Dr. Dilek Sarıkaya, fibromiyalji sendro-munun kronik, yaygın kas iskelet sistemi ağrısı ile birlikte belirli bir uyuşma, karınca-lanma, yorgunluk, uyku bozukluğu, simetrik dağılım göste-ren ağrılı hassas nok-talarla sık karşılaşılan bir hastalık olduğunu belirtterek “Fibromi-yalji sendromu, ırk ayrımı yapmaksızın her yaş ve cinsiyette görülmekle beraber sıklıkla kadınları etki-liyor. Her 10 hastadan
8 veya 9’unu kadınlar oluşturmaktadır. Fibro-miyaljinin toplumdaki yaygınlığı yüzde 2-8 arasında ve bu yay-gınlık oranları yaşla beraber artış gösteri-yor” diye konuştu.
Bu faktörler fibromi-yaljiye yol açıyor!
Fibromiyalji sendro-munu ortaya çıkaran etkenleri belirlemek amacıyla 50 yıldan fazladır çok sayıda araştırma yapıldığı-nı belirten Dr. Dilek Sarıkaya “Son yıllarda da bu çalışmaların sayısında ciddi bir
İndekse Git
artış görülüyor. An-cak maalesef henüz tam olarak etiyolojisi anlaşılamadı. Daha önceden geçirilmiş çeşitli enfeksiyon hastalıkları, genetik aile öyküsü, fiziksel ya da duygusal travma gibi bir stres kaynağı, kişinin kendine yö-nelik yüksek beklenti düzeyinin olması, iş odaklı yaşam, mükem-meliyetçilik, gevşe-yememe ve hayattan zevk alamama, duy-gulanımsal ve kişiler arası çatışmaları inkâr etme, öfke ve düşman-lık duygularıyla başa
çıkamama, bağımlılık ve bakım gereksinimi gibi çocuksu ihtiyaç-lar, fiziksel ya da duy-gusal travma yaşanmış olması fibromiyaljiye yol açıp belirtilerin kötüye gitmesine neden olabiliyor” diye konuştu.
Yaygın ağrı ve hassasi-yet önemli kriter Dr. Dilek Sarıkaya, fibromiyaljide sıklıkla tetik noktalar veya hassas noktalar olarak adlandırılan vücut alanları bulunduğunu söyledi ve sözlerini şöyle sürdürdü:
Sağlık
Istanbul & istanbul 130 Sayı Aralık 2020
32 www.istandist.com
“Bu noktalar hafif basınç uygulamak-la bile ağrıya neden olabilen 18 farklı alanı içerir. Tetik noktala-rının neden olduğu ağrı, vücudun birçok bölgesini etkileyen, tutarlı künt bir ağrı olarak tanımlanabilir.
Yaygın ağrı ve hassasi-yet varsa kişiye fibro-miyalji tanısı konur.
Tetik noktaları başın arkası, omuz üstleri, üst göğüs, kalçalar, dizler ve dirseklerdir.
Ancak bu tetik nokta-ları artık tanı için odak değil. Bunun yerine, 3 aydan fazla bir süredir
devam eden yaygın ağrı varsa ve ağrıyı açıklayabilecek teşhis edilebilir bir tıbbi du-rum yoksa fibromiyalji tanısı konulabiliyor.
Fibromiyaljide tetik noktalarda ağrı dışın-da başka belirtiler de görülebiliyor. Bu belir-tiler yorgunluk, uyku problemleri, uzun süre uykuya rağmen din-lenmiş hissetmemek ve yataktan kalkmakta zorlanmak, baş ağrısı, depresif ruh hali, kay-gı, odaklanmada ve dikkat vermede zor-luk, alt karın bölgesin-de ağrı, nefes almada
İndekse Git
zorlanma, kulaklarda çınlama, egzersize karşı dirençsizlik ve çabuk yorulma şeklin-de görülebilir.”
Stres şikayetleri artı-rıyor
Stresin fibromiyalji belirtilerinin ortaya çıkmasında ve kö-tüleşmesinde etkili olduğunu belirten Sarıkaya, “Fibromiyalji hastalarının yüzde 70’e yakını stres ile şikayetlerinin arttığını bildiriyor. Hastalarda psikiyatrik rahatsız-lıkların birlikteliğine
yine yüzde 70’e varan oranlarda rastlanıyor.
Yapılan araştırmalar, fibromiyaljiye dep-resyonun eşlik etme sıklığının yüzde 28,6 ile yüzde 70 arasın-da değişen oranlararasın-da olduğunu ortaya ko-yuyor. Travma sonrası stres bozukluğu, di-sosiasyon bozukluğu, anksiyete bozuklukla-rı, uyku bozuklukları ve somatoform bozuk-luklar da fibromiyalji hastalarında görüle-bilen diğer psikiyatrik hastalıklardır” dedi.
Sağlık
Istanbul & istanbul 130 Sayı Aralık 2020
34 www.istandist.com
Tedavisinde multi-disipliner yaklaşım gerekiyor
Sarıkaya, fibromiyalji-yi tespit edebilen özel-leşmiş bir laboratuvar ya da görüntüleme testi olmadığını söy-ledi ve sözlerini şöyle noktaladı:
“Bununla beraber di-ğer kronik ağrı neden-lerini dışlamak için görüntüleme yöntem-leri ve kan tetkikle-rinden faydalanılıyor.
Tedavisi multidisipli-ner bir yaklaşım ge-rektiriyor. Fibromiyalji hastaları teşhis için
romatoloji, algoloji veya fiziksel tıp ve re-habilitasyon uzmanına başvurabilirler. Ancak stres faktörleri, ruhsal travma gibi psikolojik faktörler veya uyku bozukluğu, depres-yon, anksiyete bo-zukluğu ya da travma sonrası stres bozuk-luğu gibi psikiyatrik hastalıkların birlikte-liğinde sürece psiki-yatri uzmanının da dahil olması gerekiyor.
Depresyon ve anksi-yete bozukluklarının tedavisinde kullandı-ğımız bazı
antidepre-İndekse Git
san ilaçların, bilişsel davranışçı terapinin ve EMDR tekniğinin hem stresin ve kronik ağrı yakınmalarının azaltılmasında, hem de eşlik eden psikiyat-rik hastalıkların tedavi edilmesinde etkili olduğu, dolayısı ile hastaların yaşam kali-tesine önemli faydaları olduğu biliniyor. Ağrı ile olumlu başa çıkma yöntemlerinin güçlen-dirilmesi ve olumsuz başa çıkma
yöntem-lerin belirlenerek azaltılması, fizyolojik uyarılmayı azaltmak için gevşeme eğitimi verilmesi, ağrı davra-nışına yönelik çevre-sel tepkileri düzeltme, ağrı kesici ilaçların kullanımını azaltarak fiziksel aktivite düze-yini artırma fibromi-yaljide görülen kronik ağrı yakınmalarının tedavisinde kullanı-lan önemli davranışçı yaklaşımlardır.”
Sağlık
Istanbul & istanbul 130 Sayı Aralık 2020
36 www.istandist.com
C
ovid-19 enfeksiyonu hızla yaygınlaşır-ken, sonbahar ve kış aylarında influenza ve dünyada milyonlarca çocuğu etki-leyen rotavirüs ishalinde de artış bekleniyor.Acıbadem Maslak Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Öğretim Üyesi Müjde Arapoğlu, pandemi dönemleri sırasında pandemi etkeni ile hastalıklar ağırlık kazansa da, sonrasında diğer hastalıklarda da genel bir artış görüldüğünü belirterek “Bu artışı engel-lemek için pandemi döneminde ve sonrasında rutin çocukluk aşıları kesinlikle ihmal edilme-melidir.
Yazar: Müjde Arapoğlu