Bu bölümde İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi ve Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Yoğun Bakım Ünitelerinde tedavi gören toplam 41 hasta yakını ile yapılan anketler değerlendirilecektir. Anketler öncelikle anketi yapan hasta yakınları ve hastalar hakkındaki demografik bilgileri içermektedir.
Çizelge 5. 1 Cinsiyetiniz nedir?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent
Valid Kadın 34 82,9 82,9 82,9
Erkek 7 17,1 17,1 100,0
Total 41 100,0 100,0
Ankete katılanların %83’ünün kadın olması hasta yakınlarının genelde hasta çocukların anneleri olduğunu göstermektedir. (Çizelge 5.1) Bu durum, çocuğun anneye daha fazla ihtiyacı olması veya ülkemiz şartlarında genelde erkeklerin çalıştığı, bu nedenle hastanede refakatçi olamadıkları gerçeği ile açıklanabilmektedir. Çizelge 5.2’de gösterilen hastaya yakınlık derecesi ile ilgili veriler de bunu doğrulamaktadır. Hasta yakınlarının %83’ünü anneler oluşturmaktadır.
156
Çizelge 5. 2 Hastaya yakınlık dereceniz nedir?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent Valid Annesiyim 34 82,9 82,9 82,9 Babasıyım 5 12,2 12,2 95,1 Dedesiyim 1 2,4 2,4 97,6 Amcasıyım 1 2,4 2,4 100,0 Total 41 100,0 100,0
Hasta yakınlarının öğrenim durumunun araştırıldığı soruda, %55’lik bir oranla çoğunluğun İlkokul mezunu olduğu ortaya çıkmaktadır. (Çizelge 5.3) Bu da aslında Türkiye’nin genel öğrenim durumu oranları ile örtüşmektedir. Ancak bu veri çocuğun tedavisinde ailenin ne kadar ve nasıl dahil edilebileceği konusunda önem kazanmaktadır. Alan çalışması sırasında sözlü görüşmeler yapılan sağlık personeli hasta yakınlarının bilinçli olmadıkları konusunda şikayetçi olduklarını belirtmişlerdir.
Çizelge 5. 3 Öğrenim durumunuz nedir?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent Valid Okuma Yazma
Bilmiyor 3 7,3 7,5 7,5 İlkokul 22 53,7 55,0 62,5 Ortaokul 7 17,1 17,5 80,0 Lise 4 9,8 10,0 90,0 Üniversite 4 9,8 10,0 100,0 Total 40 97,6 100,0 Missing System 1 2,4 Total 41 100,0
Çizelge 5.4’te de hasta yakınlarının %58,5’inin 30 yaşının altındaki annelerden oluştuğu görülmektedir.
157
Çizelge 5. 4 Kaç yaşındasınız?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent Valid 20 2 4,9 4,9 4,9 21 2 4,9 4,9 9,8 23 3 7,3 7,3 17,1 24 4 9,8 9,8 26,8 25 3 7,3 7,3 34,1 26 3 7,3 7,3 41,5 27 2 4,9 4,9 46,3 28 3 7,3 7,3 53,7 29 1 2,4 2,4 56,1 30 1 2,4 2,4 58,5 31 2 4,9 4,9 63,4 32 4 9,8 9,8 73,2 34 3 7,3 7,3 80,5 35 2 4,9 4,9 85,4 36 2 4,9 4,9 90,2 47 1 2,4 2,4 92,7 49 1 2,4 2,4 95,1 50 1 2,4 2,4 97,6 52 1 2,4 2,4 100,0 Total 41 100,0 100,0
Çizelge 5. 5 Hastanızın cinsiyeti nedir?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent
Valid Kız 22 53,7 53,7 53,7
Erkek 19 46,3 46,3 100,0
Total 41 100,0 100,0
Çizelge 5.5’te, Çocuk Yoğun Bakım Ünitesinde tedavi gören kız ve erkek çocukların oranlarının birbirine çok yakın olduğu görülmektedir.
158
Çizelge 5. 6 Hastanızın sosyal güvencesi nedir?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent Valid Sosyal güvencesi yok 7 17,1 17,1 17,1
SSK 30 73,2 73,2 90,2
Bağ-Kur 3 7,3 7,3 97,6
Emekli sandığı 1 2,4 2,4 100,0
Total 41 100,0 100,0
Anket çalışmasının uygulandığı dönemde SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kurumları henüz Sosyal Güvenlik Kurumu adı altında birleşmemiş olduklarından anket sonuçlarında hastaların %73 gibi büyük bir oranının SSK (Sosyal Sigortalar Kurumu) ‘na bağlı oldukları görülmektedir.(Çizelge 5.6) %17’si ise hiçbir sosyal güvencesi olmadı halde 18 yaş altında oldukları için 5510 sayılı kanunun 60. maddesine göre devlet hastanelerinde ücretsiz tedavi görmektedirler.
Çizelge 5. 7 Hastanızın yaşı kaçtır?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent Valid 1-12 aylık 23 56,1 56,1 56,1 1-3 yaş 5 12,2 12,2 68,3 3-4 yaş 6 14,6 14,6 82,9 4-5 yaş 0 0 0 0 5-12 yaş 4 9,8 9,8 92,7 12-18 yaş 3 7,3 7,3 100,0 Total 41 100,0 100,0
Çizelge 5.7 ise, Çocuk Yoğun Bakım Ünitesinde tedavi gören çocukların yaş dağılımını göstermektedir. Bu durumda çocukların, % 56,1’inin 1 yaşın (12 aylığın) altındaki bebeklerden oluştuğu görülmektedir. Ayrıca, hastaların %17’sini 1-3 yaş (12 ay – 36 aylık) arasındaki oyun çocukları, %14’ünü okul öncesi çocukları, %10’unu okul çocukları ve %7’sini ise ergenler oluşturmaktadır. Bu bilgiler doğrultusunda, 6 yataklı bir üniteye 1 adet büyük yoğun bakım yatağı gerektiği sonucu çıkmaktadır. Ancak gelen hastaların zaman içindeki geliş frekanslarını önceden bilmek ve programlamak mümkün olmadığından, büyük yatak sayısı her zaman gerekli görülenden daha fazla olmalıdır. Çünkü gerektiğinde, büyük yatakta 1 yaşın (12 ayın) altındaki bir bebek
159
yatırılabilirken 1 yaşın (12 ayın) üstündeki bir çocuk asla bebek yatağına yatırılamamaktadır. Bu bağlamda ünite kapsamında mutlaka bir yatak deposunun bulunması ve orada her boydan yatakların yedek olarak saklanması gerekmektedir. Anket çalışmasına katılan hasta yakını ve hasta hakkındaki demografik bilgileri içeren sorulardan sonra Yoğun Bakım tedavisine yönelik sorulara geçilmektedir. Anketin bu bölümünde hastalığın tanısı ile ilgili olan soruya hasta yakınlarının çoğundan cevap alınamamıştır. Bu nedenle bu soru değerlendirme dışı bırakılmıştır.
Çizelge 5. 8 Hastanızın Çocuk Yoğun Bakım Ünitesine geliş şekli nedir?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent
Valid Planlı 16 39,0 39,0 39,0
Acil 25 61,0 61,0 100,0
Total 41 100,0 100,0
Yapılan araştırmaya göre Çocuk yoğun Bakım Ünitesi’ne gelen hastaların %61’i yani çoğunluğu acil olarak getirilmektedir. (Çizelge 5.8) Böyle bir durumda hasta yakınlarının hastane seçmek gibi bir imkanlarının olmadığını, bulundukları yere en yakın konumdaki hastanenin Acil Birimi’ne ulaştıkları ve Acil Birimi’nde ilk tetkikleri yapıldıktan sonra yoğun bakım ünitesine yatırıldıkları bilgisi alınmıştır.
160
Bu soruyu İstanbul Tıp Fakültesi ve Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Yoğun Bakım Ünitelerini karşılaştırarak değerlendiririrsek yukarıdaki grafikteki gibi İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’ne gelen hastaların yaklaşık %66’sının hastaneye acil olarak geldiği, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’ne gelen hastaların ise yaklaşık %65’inin planlı olarak geldiği görülmektedir. (Şekil 5.35)
Çizelge 5. 9 Hastanızın geliş şekli planlı ise bu hastaneyi tercih etme nedeniniz nedir ?
Frequency Percent
Valid Percent
Cumulative Percent Valid Eğitim hastanesi olması
sebebiyle güven vermesi
27 65,9 81,8 81,8
Sosyal Güvencesi olmayan 18 yaş altı çocuklara ücretsiz sağlık hizmeti verilmesi 1 2,4 3,0 84,8 Tavsiye 5 12,2 15,2 100,0 Total 33 80,5 100,0 Missing System 8 19,5 Total 41 100,0
Anket çalışmasının yapıldığı hastaneye planlı olarak gelen hasta yakınlarının %81,8 gibi büyük bir çoğunluğunun eğitim hastanelerini, daha çok güvendikleri için tercih ettiklerini belirtmişlerdir. (Çizelge 5.9)
Çizelge 5. 10 Hastanız ne kadar süredir Yoğun Bakım Ünitesinde tedavi görmektedir?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent Valid 1 haftadan az 17 41,5 41,5 41,5 1 hafta - 1 ay arası 19 46,3 46,3 87,8 1 aydan fazla 5 12,2 12,2 100,0 Total 41 100,0 100,0
Hastaların Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi’nde kalış süreleri ile ilgili olarak yukarıdaki tabloya baktığımızda yaklaşık %46’sının 7 ile 30 gün arası bir süre, %41’inin ise 7 günden kısa süredir tedavi gördükleri saptanmaktadır. (Çizelge 5.10) Ancak bu sorunun yanıtlarınıda anketin yapıldığı zaman önem kazanmaktadır. Bazı hasta yakınları ile
161
hastanedeki ilk haftalarında anket yapıldığı halde hastalar sonrasında çok daha uzun bir süre ünitede tedavi görmeye devam etmişlerdir. Bu nedenle ünitede yatış süresi konusunda daha doğru bir sonuç elde edebilmek için detaylı gözlem yapılmıştır. Sonuç olarak yapılan gözlemlere göre, bir hastanın Çocuk Yoğun bakım Ünitesi’ndeki kalış süresi ortalama 12gün olarak saptanmıştır. Ancak hastaların kalış süreleri arasında çok büyük farklar olduğu da gözlemlenmiştir. Bir hasta 3 gün tedavi görüp taburcu edilirken bir başka hasta 3 ay gibi uzun bir süreyi Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi’nde geçirebilmektedir.
Çizelge 5. 11 Hastanıza refakat ederken nerede kalıyorsunuz?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent Valid Devamlı hastanede
kalıyorum
31 75,6 75,6 75,6
Kendi evimde kalıyorum 6 14,6 14,6 90,2 Yakınımın evinde
kalıyorum
4 9,8 9,8 100,0
Total 41 100,0 100,0
Hasta yakınlarının hastalarına refaket ederken nerede kaldıkları da ünite tasarımını doğrudan etkileyecek unsurlardan biridir. Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi hasta yakınlarının %75,6 gibi büyük bir çoğunluğu devamlı hastanede beklemektedirler. (Çizelge 5.11) Alan çalışmasının yapıldığı her iki hastanede de Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi hasta yakınları için düzenlenmiş özel bir mekan bulunmamaktadır. Hasta yakınları koridorlardaki bekleme koltuklarını gündüzleri oturmak, geceleri ise yatmak için kullanmaktadırlar. Anket dışında yapılan sözlü görüşmelerde hasta yakınları, hastalarını bırakıp eve gidemediklerini, gece gündüz ünite yakınında beklemeleri gerektiğini belitmişlerdir. Bunun nedeni bir yandan duygusal olarak hasta çocuğundan uzakta olmak istememe olarak görülürken diğer yandan da sözkonusu hastanelerin personel yetersizliği nedeniyle hastaların özellikle rutin tahlillerinin hasta yakınları tarafından hastanenin genel laboratuvarına götürülmeleridir. Bu durumda ünite tasarlanırken ünite kapsamında bir laboratuvar yapılması, bunun mümkün olmadığı durumlarda ünitenin, hastane genel laboratuvarına yakın biryerde konumlandırılması ya da laboratuvar örneklerinin hastane içi seri dolaşımının sağlanması gerekmektedir.
162
Şekil 5. 36 Hastanelere göre refakat süresince kalış yeri grafiği
Şekil 5.36’daki grafikte ise her iki hastanedeki hasta yakınlarının çocuklarının tedavisi süresince farklı yerlerde kaldıkları görülmektedir. Yapılan gözlemlere göre bunun nedenlerinin mekana bağlı olduğu saptanmıştır. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’ndeki üniteye gün içinde belirli ziyaret saatleri dışında ek bir ziyarete izin verilmemesinin önemli bir neden olduğu düşünülmektedir. Her gün öğlen 12.00 ile 12.30 saatleri arasındaki ziyaret saati dışında, hasta yakınları hastanede beklememeyi tercih ettiklerini belirtmişlerdir. Aslında hasta yakınlarının tahlil yaptırmak için sürekli hastanede beklemeleri gerekmektedir. Ancak ünitenin önündeki sahanlıkta birlikte zaman geçirmeleri hasta yakınlarını birbirine yakınlaştırmıştır. Bu sayede bazı hasta yakınlarının kendi aralarında anlaşıp, nöbetçi olarak bekledikleri ve tüm hastaların tahlillerini götürdükleri gözlemlenmiştir. İstanbul Tıp Fakültesi’ndeki hasta yakınlarının ise ünitenin, acil ve polikliniğin de yer aldığı zemin katta bulunması sebebiyle hastane içerisinde dağınık olarak çeşitli bekleme yerlerinde zaman geçirdikleri gözlemlenmiştir. Ayrıca sözkonusu ünite kapsamında 2.düzey yoğun bakım odalarının da bulunması, bu odalardaki hastalara refakate izin verilmesi hasta yakınlarının daha fazla süreyi hastalarının yanında geçirebilmek için sürekli hastanede kalmayı tercih ettikleri de hasta yakınlarından edinilen bilgiler arasındadır. (Çizelge 5.12 ve Şekil 5.37)
163
Çizelge 5. 12 Hastanede bulunduğunuz süreyi nerede geçiriyorsunuz?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent Valid Yoğun Bakım Ünitesi
içerisinde
6 14,6 14,6 14,6
Yoğun Bakım Ünitesi dışında
35 85,4 85,4 100,0
Total 41 100,0 100,0
Şekil 5. 37 Hastanelere göre bekleme yeri grafiği
Sonuç olarak hasta yakınları yoğun bakım tedavisi gören çocuklarının her zaman yakınında olmak istediklerinden ünite kapsamında ya da yakınında bir bekleme odasına ihtiyaç duyulmaktadır. Aşağıdaki tabloda da görüldüğü gibi hasta yakınlarının %87’si günde 1 saatten kısa bir süreyi hastalarının yanında geçirirken geri kalan tüm zamanı hastane koridorlarında ya da varsa bekleme odasında geçirmektedirler.
164
Çizelge 5. 13 Bir günde ne kadar süre hastanızın yanında kalabiliyorsunuz?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent Valid 1 - 2 saat 18 43,9 43,9 43,9 1 saatten az 18 43,9 43,9 87,8 Tüm gün 5 12,2 12,2 100,0 Total 41 100,0 100,0
Çizelge 5. 14 Hastanıza refakat ederken hastanede size eşlik eden kaç kişi daha var?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent Valid 1 - 2 36 87,8 87,8 87,8 3 - 4 3 7,3 7,3 95,1 5 - 6 2 4,9 4,9 100,0 Total 41 100,0 100,0
Yukarıdaki tabloda da hastaların tek bir refakatçilerinin olmadığı görülmektedir. Ülkemizdeki aile yapısını düşündüğümüzde bu daha anlaşılır olmaktadır. Aile bağlarının çok güçlü olduğu ülkelerde refakatçi sayısının arttığı da literatürde de yer almaktadır. Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi’ne gelinen ilk günlerde refakatçi (ziyaretçi) sayısı fazla iken ünitede kalış süresi uzadıkça ziyaretçi sayısının azaldığı gözlemlenmiştir. Bu durumda hasta yakınlarının hastalarına refaket ederken ziyaretçilerle de görüşebilecekleri bir mekana ihtiyaç duymaktadırlar. Böyle bir mekan olmadığı takdirde hastane koridorlarında bekleyenlerin sayısı, acil bir durumda geçişi engelleyebilecek kadar artabilmektedir.
165
Şekil 5. 38 Hastanelere göre hastanın yanında kalma süresi grafiği
Yukarıdaki grafikte, daha önce belirtilen hastaneler arası ziyaret saatleri konusudaki tutum daha net görülmektedir.
Çizelge 5. 15 Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi Hastanenin hangi katında bulunmalıdır?
Frequency Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid Zemin katında 17 41,5 42,5 42,5
Birinci katta 3 7,3 7,5 50,0 İkinci ve kat ve yukarısında 20 48,8 50,0 100,0 Total 40 97,6 100,0 Missing System 1 2,4 Total 41 100,0
Hasta yakınlarına refakat durumları ile ilgili sorulardan sonra Çocuk Yoğun Bakım Ünitesinin konumu ve mekansal organizasyonu ile ilgili sorular sorulmuştur. Ünitenin konumu için hasta yakınlarının %48,8’i üst katları tercih ederken, 41,5’i de zemin katı tercih etmişlerdir. Bu soruda deneklerin yanıtlarını deneyimlerinin yönlendirdiği düşünülerek iki hastaneden alınan veriler aşağıdaki grafikte karşılaştırılmıştır. Mevcut durumda zemin katta bulunan İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Yoğun Bakım Ünitesindeki
166
hasta yakınlarının yarısı yine zemin katı tercih ederken, diğer yarısı üst katları tercih etmektedir. Bu yanıtın nedeni sorulduğunda da; üniteye ulaşımın kolay olması gerektiğini ve laboratuvar gibi sık kullanılan diğer birimlere yakın olmasını istediklerini söylemektedirler. Oysa ki üst katları tercih edenler sebep olarak; üniteye giriş-çıkışın kontrollü olması, enfeksiyon kontrolü için hastanenin diğer birimlerinden uzak olması ve sakin bir konumda olmasını göstermektedirler. İstanbul Tıp Fakültesinin aksine mevcut durumda ikinci katta yer alan Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Yoğun Bakım Ünitesindeki hasta yakınlarında ise yanıtların dağılımı farklıdır. Hasta yakınlarının 1/2’si yine üst katları tercih ederken 1/3’i zemin katı ve 1/5’i birinci katı tercih etmektedir. Bu durumda hasta yakınlarının her iki deneyimde de yaklaşık aynı oranlarda yine aynı konumu tercih etmeleri, ünitenin zemin katta ya da üst katlarda konumlandırılmasının hasta yakınları tarafından kesin olarak değerlendirilemediğini göstermektedir.
167
Çizelge 5. 16 Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi Tedavi Bölümü hangi tip odalardan oluşmalıdır?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent Valid Birer yataklı odalar 38 92,7 92,7 92,7
İkişer yataklı odalar 2 4,9 4,9 97,6
Dörder yataklı odalar 1 2,4 2,4 100,0
Total 41 100,0 100,0
Mekansal organizasyon ile ilgili sorulardan yoğun bakım odası ile ilgili sorularda hasta yakınlarından ortak fikir elde edilmektedir. Deneklerin %92,7’si Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi’nin tek yataklı odalardan oluşması gerektiğini belirtmektedirler. Yine anket çalışması dışındaki sözlü görüşmelerden refakat edebilme imkanı ve enfeksiyon kontrolü nedeniyle tek yataklı yoğun bakım odasını tercih ettikleri saptanmıştır.
Çizelge 5. 17 Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi Tedavi Bölümündeki pencerelerin işlevi ne olmalıdır?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent Valid Doğal havalandırma 30 73,2 73,2 73,2
Doğal aydınlatma 5 12,2 12,2 85,4
Dış ortam ile iletişim 5 12,2 12,2 97,6 Güneşin ışığının
faydalarından yararlanmak
1 2,4 2,4 100,0
Total 41 100,0 100,0
Hasta yakınlarının yine büyük çoğunluğu Çocuk Yoğun bakım Ünitesinin doğal yollarla havalandırılması konusunda hemfikidirler. Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi, %73,2’si pencerelerden doğal havalandırma için faydalanmak isterken, %5’erlik oranlarla doğal aydınlatma ve dış ortam ile iletişim istedikleri görülmektedir.
168
Çizelge 5. 18 Hasta odalarının ara duvarları şeffaf olmalı mıdır?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent
Valid Evet 33 80,5 80,5 80,5
Hayır 8 19,5 19,5 100,0
Total 41 100,0 100,0
Çizelge 5. 19 Hasta odalarının koridora bakan duvarları şeffaf olmalı mıdır?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent
Valid Evet 41 100,0 100,0 100,0
Çizelge 5.18 ve Çizelge 5.19’da ise tek yataklı çocuk yoğun bakım odalarının koridora bakan duvarlarının şeffaf olmasını hasta yakınlarının %100’ü tercih ederken, ara duvarları %80’’i şefaf tercih etmektedir. Burada hasta yakınlarının, hastalarının sürekli hemşilerin gözü önünde olmasını isterken bitişik odalardaki hastalarla sürekli görsel iletişimde bulunmasını istemedikleri sonucu çıkarılmaktadır.
169
Çizelge 5. 20 Hastanızın yaşı? * Hasta odalarının ara duvarları şeffaf olmalı mıdır? Crosstabulation
Hasta odalarının ara duvarları şeffaf
olmalı mıdır? Total Evet Hayır Evet Hastanızın
yaşı ?
1-12 aylık Count 18 5 23
Hastanızın yaşı 78,3% 21,7% 100,0% Ara duvarlar şeffaf
olmalı mıdır ? 54,5% 62,5% 56,1% % of Total 43,9% 12,2% 56,1%
12-36 aylık Count 3 2 5
Hastanızın yaşı 60,0% 40,0% 100,0% Ara duvarlar şeffaf
olmalı mıdır ? 9,1% 25,0% 12,2%
% of Total 7,3% 4,9% 12,2%
48-60 aylık Count 5 1 6
Hastanızın yaşı 83,3% 16,7% 100,0% Ara duvarlar şeffaf
olmalı mıdır ? 15,2% 12,5% 14,6% % of Total 12,2% 2,4% 14,6% 144-216 aylık Count 7 0 7 Hastanızın yaşı 100,0% ,0% 100,0% Ara duvarlar şeffaf
olmalı mıdır ? 21,2% ,0% 17,1%
% of Total 17,1% ,0% 17,1%
Total Count 33 8 41
Hastanızın yaşı 80,5% 19,5% 100,0% Ara duvarlar şeffaf
olmalı mıdır ? 100,0% 100,0% 100,0% % of Total 80,5% 19,5% 100,0%
Yukarıdaki tablo, yoğun bakım odalarının ara duvarlarının şeffaf olmasını istemeyen hasta yakınlarının hasta profillerini göstermektedir. Bu bağlamda; 1-3 yaş arasındaki hastaların yakınlarının %60’ı yoğun bakım odalarının ara duvarlarının şefaf olmasını
170
tercih ederken, hasta çocuğun yaşı büyüdükçe, bu oranın arttığı dikkat çekmektedir. Ergenlik çağında yoğun bakım hastası olan hasta yakınlarının %100’ü ara duvarların şefaf olmasını tercih etmektedirler.
Çizelge 5. 21 Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi Tedavi Bölümünde her hasta yatağı yanında 1 refakatçi için oturma yeri bulunmalı mıdır?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent
Valid Evet 33 80,5 80,5 80,5
Hayır 8 19,5 19,5 100,0
Total 41 100,0 100,0
“Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi Tedavi Bölümünde her hasta yatağı yanında 1 refakatçi oturma yeri bulunmalı mıdır?” sorusuna hasta yakınlarının %80,5’i evet cevabını vermektedir. Refakatçi yeri olmasını isteyenler gerekçe olarak; çocuklarının annelerine ihtiyaç duymalarını, kendilerinin çocuklarını özlemelerini ve çocuklarına yapılan tedavinin içinde (bir parçası olarak) yer almak istediklerini göstermektedirler. Yoğun bakım odalarında refaketçinin varlığını doğru bulmayanlar ise; enfeksiyon kontrolü ve çocuğa yapılan müdahele sırasında orada bulunmak istememelerini sebep olarak sunmaktadırlar.
171
Şekil 5. 40 Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi oda tiplerine göre refakatçi grafiği
Refakatçinin olması gerektiğini savunanların nasıl bir oda tipi tercih ettiklerine bakıldığında yukarıdaki gibi bir grafik karşımıza çıkmaktadır. Refakatçi olmasını isteyenlerin çok büyük bir çoğunluğu tek yataklı odaları tercih etmektedirler. İki yataklı yoğun bakım odalarını tercih edenler arasında refakatçi olsun diyenlerle olmasın diyenlerin sayısı eşittir. Ancak koğuş tipi yoğun bakım ünitesi fikrini savunanların hiçbiri refakatçi olmasını doğru bulmamaktadır.
Refakatçi sorusu ile yoğun bakım odalarının ara duvarlarının şefalığı hakkındaki soruları karşılaştırdığımızda da Çizelge 5.22’deki değerler çıkmaktadır. Buna göre, yoğun bakım odalarının ara duvarlarının şefaf olmasını tercih edenlerin %81’i odada refaketçinin bulunmasını tercih ederlerken, ara duvarların şefaf olmamasını tercih edenlerin ise %75’i odada refakatçi olmasını istemektedirler.
172
Çizelge 5. 22 Hasta odalarının ara duvarları şeffaf olmalı mıdır? * Çocuk Yoğun Baım Ünitesi Tedavi Bölümünde her hasta yatağı yanında 1 refakatçi için oturma yeri
bulunmalı mıdır? Crosstabulation
Her hasta yanında 1 oturma yeri bulunmalı
mıdır? Total
Evet Hayır Evet
Hasta odalarının ara duvarları şeffaf olmalı mıdır ?
Evet Count
27 6 33
Ara duvarlar şeffaf
olmalı mıdır ? 81,8% 18,2% 100,0%
Her hasta yanında 1
oturma yeri
bulunmalı mıdır ? 81,8% 75,0% 80,5%
% of Total 65,9% 14,6% 80,5%
Hayır Count 6 2 8
Ara duvarlar şeffaf
olmalı mıdır ? 75,0% 25,0% 100,0%
Her hasta yanında 1
oturma yeri bulunmalı mıdır ?
18,2% 25,0% 19,5%
% of Total 14,6% 4,9% 19,5%
Total Count 33 8 41
Ara duvarlar şeffaf
olmalı mıdır ? 80,5% 19,5% 100,0%
Her hasta yanında 1
oturma yeri bulunmalı mıdır ?
100,0% 100,0% 100,0%
% of Total 80,5% 19,5% 100,0%
Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi tedavi odaları ile ilgili sorulardan hasta yakınlarını doğrudan ilgilendiren hasta yakını bekleme ve dinlenme odası ve bilgilendirme mekanı ile ilgili sorulara geçtiğimizde hasta yakınlarının hemen hepsinin böyle mekanlara
173
ihtiyaç duydukları görülmektedir. Aşağıda tablosu verilen sorulara hayır yanıtını veren hasta yakını ile özellikle sözlü görüşme yapılmıştır. Gözlemlenen ve konuşulanlara göre, hasta yakının psikolojik durumunun iyi olmadığı ve çocuğu yoğun bakımda iken kendisinin hiçbirşey isteyemeyeceği yönünde düşünceleri olduğu ortaya çıkmıştır. Alan çalışmasının en zor taraflarından biri de deneklerin duygusal ve psikolojik durumları bazı sorulara yanıt vermelerini zorlaştırmasıdır. Çoğu hasta yakını mekansal bir istekten önce çocuklarının sağlıkları ile ilgili isteklerini dile getirmektedirler.
Çizelge 5. 23 Hastanede Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi hasta yakınlarına özel dinlenme - bekleme odası olmalı mıdır ?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent
Valid Evet 40 97,6 97,6 97,6
Hayır 1 2,4 2,4 100,0
Total 41 100,0 100,0
Çizelge 5. 24 Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi kapsamında hasta yakınlarının bilgilendirme mekanı bulunmalı mıdır?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent
Valid Evet 40 97,6 97,6 97,6
Hayır 1 2,4 2,4 100,0
Total 41 100,0 100,0
Yukarıda sözü geçen Hasta yakını bekleme ve dinlenme odasının tefrişi hakkında sorulan sorunun yanıtlarından çıkarılan sonuca göre ise; oturma yerleri, vestiyer, kilitli dolap, TV, içme suyu, yiyecek ve WC mutlaka bulunmalıdır. Bunların dışında ise ankette yer almayan yatak, mutfak, süt sağma yeri ve ibadethane de ankete katılan hasta yakınları tarafından önerilmiştir. Yazı masası, dergi/gazete standı ve kitaplık bulunması hakkında ortak bir görüşe rastlanmazken; bilgisayar, internet ve telefonun bulunmasının gerekmediği konusunda hasta yakınları hemfikirdirler. (Şekil 5.41)
174
Hasta yakınlarına ayrınlan dinlenme-bekleme odasında neler bulunmalıdır? 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% oturma yerleri vestiyer kilitli dolap yazı masası dergi/gazete standı kitaplık bilgisayar internet bağlantısı telefon TV içme suyu yiyecek WC
Şekil 5. 41 Hasta yakınlarına ait dinlenme – bekleme odasında neler bulunmalıdır? Çizelge 5. 25 Hastanıza refakat ettiğiniz süre boyunca Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi
kapsamında sürekli psikolojik destek alabileceğiniz özel bir mekan olmalı mıdır?
Frequency Percent Valid Percent
Cumulative Percent
Valid Evet 38 92,7 92,7 92,7
Hayır 3 7,3 7,3 100,0
Total 41 100,0 100,0
Yine hasta yakınları ile yapılan sözlü görüşmelerde hasta yakınları en çok psikolojik desteğe ihtiyaç duyduklarını dile getirmişlerdir. Çalışmanın yapıldığı hastanelerde hasta yakınları bu ihtiyaçları için hastanenin başka bir birimine gitmeleri gerektiğini, bunun zaman aldığını ancak Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi yakınlarından uzun süre uzaklaşmak istemediklerini belirtmektedirler. Bu durumda ünite kapsamında sadece ünite kullanıcılarından hasta yakınları için sürekli psikolojik destek alabilecekleri bir birimin yer almasının gerekliliği vurglanmış olmaktadır. Yukarıda her soru tek tek analiz edilen hasta yakını anketinden çıkarılan en önemli bulgular;
175
Hasta yakınları; ara duvarları ve koridora bakan duvarları şefaf, doğal