Haks›z eylemden kaynaklanan tazminat davalar›nda faiz baﬂlang›c›

VI- FA‹Z BAﬁLANGICI SORUNU

1- Haks›z eylemden kaynaklanan tazminat davalar›nda faiz baﬂlang›c›

Haks›z eylemden kaynaklanan tazminat davalar›nda (dava dilekçe-sinde belirtilmek koﬂulu ile) faiz baﬂlang›c› “olay tarihi” dir. Bu tür da-valarda ilk dava dilekçesi ile ek dava dilekçesi (yeni uygulamada ›slah di-lekçesi) aras›nda fark yoktur. Dilekçelerde aç›kça belirtmek koﬂulu ile fa-iz baﬂlang›c› hep “olay tarihi” olacakt›r. Kimi Yarg›tay kararlar›nda, ma-luliyet tesbit tarihinin faiz baﬂlang›c› olaca¤› görüﬂüne kat›lam›yoruz.

Çünkü yarg›lamadaki gecikmelerin (sa¤l›k kurullar›n›n kesin tan› koya-mamalar›, iﬂgöremezlik oran›nda yan›lmalar›, incelemelerin uzun sürme-si ve raporlar›n gecikmesürme-si gibi durumlar›n) zarar görene yüklenmesürme-sini ve buna karﬂ›l›k zarar verenin (dolay›s›yla) ödüllendirilmesini do¤ru bulmu-yoruz. Zarar hangi tarihte meydana gelmiﬂ ise faiz baﬂlang›c› da o tarih olacakt›r. Maluliyet tesbiti, zarar›n tan›mlanmas› ve kapsam›n›n belirlen-mesi olup, zarar›n baﬂlang›c› de¤ildir. Öte yandan bedensel zararlarda ge-liﬂen ve de¤iﬂen durumlar da olay tarihinde verilen zarar›n bir uzant›s› ve sonucu oldu¤undan, faiz gene olay tarihinden iﬂlemeye baﬂlamal›d›r. Fa-iz birikimi, malvarl›¤›nda haks›z ço¤alma olarak görülüp, hakkaniyet in-dirimi e¤ilimleri “Gaspeden daima temerrüt halindedir” evrensel kural›n›

ortadan kald›rmamal›d›r.⁴³

Sigorta ﬂirketlerinden tazminat istenmesi durumunda, faiz baﬂlang›-c› olay tarihi de¤il, temerrüt tarihi olacakt›r. Bu nedenle haks›z eylemden

___________________________________________________

(41) Örne¤in HGK 20.6.1979 gün 1977/9-690 E. 1979/847 K. say›l›, 2.6.1982 gün 1981/11-1130 E. 1982/549 say›l›, 7.2.1990 gün 1989/654 E., 19990/65 K. say›l› kararlar›na göre: “K›smi dava sonunda verilen ve kesin-leﬂen karar›n, tespite iliﬂkin bölümü, sonradan aç›lan ek dava için kesin hüküm oluﬂturur. (HMUK m. 237) (Ya-sa, 1982/10 - 1371, no:452)

(42) Örne¤in HGK 23.2.2000 gün 2000/11-95 E. 2000/135 K. say›l› karar›.

(43) “Gasbeden daima temerrüt halindedir” (Fur semper in moro) biçiminde ifade edilen “faizin olay tarihinden iﬂ-letilece¤ine “ iliﬂkin evrensel kuraldan, “tazminatlar›n yüksek ç›kt›¤› ve bu yüzden zarar görenin malvarl›¤›n-da haks›z ço¤almaya neden olundu¤u” sav› ile zaman zaman sapmalar olmuﬂtur. Örne¤in, 1994 y›l›nmalvarl›¤›n-da taz-minat hesaplama yöntemleri de¤iﬂtirilirken iﬂleyecek dönem zararlar›na iliﬂkin faizin (olay tarihinden de¤il de) hüküm tarihinden hesaplanmas› gerekti¤i savunulmuﬂ; uygulama bir y›l kadar sürdürülüp, özellikle iﬂ kazas›

geçiren bir çok iﬂçi haks›zl›¤a u¤rat›ld›ktan sonra, Hukuk Genel Kurulu kararlar›yla bu yanl›ﬂl›k düzeltilmiﬂ ve olay tarihinin baﬂlang›ç al›nmas›na iliﬂkin evrensel kurala dönülmüﬂtür.

zarar görenlerin gerekli tüm belgelerle birlikte bir an önce sigortac›ya baﬂ-vurmalar› gerekir. Sigorta ﬂirketi, hakl› bir neden olmaks›z›n yasal süre-de (genellikle sekiz günlük süresüre-de) tazminat ösüre-demezse temerrüsüre-de düﬂmüﬂ olur ve faiz bu tarihten iﬂlemeye baﬂlar.

2- ‹ﬂçi alacaklar›nda faiz baﬂlang›c›

Ayn› dava içinde dava de¤erini art›rma (›slah) yolu aç›lmadan önce, Yarg›tay’›n kimi kararlar›nda ilk dava tarihinden ve kimi kararlar›nda da ek dava tarihinden faiz yürütülece¤i aç›klanm›ﬂ; bu konuda bir türlü gö-rüﬂ birli¤i sa¤lanamam›ﬂ idi. Buna karﬂ›l›k, davadan önce noter kanal›y-la ihtarname gönderilmiﬂse daval› (akanal›y-laca¤›n tümü için) temerrüde düﬂü-rülmüﬂ say›l›yor; faiz ihtarname tarihinden iﬂletiliyordu. Bizim

yad›rgad›-¤›m›z husus,noter ihtarnamesinin yarg› karar›ndan üstün tutulmas›

idi. Bir baﬂka deyiﬂle, dava öncesi gönderilen noter ihtarnamesi (hüküm alt›na al›nacak olan alaca¤›n tümü için) faiz baﬂlang›c› oluyordu da, ilk (k›smi) dava ile (bu ilk dava karara ç›km›ﬂ olsa bile) daval›n›n (tüm ala-cak tutar› için) temerrüde düﬂürüldü¤ü kabul olunmuyordu.

Bu (ak›lalmaz) anlay›ﬂ (ne yaz›k ki) bugün de sürdürülmektedir. Ya-ni, iﬂçi dava açmadan önce, gerçek olmayan abart›l› rakamlarla noter ka-nal›yla ihtarda bulunmuﬂ ise, faiz baﬂlang›c› ihtarnamede tan›nan süre-nin bitim tarihi kabul olunmakta; buna karﬂ›l›k ayn› de¤er ve etki gücü ilk davaya (k›smi davaya) tan›nmamakta; böylece yarg› kendi kendini de¤ersiz ve güçsüz k›lmaktad›r.

Islah uygulamas›n›n baﬂlamas›ndan sonra, Yarg›tay 9. Hukuk Daire-since verilen birçok kararlarda (eski kararlar›ndaki gibi) “faizin, ›slah gü-nünden de¤il de, ilk dava gügü-nünden yürütülece¤i” sonucuna var›lm›ﬂ iken⁴⁴ sonradan bu do¤ru görüﬂ terk edilip, “k›smi ›slah›n ileriye yönelik hüküm ifade edece¤i” biçiminde bir gerekçeyle, faizin “harc›n yat›r›ld›¤›”

tarihten hesaplanaca¤› anlay›ﬂ› benimsenmiﬂ; böylece yeni uygulaman›n (ayn› davada dava de¤erinin art›r›lmas› iﬂleminin) bir yarar› ve anlam›

kalmam›ﬂt›r.⁴⁵

___________________________________________________

(44) Yarg›tay 9. Hukuk Dairesi’nin, ›slah uygulamas›n›n baﬂlamas›ndan sonra verdi¤i ﬂu kararlarda, ala-ca¤›n tamam› için faizin, ›slah tarihinden de¤il, ilk dava tarihinden iﬂletilece¤i yönündedir. Örne¤in, 9.HD. 24.09.2001 gün 15500-14444 say›l›, 20.11.2001 gün 13813-18211 say›l›, 9.HD. 05.02.2002 gün 2001/16842-2002/2269 say›l› kararlar›.- Özel Daire’nin geçmiﬂteki kararlar› da ayn› yöndedir.

Yani ilk (k›smi) davadan sonra, ilk davan›n tespite iliﬂkin bölümü için aç›lan ek davada da faizin ilk (k›smi) dava tarihinden iﬂletilece¤ine, çünkü ilk aç›lan dava ile daval›n›n (iﬂverenin) temerrüde düﬂü-rülmüﬂ olaca¤›na iliﬂkin kararlar› vard›r. Bunlardan bir kaç›: 9.HD.03.05.1999 gün 7298-8354 say›l›, 09.10.1990 gün 6362-9945 say›l›, 08.09.1999 gün 14615-12839) say›l› kararlar› ve ayn› konuda 15.HD.01.02.1988 gün 87/3903-88/299 say›l› karar›.

(45) Özel Dairenin (9.Hukuk Dairesi’nin) kendi uzmanl›k alan› içinde verdi¤i yukardaki do¤ru kararlar, Yar-g›tay HGK 30.01.2002 gün 2-63 E. 23 K. say›l›, 03.07.2002 gün 9-564 E. 572 K. say›l›, 09.10.2002 gün 9-808 E. 801 K.say›l› ve daha sonraki kararlar›yla etkisiz k›l›nm›ﬂ ve “k›smi ›slah›n, yap›ld›¤› ta-rihten ileriye yönelik hüküm ifade edece¤i” gibi bir gerekçeye dayan›larak (›slah dilekçesiyle art›r›lan bölüm için) “harc›n yat›r›ld›¤› tarihte” temerrüt oluﬂaca¤› ve faizin ›slah tarihinden hesaplanaca¤› biçi-minde olumsuz bir biçime sokulmuﬂtur. Kuﬂkusuz bunun temelinde, ayn› dava içinde dava de¤erinin art›r›lmas›n›n hukuksal yorumundaki yanl›ﬂl›k yatmaktad›r.

Bugün de, iﬂçi alacaklar› için sürdürülmekte olan uygulama, faizin ilk dava tarihinden de¤il de, dava de¤erinin art›r›lmas›na (harc›n tamam-lanmas›na) iliﬂkin iﬂlem tarihinden (›slah tarihinden) iﬂletilece¤i biçimin-dedir. Kuﬂkusuz bu büyük bir haks›zl›kt›r. Ayr›ca, bu uygulama, (faizin, ilk dava tarihinden de¤il, ›slah dilekçesinin verildi¤i ve harc›n yat›r›ld›¤›

tarihten hesaplanaca¤›na iliﬂkin Yarg›tay kararlar›) bizce 28.11.1956 gün 15/15 say›l› ‹çtihad› Birleﬂtirme Karar›na ayk›r›d›r. Çünkü “Talebinin ka-bule ﬂayan oldu¤unu ispat eden davac›, dava açt›¤› tarihte, daval›y› temer-rüde düﬂürmüﬂ say›lmal›d›r.” Temerrüt “k›smi” olamayaca¤›na göre, ilk aç›lan dava (noter ihtarnamesinden daha de¤ersiz ve daha güçsüz say›-lamayaca¤›ndan) “k›smi dava” oldu¤una da bak›lmayarak, daval›n›n ala-ca¤›n “tümü” için temerrüde düﬂtü¤ünün kabulü hukuk mant›¤›na daha uygun olacakt›r.

Yarg›tay’›n, faizin“›slah dilekçesinin verildi¤i (dava de¤erinin art›r›ld›¤›

ve harc›n yat›r›ld›¤›) tarihten hesaplanaca¤›na” iliﬂkin kararlar› ﬂimdilik de¤iﬂmeyece¤ine ve bir süre yürürlükte kalaca¤›na göre, buna karﬂ› al›na-bilecek önlemin, dava açmadan önce çok yüksek ve abart›l› rakamlar içe-ren bir ihtarnameyi (noter kanal›yla) daval›ya (örne¤in iﬂveiçe-rene) gönder-mek ve ondan sonra da k›smi davay› açmak oldu¤unu düﬂünüyoruz.

Ço-¤un içinde az da bulunaca¤›ndan, yarg›lama sonucu belirlenecek alaca¤›n tamam› için (ihtarnamenin daval›ya ulaﬂt›¤›) temerrüt tarihinden baﬂlaya-rak faiz yürütülmesine (san›r›m) bir itiraz olmayacak, bir engel ç›kar›lma-yacakt›r. Nitekim, aﬂa¤›daki Yarg›tay kararlar› bu yolu aç›k tutmaktad›r.

Örne¤in, 9.HD. 22.09.1999 gün 11438-14357 say›l› karar›nda: Dava-c› iﬂçi dava açmadan önce hizmet akdinin daval› iﬂverence sona erdiril-mesi nedeni ile dava konusu etti¤i alacaklar›n›n ödenerdiril-mesi için noter ka-nal› ile daval› iﬂverene ihtarname çekmiﬂtir. ‹htarnamede istenilen alacak-lar›n fazla gösterilmesi ihtarnamenin usulüne uygun olmad›¤›n› göster-mez. Daval› iﬂveren BK m. 101 gere¤ince temerrüde düﬂürüldü¤üne gö-re, k›dem tazminat› d›ﬂ›ndaki davac› iﬂçinin alacaklar›na bu tarihten iti-baren yasal faiz uygulanmas› gerekirken, bu alacaklara dava ve ek dava tarihinden faiz uygulanmas› hatal›d›r” denilmiﬂtir.⁴⁶

Ayn› biçimde, HGK 05.03.2003 gün E. 2003/9-80 K. 2003/130 say›-l› karar›nda da: “Dava aç›lmadan önce iﬂverene ihtarname gönderilerek temerrüde düﬂürülme durumunda, tüm alacaklara ihtarname tarihinden itibaren faiz yürütülece¤i” aç›klanm›ﬂt›r.⁴⁷

3- Faiz baﬂlang›c› konusunda Yarg›tay’›n zaman içindeki de¤iﬂen kararlar›:

___________________________________________________

(46) Ankara 4.‹ﬂ Mah. 1999/1122 say›l› dosyas›ndan al›nm›ﬂt›r.

(47) Kazanc› Yaz›l›m

a) K›smi dava - Ek dava döneminde:

Usulün 87/Son maddesinin Anayasa Mahkemesi’nin 20.07.1999 gün 1/33 say›l› karar›yla iptal edilmesinden önceki dönemde, bilindi¤i gibi, k›smi davan›n tespite iliﬂkin bölümü ayn› dava içinde (›slah yoluyla) art›-r›lamay›p, ek dava aç›lmakta idi. Bu dönemdeki kararlarda “ilk (k›smi) davan›n aç›lmas›yla, daval›n›n temerrüde düﬂürülmüﬂ olaca¤›, bu neden-le k›smi davan›n tespite iliﬂkin bölümü için aç›lan (ek) davada faizin ilk dava tarihinden iﬂletilmek gerekece¤i” kabul olunmakta, ilk (k›smi) dava bir “ihtar” niteli¤inde görülmekte idi. Buna iliﬂkin karar örnekleri:

Ek davada,ilk dava tarihinden itibaren faize hükmedilmelidir.

(9.HD.03.05.1999;7298-8354)⁴⁸

Fazlaya ait k›s›m sakl› tutularak aç›lan davalarda dava tarihinin, ala-ca¤›n tamam› için temerrüde düﬂürme tarihi olarak kabulü gerekir. Bu nedenle fazlaya ait k›s›mla ilgili olarak hüküm alt›na al›nan miktar için de,ilk dava tarihinden itibaren yasal faize karar verilmesi icap ederken, sonraki dava tarihinin faize esas al›nmas› yasaya ayk›r›d›r.

(9.HD.09.10.1990, 6362-9945)⁴⁹

‹lk dava bir ihtar niteli¤inde bulundu¤undan, sonradan aç›lan da-vada istenilen mebla¤a ilk dava tarihinden itibaren faiz yürütülmelidir.

(15.HD.01.02.1988, 87/3903-88/299)

b) Ayn› dava içinde dava de¤erinin (›slahla) art›r›lmas› döneminin baﬂlar›nda:

Yarg›tay 9. Hukuk Dairesi’nin, ›slah uygulamas›n›n baﬂlamas›ndan sonra verdi¤i ﬂu kararlarda, alaca¤›n tamam› için faizin, ›slah tarihinden de¤il, ilk dava tarihinden iﬂletilece¤i yönündedir. Buna iliﬂkin karar ör-nekleri:

Davac› fazlaya ait haklar›n› sakl› tutmak suretiyle açt›¤› dava s›ras›n-da Anayasa Mahkemesi’nin ›slah ile ilgili karar›n› gözönünde tutarak s›ras›n- da-va dilekçesini ›slah etmek suretiyle gerçekleﬂen y›ll›k ücretli izin alaca¤›-n›n geri kalan bölümünün de hüküm alt›na al›nmas›n› istemiﬂtir.Taraf-lar aras›ndaki uyuﬂmazl›k ›slah yoluyla talep edilmiﬂ ve mahkemece hü-küm alt›na al›nm›ﬂ olan son bölüm alacak için, dava tarihinden mi yok-sa ›slah tarihinden mi faiz yürütülmesinin gerekece¤i konusuna iliﬂkin-dir. Dava konusu miktar›n ›slah yolu ile art›r›lmas› kabul edildi¤inde da-va dilekçesinde alaca¤›n tamam› istenmiﬂ gibi düﬂünülerek ›slah yo-luyla hüküm alt›na al›nm›ﬂ olan miktar için ilk dava tarihinden itiba-ren faiz yürütülmelidir.

(9.HD.24.09.2001, 15500-14444)⁵⁰

___________________________________________________

(48) YKD. 1999/11-1539

(49) ‹ﬂ ve Hukuk, 1991, say›:210, sf. 32-33

Islah, dava dilekçesinin baﬂtan itibaren düzeltilmesine iliﬂkin bir usul iﬂlemidir. Davac› taraf›n ›slah yoluyla talep etti¤i ve hüküm alt›na al›nan tazminat ve alacaklara ›slah tarihinden itibaren faize karar veril-mesi hatal›d›r. Mahkemece k›dem tazminat› d›ﬂ›nda kalan tazminat ve alacaklara dava tarihinden itibaren faiz yürütülmelidir.

(9.HD.20.11.2001, 13813-18211)⁵¹

Davac› davas›n› açt›ktan sonra ›slah yoluna baﬂvurdu¤una göre, iﬂ-çilik alacaklar›ndan hüküm alt›na al›nanlar için faiz baﬂlang›ç tarihi olarak dava tarihinin dikkate al›nmas› gerekir.

(9.HD.5.2.2002, 2001/16842-2002/2269)⁵²

c) Noter ihtarnamesinin faiz baﬂlang›c› olaca¤›na iliﬂkin kararlar:

ﬁu kararlar da, dava açmadan önce noter kanal›yla çekilen ihtarna-me ile daval›n›n (iﬂverenin) teihtarna-merrüde düﬂürülmüﬂ say›laca¤› yönündedir:

‹htarnamenin tebli¤i tarihinden faiz yürütülmelidir.

Hüküm alt›na al›nan izin alaca¤› için davac› daval›y› dava tarihinden önce çekti¤i ihtarname ile temerrüde düﬂürmüﬂtür. Bu itibarla ihtar-namenin daval› iﬂverene tebli¤i belirlenip o tarihten itibaren yasal faiz yü-rütülmesi gerekir.

(9. HD. 15.02.1999, E. 98/19660 K. 99/2088)

Dava konusu alacak için iﬂverene ihtarname gönderildi¤ine göre, fai-zin ihtarnamenin muhataba tebli¤inden itibaren yürütülmesi gerekir.

(9.HD.19.09.1998, 13200-13237)

‹htarnamede istenilen alacaklar›n fazla gösterilmesi ihtarname-nin usulüne uygun olmad›¤›n› göstermez.

Davac› iﬂçi dava açmadan önce hizmet akdinin daval› iﬂverence sona erdirilmesi nedeni ile dava konusu etti¤i alacaklar›n›n ödenmesi için no-ter kanal› ile daval› iﬂverene ihtarname çekmiﬂtir. ‹htarnamede istenilen alacaklar›n fazla gösterilmesi ihtarnamenin usulüne uygun olmad›¤›n›

göstermez. Daval› iﬂveren BK m. 101 gere¤ince temerrüde düﬂürüldü¤ü-ne göre, k›dem tazminat› d›ﬂ›ndaki davac› iﬂçinin alacaklar›na bu tarih-ten itibaren yasal faiz uygulanmas› gerekirken, bu alacaklara dava ve ek dava tarihinden faiz uygulanmas› hatal›d›r.

(9.HD. 22.09.1999, 11438-14357)

‹hbar tazminat› ve ikramiye alacaklar›na temerrüt tarihinden faiz yürütülmesi gerekti¤i halde, akdin feshi gününden faize karar verilmesi hatal›d›r.

(9.HD.25.4.2001, 409-7087)

___________________________________________________

(50) ‹stanbul 4.‹ﬂ Mah. 2001/101 say›l› dosyas›ndan al›nm›ﬂt›r.

(51) Ankara 1.‹ﬂ Mah.2001/975 say›l› dosyas›ndan al›nm›ﬂt›r.

(52) Ankara 8.‹ﬂ Mah.2001/1029 say›l› dosyas›ndan al›nm›ﬂt›r.

‹htarnamenin tebli¤i tarihinden faiz yürütülmelidir.

Dava aç›lmadan önce davac› daval›lara ihtarname çekti¤i dosya içe-ri¤inden anlaﬂ›lmaktad›r. Bu durumda alacaklar için ihtarnamenin mu-hataplar›na tebli¤i tarihinden faiz yürütülmelidir.

(9.HD.10.5.2001, 4677-8192)

Daval› iﬂveren ihtarname ile temerrüde düﬂürüldü¤üne göre, iﬂ-çilik alacaklar›na bu tarihten itibaren yasal faiz uygulanmas› gerekir.

göstermez. Daval› iﬂveren B.K. m. 101 gere¤ince temerrüde düﬂürüldü¤ü-ne göre, k›dem tazminat› d›ﬂ›ndaki davac› iﬂçinin alacaklar›na bu tarih-ten itibaren yasal faiz uygulanmas› gerekirken, bu alacaklara dava ve ek dava tarihinden faiz uygulanmas› hatal›d›r

(9.HD. 22.09.1999, 11438-14357)

Dava aç›lmadan önce iﬂverene ihtarname gönderilerek temerrü-de düﬂürülme durumunda, tüm alacaklara ihtarname tarihintemerrü-den iti-baren faiz yürütülmesi gerekir.

Davac›, k›smi davay› açmadan önce do¤an para borcu için iﬂverene gönderdi¤i ihtarnamede fazla çal›ﬂmalara iliﬂkin alacaklar›n›n, hafta so-nu çal›ﬂmalar›na iliﬂkin alacaklar›n›n, milli ve dini bayramlardaki çal›ﬂ-malar›na iliﬂkin alacaklar›n›n, kullanmad›¤› y›ll›k izinlerine iliﬂkin ala-caklar›n›n derhal bankadaki hesab›na yat›r›lmas›n›, aksi halde alacakla-r›n› faizi ile tahsil edece¤ini ihtaren bildirmiﬂ, ihtarname iﬂverene usulü-ne uygun olarak tebli¤ edilmiﬂ bulundu¤undan ihtarnamede say›lan ala-caklar için davadan önce temerrüt oluﬂmuﬂtur. Bu nedenle ücret alaca¤›

d›ﬂ›ndaki alacaklar için ihtarnamenin tebli¤i ile temerrüt oluﬂtu¤undan k›smi davadaki istek ve k›smi ›slahla artt›r›lan miktara temerrüt tarihin-den itibaren faiz yürütülmesi gerekir ise de, mahkemece bu iki istek için ilk dava tarihinden itibaren faiz yürütülmesi do¤ru de¤ildir.

(HGK 05.03.2003, E. 2003/9-80 K. 2003/130) 4- Faiz baﬂlang›c› için al›nabilecek önlemler:

Yukardaki kararlarda görüldü¤ü gibi, ilk (k›smi) davan›n

yapamad›-¤›n›, noter ihtarnamesi yapmakta, abart›l› ve rastgele rakamlarla da olsa davadan önce çekilen ihtarname ile daval› iﬂveren alaca¤›n (hüküm alt›-na al›alt›-nacak olan) tümü için temerrüde düﬂürülmüﬂ say›lmakta; böylece ihtarnamede tan›nan sürenin bitim tarihi faiz baﬂlang›c› olabilmektedir.

O halde, yukarda da önerdi¤imiz gibi, ya davadan önce noter kanal›yla (abart›l› ve rastgele yüksek rakamlar üzerinden) ihtarname gönderilecek;

ya da bir uzmana alacak tutarlar› hesaplat›l›p k›smi de¤il, yüksek mik-tarl› alacak davas› aç›lmak gerekecektir.

5- ‹ﬂçi alacaklar›nda, ›slahla art›r›lan miktar için faiz baﬂlang›c›-n›n, ilk dava tarihi de¤il de, ›slah tarihi olaca¤›na iliﬂkin Yarg›tay ka-rarlar›n›n eleﬂtirisi:

‹ﬂçi alacaklar›nda faiz baﬂlang›c› konusunda, bugün için Yarg›tay ka-rarlar›na egemen olan görüﬂü, yani alaca¤›n tümü için faiz baﬂlang›c›n›n ilk dava tarihi de¤il de, dava de¤erinin art›r›ld›¤› tarih (›slah tarihi)

olaca-¤›na iliﬂkin görüﬂ ve uygulamay› ﬂu yönlerden eleﬂtiriyoruz:

a) Ayn› davada dava de¤erinin art›r›lmas›, ileriye yönelik de¤il, da-van›n baﬂlang›c›ndan o güne kadar yap›lan usul iﬂlemlerinin geriye dö-nük bir de¤erlendirmesi, bir yarg›lama aﬂamas›d›r. Ayr›ca Borçlar Yasas›

m. 42/2. hükmünce hakimin zarar› ve kapsam›n› (gerçek alacak ve taz-minat tutar›n›) do¤rudan belirleme iﬂlevinin bir sonucudur.

b) Yarg›tay 8.10.1999 gün 97/2-99/1 say›l› ‹çtihad› Birleﬂtirme Ka-rar›nda denildi¤i gibi “Zarar›n varsay›ma dayanmas›, bu tür zararlar›n is-pat›nda BK m. 42/2. ve yarg›lama hukuku bak›m›ndan da HMUK 240 hü-kümlerinin uygulanmas›n› ön plana ç›karmaktad›r.” E¤er tek bir amaca yönelik ve bir bütün oluﬂturan dava ›slahtan önce - ›slahtan sonra biçi-minde ikiye bölünecekse, yarg›c›n “zarar› ve kapsam›n›” do¤rudan araﬂ-t›rma yükümlülü¤ünün ne önemi kalacakt›r.

c) Yarg›tay 23.12.1976 gün 7/6 say›l› ‹çtihad› Birleﬂtirme Karar›n-da “Daval›, Karar›n-davan›n aç›lmas› ve usulü Karar›n-dairesinde tebli¤ olunmas›yla te-merrüde düﬂmüﬂ say›l›r.” denilirken k›smi dava-ek dava ayr›m› yap›lma-m›ﬂt›r.

d) Yarg›tay Hukuk Genel Kurulu’nun ve daha sonra buna uyan Özel Dairelerin, faizin “›slah dilekçesinin verildi¤i ve harc›n yat›r›ld›¤› ta-rihten hesaplanaca¤›na” iliﬂkin karar›, bizce 28.11.1956 gün 15/15 say›-l› ‹çtihad› Birleﬂtirme Karar›na ayk›r›d›r. Çünkü, “Talebinin kabule ﬂayan oldu¤unu ispat eden davac›, dava açt›¤› tarihte, daval›y› temerrüde düﬂür-müﬂ say›lmal›d›r.” Temerrüt “k›smi” olamayaca¤›na göre, ilk aç›lan dava (noter ihtarnamesinden daha de¤ersiz ve daha güçsüz say›lamayaca¤›n-dan) “k›smi dava” oldu¤una da bak›lmayarak, daval›n›n alaca¤›n “tümü”

için temerrüde düﬂtü¤ünün kabulü hukuk mant›¤›na daha uygun ola-cakt›r. Bunu yukarda da iki kez belirttik.

Belgede TAZM NAT VE ALACAK DAVALARINDA DAVA DE ER N N ARTIRILMASI (sayfa 28-34)