Haksız Yere Adam Öldürmek

Suçsuz bir insanın hayatına kasten veya haksız olarak son verilmesi hem en büyük suç, hem de en büyük günahlardan birisidir. Çünkü İslâm’a göre insan yaratılmışların en şereflisidir211_.

Allâh’u teâlâ insanı en güzel şekilde yaratmış212_{, ona kendi ruhundan}

üflemiş213_{, yeryüzünde halife kılmış}214_{, yerde ve gökte bulunan her şeyi âdemoğlunun}

hizmetine vermiş215_{yeryüzünün imarını}216_{ve emanet görevini ona tevdî etmiştir. İnsan}

âlemin kalbidir. Muhammed İkbâl’in tanımıyla “İnsana sığabilene âlem, âleme sığamayana insan denir.” İnsan Allâh’ın sıfatlarını kendisinde tecellî ettirdiği aziz bir 206 _{Tevbe, 9/80.} 207 _{Tevbe, 9/113.} 208 _{Tevbe, 9/84.} 209 _{Lokmân, 31/13.} 210 _{En’âm, 6/22.} 211 _{İsrâ, 17/70.} 212 _{Tîn, 95/4.} 213 _{Hicr, 15/29.} 214 _{Bakara, 2/30.}

215 _{Bakara, 2/29; Lokmân, 31/20; Câsiye, 45/12-13.} 216 _{Hûd, 11/61.}

28

varlıktır. Bu denli şerefli ve aziz olan varlığın hiç şüphesiz, hayat hakkı da o denli kutsal ve dokunulmaz kabul edilmiştir. İnsan hayatına yönelik kısıtlamalar, tecâvüzler; hem ahlak kanunları, hem de hukuk nazarında suçların en büyüğü addedilmiştir.217

Haksız yere bir kişiyi öldürmek tüm insanlığı öldürmeye denk tutulmuştur.218_{Adam öldürmek fiilinin bu denli büyük bir günah olması ve dünyadaki}

ve âhiretteki cezâlarının ağır olmasının altında yatan espri şudur. Mâsum bir kimsenin canını almak, hayatı veren hayy sıfatına sahip ve eceli geldiği zaman kulun hayatına son veren mümît sıfatına sahip olan Allâh’ın219 hükmüne karşı gelmektir. Yaratıcı kudret tekelinde olan bu yetkiyi kullanmaya kalkana çok öfkelenmekte ve cezâsını da bir o kadar ağır tutmaktadır. Zira hayat hakkı tüm hakların başında gelip, hayat hakkından mahrum kalan kişi diğer tüm haklarını da kaybetmiş olmaktadır.220

Müslüman bir kimsenin mü’min kimliğiyle bu günahı işlemeyeceğine dikkat çekilmiş221_{bu hakkın korunması için geçmiş ümmetlerden ve Hz. Muhammed’in}

ümmetinden söz alınmıştır. 222 _{Hayat hakkının dokunulmaz sayılabilmesi için}

“Müslüman olmak” şartı değil “İnsan olmak” şartı aranmıştır. Dolayısıyla bir gayr-i müslimin haksız yere öldürülmesinin cezası da kısastır.223_{İnsan hakkına verilen}

önemin bir diğer göstergesi de henüz dünyaya gelmemiş olan ceninin herhangi bir tıbbi müdahale zorunluluğu olması dışında haksız yere alınması veya öldürülmesinin de cinayet sayılmasıdır.224 _{Sadece başkasının hayat hakkına değil kişinin kendi hayat}

hakkına da son vermesine asla cevaz verilmemiş, intihar225 ve ötenazi gibi fiiller şiddetle yasaklanmıştır.226

“ُ اميِّظَعُ اباذَعُ هَلَُّخَعَأ َوُ هَنَعَل َوُِّهْيَلكَعُ َّللَّاُ َب ِّضَغ َوُاهيِّفُ اخِّلالُ مَّنَهَجُ ه ؤازَجَفُ اخِّ مَعَت دُ انِّد ْؤ دُ ْل تْقَيُ ْنَد َو -Kim bir mü’mini kasten öldürürse, cezâsı, içinde ebedî kalacağı cehennemdir. Allâh, ona

217 _{Erturhan, Sabri, İslam Ceza Hukuku Etrafındaki Tartışmalar, Rağbet Yay., ys., 2008, s.225.} 218 _{Mâide, 5/32.}

219 _{Bkz. Âl-i İmrân, 3/156; Â’raf, 7/158; Tevbe, 9/116; Yûnus, 10/56; Hac, 22/16.}

220 _{Dağcı, Şamil, İslam Ceza Hukukunda Şahıslara Karşı Müessir Fiiller, DİB Yay., 2. Baskı, Ankara,}

1999, s.3; Ayr. Bkz. Gökmenoğlu, Hüseyin Tekin, İslam’da Şahsiyet Hakları, TDV Yay., Ankara, 1996, 75-79.

221 _{Nesâî, “Kasâme”, 47.} 222 _{Bakara, 2/84.}

223 _{Udeh, Abdülkâdir, et-Teşrîu’l- Cinâi’l -İslâmî, I-II, Dâru’l- Kâtibu’l- Arabî, 2. Baskı, Beyrût, 1964,}

II/122.

224 _{Gazzâlî, İhyâ-i Ulûmud- Dîn, II/51; Karaman, Hayrettin, Laik Düzende Dini Yaşamak, I-IV, İz Yay.,}

İstanbul, 1997, II, 46-48.

225 _{Konuyla ilgili ayet ve hadisler için bkz. Bakara, 2/195; Nisâ, 4/29; Tirmizi, “Tıp”,7; Nesâî,}

“Cenâiz”, 68. Ayr. Bkz. Fazlurrahman, İslam Geleneğinde Sağlık ve Tıp, s.182;

226 _{Hökelekli, Hayati, “İntihar”, DİA, XXII/ 351-353; Yiğit, “İslam Ceza Hukukuna Açısından Ötenazi}

29

gazap etmiş, lânet etmiş ve onun için büyük bir azap hazırlamıştır.”227_{Bu ayetin Kays}

b. Debâbe hakkında nâzil olduğu söylenmiştir. Kardeşi Hişâm’ı Neccaroğullarından birisi öldürdü Rasûlullah durumu öğrenince Kays’ın yanına birisini vererek onu Neccaroğullarına gönderdi Öldüren kişi belli ise kısas edilmesini belli değilse diyetinin verilmesini istedi. Neccaroğulları ise öldürenin belli olmadığını söyleyerek diyet olarak yüz deve verdiler Kays kardeşinin diyeti olan yüz deveyi aldıktan sonra şeytan aklına girdi ve tekrar dönüp katil olduğunu sandığı kişiyi öldürdü ve develerle birlikte Mekke’ye mürted olarak döndü. Bu âyet bu olay üzerine nâzil oldu ki âyette adam öldürdüğünden dolayı ebedi cehennemde kalacağı değil kâfir olduğu için ebedi cehennemde kalacağı belirtilmiştir.228

ُ َلَُ َنيِّذَّلا َو َُوُ َنو ن ْزَيُ َلَ َوُِّ قَحْلاِّبُ َّلَِّإُ َّللَّاَُم َّرَحُيِّتَّلاُ َسْفَّنلاُ َنو لك تْقَيُ َلَ َوُ َرَلآُا هَلِّإُِّ َّللَّاَُعَدُ َنو عْخَي

َُذُ ْلَعْفَيُ ْنَد

ا داَثَأُ َقْلكَيُ َكِّل -

Onlar, Allâh ile beraber başka bir ilâha kulluk etmeyen, haksız yere, Allâh’ın haram kıldığı cana kıymayan ve zinâ etmeyen kimselerdir. Kim bunları yaparsa ağır azâba uğrar. 229 _{ayeti de yine aynı şekilde insanları haksız yere adam öldürmekten}

sakındırmaktadır.

Adam öldürme fiili gerçekleşmemiş olsa da İslâm’a göre bu işe yeltenmek te büyük günahlardan sayılmıştır. Ebu Bekre’den rivayet edildiğine göre, Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: “ İki Müslüman birbirine kılıç çekerse, ölen de öldüren de ateştedir.” Bunun üzerine ben şöyle dedim: “ Ya Rasulallâh! Öldüren belli adam öldürdü ama ölen niçin cehennemdedir? Rasûlullah şöyle cevap verdi: “ Çünkü o da kardeşini öldürmek konusunda istekliydi.”230

Müslüman’ın canı, değerli olduğu gibi peygamberimiz, müslümana sövmenin de fasıklık sebebi olduğunu şöyle dile getirmiştir.

ُِّلكْس ملاُ باَبِّس

ُ رْف كُ ه لاَتِّق َوُ ، قو س فُ ِّم -Müslüma sövmek fasıklık, kanını dökmek (öldürmek) küfürdür.231

Bir hâdîs’i- şerîfte cennetin kokusunun yüz yıllık mesafeden duyulacağı ancak adam öldürenlere bu kokunun Allâh tarafından haram kılınacağı bildirilmiştir.232 Kıyamet günü insanlar arasında ki ilk hesaplaşma kan hakkı olacaktır.233_Hz.

Peygamber’de insanları bu hususta uyarmış ve veda hutbesinde buna değinerek,

227 _{Nisâ, 4/93.}

228 _{İbn Hacer el- Heytemî, ez-Zevâcîr an İktisâbi’l- Kebâir, II, 146.} 229 _{Furkân, 25/68.}

230 _{Buhârî, “Îmân”, 22; İbn Mâce, “Fiten”, 11.}

231 _{Buhârî, “Îmân”, 36; “Fiten”,8; Müslim, “Îmân”, 116; İbn Mâce, “Fiten”, 4.} 232 _{Mâmer b .Râşit, el-Câmi, X, 462.}

30

“Sakın benden sonra eski sapkınlığınıza dönüp, birbirinizin boynunu vurmayın”234

diye uyarmıştır.