D. Hükmün Tamamlanması Taleb 1. Genel Olarak
V. HÜKMÜN TAMAMLANMASI USULÜ VE KARAR
Hükmün tamamlanması usulü tavz h yargılamasıyla aynı şek lde düzenlem şt r. Hükmün tamamlanması taleb üzer ne d lekçeler aşamasının tamamlanmasından sonra mahkeme, cevap ver lmem ş olsa dah dosya üzer nde nceleme yaparak karar ver r; ancak gerekl görürse k tarafı sözlü açıklamalarını yapab lmeler ç n davet edeb l r (HMK m 306, II).
Kanunda hükmün tamamlanması yargılamasının kural olarak dosya üzer nden yürütüleceğ ancak gerekl olması hal nde sözlü açıklamalarını yapab lmeler ç n tarafl arın davet ed leceğ fade ed lm şt r. Buna göre dosya üzer nden karar ver leb lmes mkânı yoksa mahkeme tarafl arı duruşmaya davet etmel d r. Örneğ n, mahkeme n haî kararında yargılama g der olan vekalet ücret hakkında karar vermey unutmuşsa, dosya üzer nden bu konuda ek karar vereb l r.
Hükmün tamamlanması yargılamasında mahkemen n ek karar ver lmes stenen talep hakkında ayrıca tahk kat yapıp yapmayacağı yanıtlanması gerekl b r sorudur. Kural olarak mahkeme ek karar ver lmes stenen (başka b r dey şle karar ver lmes unutulan) talep hakkında öncek tahk kattak tesp tler ne göre karar vermel d r. Bununla b rl kte hükmün tamamlanması başvurusunun konusu talep hakkında h ç veya yeter nce nceleme yapılmamışsa tarafl ar duruşmaya davet ed lerek tahk kattak eks kl k g der lmel , tarafl ara bu konuda
tar hten t baren şlemeye başlar (HMK m. 439, IV). Tahk mde tarafın taleb n n tamamı hakkında karar ver lmemes aynı zamanda b r ptal sebeb d r (HMK m. 439, II, d) (İlg l hükmün eleşt r s ç n bkz. Selçuk, s. 289 vd.). Buna göre, hakem kararının tamamlanması talep ed lm şse, hakem kararının ptal n talep etmes süres hakem kararının tamamlanması taleb hakkında ver len kararın tarafa b ld r ld ğ tar hten t baren şlemeye başlar. Oysak devlet yargısında hukuk mahkemes tarafından ver len n haî kararların tamamlanması yoluna başvurulması, lk mahkeme kararına karşı kanun yoluna başvuru süres n n şlemes n durdurmaz.
söz ver lmel ve ncelemen n sonucuna göre karar ver lmel d r. Bel rtmek gerek r k tahk kat ve duruşma sadece hükmün tamamlanması başvurusuna konu (hakkında karar ver lmem ş) taleplerle sınırlı olarak yapılmalıdır77.
Mahkeme hükmün tamamlaması taleb n kabul ederse 304’üncü madde uyarınca şlem yapar. Hükmün tamamlanması kararı ver ld ğ takd rde, mahkeme bu hususlarda “ek karar” ver r ve ek karar mahkemede bulunan lk kararın nüshaları le ver lm ş olan suretler n altına veya bunlara eklenecek ayrı b r kâğıda yazılır, mzalanır ve mühürlen r. Kanımca ek karar da ayrı b r n haî karar n tel ğ nde olduğundan, bu karar dah “hükmün kapsamı” nı düzenleyen HMK m. 297’ye uygun olarak yazılmalıdır. Buna göre, özell kle hükmün tamamlanması kararı da d ğer tüm mahkeme kararları g b gerekçel olmalı, tarafl ara tanınan hak ve yüklenen borçlar sıra numarası altında açıkça yazılmalı ve yargılama g derler ne l şk n de karar çermel d r. Ek kararda, hüküm sonucu, yargılama g derler , varsa kanun yolları ve süres göster lmel d r (Kıyasen HMK m. 297, I, ç)78.
Yukarıda hükmün tamamlanması taleb n n karşı tarafa tebl ğ ed leceğ n ve karşı tarafın hâk m tarafından bel rlenen süre ç nde cevap vereb leceğ n bel rtt k. Karşı taraf hükmün tamamlanması taleb n n redd n talep edeb leceğ g b , ek karar ver lmes taleb n kabul edeb l r79. Burada ek karar ver lmes taleb n n kabulü le davanın kabulünün farkına d kkat etmek gerek r. D ğer taraf ek karar ver lmes taleb n kabul etmes ne rağmen talep sonucunun redd n steyeb l r ya da hem ek karar ver lmes taleb n hem de ek karar taleb n n konusu olan davayı (talep sonucunu) kabul edeb l r. İlk durumda mahkeme tahk katın sonucuna göre karar ver r; k nc durumda se HMK’nın davanın kabulüne l şk n genel hükümler n n kıyasen uygulanması gerek r.
Örneğ n, mahkeme lk kararında fa z taleb hakkında karar vermed ğ nden davacı hükmün tamamlanması yoluyla ek karar ver lmes n talep eder ve davalı fa z taleb n (davacının fa z ödenmes ne l şk n talep sonucunu) kabul ederse, mahkeme fa z hakkında kabule göre karar vermel d r. Z ra davalı hüküm kes nleş nceye kadar davayı kabul edeb l r (HMK m. 310).
Hükmün tamamlanması yargılamasında lk hükümdek tesp tler ve karar d kkate alınarak ek karar ver lmel d r. Buna göre ek karar le lk ver len kararın değ şt r lmes , daha somut fadeyle lk kararın hüküm fıkrasında tarafl ara
77 Fasch ng, s. 1324.
78 Alman hukuku ç n aynı yönde bkz. BeckOK ZPO/Elzer, ZPO § 321 Rn. 43.
79 Alman hukukunda aynı yöndek görüş ç n bkz. W eczorek/Schütze, § 321, Nr. 34.
tanınan haklar ve yüklenen borçların değ şt r lmes , gen şlet lmes veya sınırlandırılması mümkün değ ld r80. Örneğ n, hükmün tamamlanması yoluyla, mahkeme tarafından hükme bağlanan manev tazm nat ç n olay tar h nden fa ze hükmed lm şse, hükmün tamamlanması yoluyla dava tar h nden t baren fa ze hükmed lmes mümkün değ ld r. Bu bağlamda b r hukuka aykırılık varsa, hatanın düzelt lmes ç n kanun yoluna başvurulmalıdır. İlk ver len karar, ancak kanun yoluna başvurmak suret yle değ şt r leb l r. Ek karar le lk ver len karar da d kkate alınarak sadece daha önce hakkında karar ver lmeyen hususlarda lk kez karar ver leb l r.
Hükmün tamamlanması yargılaması sonunda ver len ek karar da lk ver len karar g b hukukî sonuç doğurur. Ek karar n tel ğ ne göre, örneğ n nşa hüküm, tesp t hükmü veya eda hükmü olmasına göre etk s n göster r.
Eğer b r eda hükmü ver lm şse hüküm leh ne olan taraf bu lâma dayanarak lâmlı cra tak b yapab l r. Hükmün tamamlanması kararı da ayrı b r n haî karar olduğundan, bu ek karara karşı dah şartları varsa hükmün tash h veya tavz h yoluna başvurulab l r81.
Hükmün tamamlanması taleb redded l rse 304’üncü madde uyarınca şlem yapılması gerekl değ ld r. Z ra bu durumda ek karar ver lmeyeceğ nden bu kararın, mahkeme tarafından öncek kararına eklenmes de gerekl değ ld r.
Hükmün tamamlanması yargılamasında ayrıca yargılama g derler ne karar ver l p ver lmeyeceğ düzenlenmem şt r. Hükmün tamamlanması yargılaması le lk yargılama ayrı olduğundan ve bu yargılama sonunda hakkında karar ver lmeyen bazı talepler hakkında ek karar ver ld ğ nden, bu kararla sınırlı olarak yargılama g derler ne hükmed lmel d r82. Aks halde tarafın taleb hakkında olumlu veya olumsuz b r karar ver lm ş olmasına rağmen bu taleple lg l yargılama g der ne hükmed lmem ş olur k bu dah hükümde b r boşluk kalmasına neden olur. Ancak hükmün tamamlanması yargılamasında hükmed len yargılama g der le lk kararda hükmed len yargılama g der (başka b r dey şle her k kararda hükmed len yargılama g der ) taleb n tümü hakkında karar ver lm ş olsaydı hükmed lecek olan yargılama g der n aşmamalıdır83. Bel rtmek gerek r k burada hükmed len
80 BeckOK ZPO/Elzer, ZPO § 321 Rn. 37. Hakem kararlarının tamamlanması bakımından aynı yönde bkz. Atalı/Ermenek/Erdoğan, s. 752.
81 Mus elak, Münchener Kommentar, § 321, Nr. 15.
82 Mus elak, Münchener Kommentar, § 321, Nr. 17.
83 Mus elak, Münchener Kommentar, § 321, Nr. 17.
yargılama g der mahkemen n lk kararında eks k bıraktığı yargılama g der olup, hükmün tamamlanması yargılamasında taleb n kabul ed lmes veya redded lmes hal nde ayrıca yargılama g der ne hükmed lmez.