Grup 5’in BaĢlıkları

Yakın ölçüleri ve bezeme özeliklerinin aynı olmasından dolayı, Muğla Valiliği Bahçesinde yer alan Katalog 20, 22, 23, 35 numaralı başlıklar ile Stratonikeia Müze Deposu‟nda yer alan Katalog 24 nolu başlıklar aynı yapıya ait olmalıdır475_{. Katalog 20 köşe} başlığı, 23 ve 24 nolu başlıklar konsollu, diğerleri ise normal Ion başlığından oluşmaktadır476

. Başlıkların abakusunda, ekinusunda ve volüt yaylarında kırıklar yüzeyinde ise yoğun aşınmalar vardır. Aşınmadan dolayı başlıkların çoğunun süsleme detayları bozulmuştur. Abakuslarının süsleme ikonoğrafilerine baktığımız zaman Katalog 20 numaralı köşe başlığında Ion kymationu, diğer örneklerde ise Lesbos kymationu bezenmiştir. Alçak kabartma şeklindeki yumurtaların kanalları oldukça sığ, uca doğru ise sivrilmektedir. Yumurtalar genel görünüm ve işleniş biçimleri ile Augustus Dönemi özelikleri

475

Muğla Valiliği Bahçesinde sergilenen 4 adet Ion başlığı Stratonikeia‟dan getirilmiştir. Başlıkların buluntu yeri bilinmemektedir.

476

Başlıklar daha önce İ.H. Mert tarafından yayımlanan kitabın ilgili bölümünde başlıkların kataloğuna yer verilmiştir. Tarihlendirme önerisi sunulmamıştır. Bkz. Mert 2008, 277-278, Abb. 252, 255.

göstermektedir477_{. Başlıklar genel görünümleri ile Augustus Dönemi özelikleri göstermekte} ve Katalog 23 ve 24 numaralı başlıkların abakusuna bezenen Lesbos kymationları Arkaistik stildedir. Başlıklar farklı dönemlere ait özeliklerin bir arada verildiği eklektik bir çalışmadır.

Echinusları beş yumurtalı, köşe palmetleri ise volüt yayının üst kısmından çıkmaktadır. Echinusu iyi korunmuş durumdaki köşe başlığının yumurtaları oldukça sığ, uca doğru ise sivrilmektedir. Yumurta ve kabuk arasındaki kanal oldukça sığ, aralara ise mızrak ucu işlenmiştir. Yumurtaların genel biçemi Geç Cumhuriyet-Erken Augustus Dönemi‟ne tarihlenen Aphrodisias Aphrodite Tapınağı‟nda478_{, Augustus Dönemi içerisine tarihlenen} Magnesia Propylon‟da479, Ephesosda, Stoa ve Agora Bazilikası‟nda480, Stratonikeia Augustus-İmparatorlar Tapınağında481, Aphrodisias tiyatrosu yakınlarında bulunan Augustus Dönemi‟ne tarihlenen yapısı bilinmeyen bir başlıkta da482

görülmektedir. Korunmuş olan köşe başlığının palmetleri ayrı yapraklar şeklinde değil de, bir bütün halinde yapılmış, volüt gözleri ise disk şeklindedir.

Yan cephe düzenlemesine baktığımızda, Katalog 20, 22, 35 numaralı başlıklar, Attik- ion, Katalog 23 ve 24 numaralı başlıklar konsollu atik-ion tipte yapılmışlardır. Katalog 20 ve 22 numaralı başlıkların balteusları bombeli bir bandla sınırlandırılmış, hem balteusları hem de pulvinusları bezemesizdir. 35 numaralı başlığın ise balteusuna defne, pulvinusuna ise akanthus yaprağı bezenmiştir. Stratonikeia örneklerinde olduğu gibi balteus ve pulvinusu bezemesiz başlıklar Hellenistik ve Augustus Dönemi içerisine tarihlenen yapılarda görülmektedir. M.Ö. 175-164 yıllarına tarihlenen Miletos Meclis Binası‟nda483_{, M.Ö. 197-159} yıllarına tarihlenen Pergamon Zeus Altarı‟nda484_{, Pergamon Müzesi‟nde}485

ve Erken İmparatorluk Dönemine tarihlenen Laodikeia‟dan bir başlıkta486

görülmektedir.

477

Tez konumuz içerisinde abakusu bezemesiz ve kırık olan örneklerin dışında başlıkların abakuslarına genelde Lesbos kymationu bezenmiştir. Kat. Nr. 17, 20, 41, 42, 44 numaralı başlıkların ise abakuslarına ionkymationu bezenmiştir. Bu örneklerin dışında Kat. Nr. 19 numaralı başlığın abakusunda ise farklı olarak ranke bezenmiştir. 478

Bingöl 1980, 167-168, Taf. 5-6, Kat. Nr. 26, 33, 36, 40; Theodorescu 1990, 60-61, Fig. 5, 1. 2; Rumscheid 1994, 7-8, Taf. 8. 6-7.

479

Kökdemir 2011, 121-122, Res. 4. a-d. 480

Alzinger 1974, Abb. 84b, 99c. 481

Tapınağın 746 envanter numaralı köşe başlığında bkz. Kat. Nr. 6. Ayrıca Tapınağın Arşitrav tacındaki yumurtalarla da büyük benzerlik göstermektedir. Bkz. Tırpan 1998, 29-32, Res. 21-22; Mert 2008, 226, Abb. 152a-b.

482

Bingöl 1980, 168, Kat. Nr. 43, Taf. 2. 483

Bingöl 1980, 217, Kat. Nr. 210, Taf. 22; Knackfuss 1908, Taf. 9, Abb. 5-6; Meclis Binasının başlığında Stratonikeia örneğinden farklı olarak balteusu sınırlayan kuşağın iki adet olmasıdır.

484

Pergamon Zeus Altarı başlıklarının bir tipinde balteus tek bir bandla sınırlandırılmış ve bezemesiz bırakılmıştır. Pulvinusuna ise şimşek demeti işlenmiştir. Bkz. Bingöl 1980, 61, Kat. Nr. 228, Taf. 23; Kästner 2011, 572, Kat. Nr. 9. 15. Altarın başlıkları için bkz. Lev. 26, Res. 24-26.

485

Bingöl 1980, Kat. Nr. 217. 486

Balteusu defne, pulvinusu ise akanthus yaprağı bezeli (Katalog 35) başlığın ise akanthus yapraklarının biçemleri Augustus Dönemi‟ne tarihlenen Stratonikeia Augustus- İmparatorlar Tapınağı487

başlıkları ile paraleldirler.

Muğla Valiliği Bahçesi‟nde yer alan Katalog 23 numaralı başlık ile Stratonikeia Müze Bahçesinde yer alan Katalog 24 numaralı başlık daha öncede belirtiğimiz gibi yan yüzleri farklı olarak Konsollu Attik-ion tipinde yapılmıştır. Konsollu bölüme üç adet akanthus yaprağı bezenmiştir. Yapmış olduğumuz araştırmalarda ve mevcut yayınlardan da anlaşıldığı gibi Konsollu Attik-ion Tip‟in Anadolu‟da Stratonikeia dışında başka örnekleri bilinmemektedir. Bu yalnızca Stratonikeia‟ya özgü bir tip olmalıdır.

Akanthus yapraklarının işleniş biçemlerine baktığımızda (Katalog 23 -24), yaprak ana damarları, yan dallara göre daha derin işlenmiştir. Yaprak gözleri kapalı, gözlerin ardındaki kısım ise hafif bombeli olup aşağıya doğru daralmaktadır. Yaprak uçları yandaki akanthus yapraklarına değmesi sunucu arada köprücükler ve geometrik şekiller oluşmuştur. Yaprak uçlarının birbirine değmesi dönemsel özellikten ziyade ustanın yaprakları alana sığdırma çabasının bir sonucu olmalıdır. Alçak kabartma şeklinde yapılmış akanthus yapraklarının kapanmış olan damla şeklindeki gözleri ve yapraklar üzerinde doğal görünümünü veren çizgi şeklindeki damarlar Augustus Dönemine tarihlenen yapılardaki akanthus yaprakları ile uyumludur. Augustus Dönemi‟ne tarihlenen Stratonikeia Augustus-İmparatorlar Tapınağı‟nda488_{, Ephesosda M.Ö. 1. yy içerisine tarihlenen yuvarlak yapının başlıklarında}489

, Ephesos Bazilikası‟nda490

ve Ephesosda Augustus Dönemi‟ne tarihlenen yapısı bilinmeyen bir başlıkta491

görülmektedir.

Başlıklar yaklaşık olarak 2 m yüksekliğinde, yarım yivli sütunlar üzerinde durmaktadır. Ölçü olarak sütunlarla uyum içerisindedir. Muhtemelen aynı yapıya ait olmalılar. Başlıkların küçük ölçülere sahip olması, sütun yüksekliklerinin az oluşunu da düşünürsek küçük bir yapıda ya da yapının üst katında kullanılmış olmalıdır. Bu yapı bir çeşme yapısı ya da anıt mezar olabilir.