GKAS Sığınmacıların Aylık Gelirlerinin Çok Düşük Olması

Ülkesini bir anda terk etmek zorunda kalan insanların yanına alabilecekleri şeyler sadece maddi değeri olan taşıyabilecekleri şeylerdir. Sahip oldukları tüm arsa, arazi, ev, dükkân, hayvan ne varsa ellerindekini kendi ülkesinde bırakarak Türkiye’ye sığınan bu insanlar, burada yeniden bir düzen kurmak için çalışmak zorundadırlar. Kalıcı bir iş bulmakta zorlanan Suriyeli sığınmacıların çoğu geçici işlerde çalışmaktadır. Bazen iş bulsalar bazen bulamamaktadırlar. Hatta bazılarının ifadesine göre, bazen gündelik çalıştıkları işlerin parasını, “siz Suriyelisin gidin” diye alamaya bilmektedirler.

Tüm bu imkânsızlık içinde mesleği olanların işyeri açıp çalıştırdıkları da görülmüştür. Her ne kadar bazılarının işleri ve imkânları iyi olsa da çoğunun maddi

gelirlerinin asgari ücretin altında olduğu, üzerlerindeki kıyafetlerden, evdeki eşyalardan rahatlıkla anlaşılabilmektedir.

Görüşme yapılan birçok öğrenci, veli ve okul idarecisinin de belirtiği gibi çoğu öğrencinin çok ciddi maddi sıkıntılarla okumaya çalıştıklarını söylemek mümkündür. Katılımcılar bu konuda yaşadıkları sorunları, aşağıdakine benzer ifadelerle ortaya koymuşlardır:

Suriyeli yabancı uyruklu öğrencilerimizin en önemli problemi maddi imkânsızlıklarından kaynaklanan sorunlardır (İHL/İdareci/Erkek).

Benim babam 50 yaşında olduğuna rağmen genç adam gibi çalışıyor. Ve her ay çalışıyor, bazı aylar onun parasını vermiyolar. Onun hakkını vermiyor. Neden diye sorarken, diyorlar ki sen Suriyeli oldun, sen Suriyeliler, o hakkın vermicez diyolar. Babam çok fazla yürümez ve bu kadara rağmen, hem işçi genç insanlar gibi çalışıyor. Aslında babam gücü kalmadı. Ama babam bizi yetirmeye çalışıyor, bizi okutturmaya çalışıyor. Ama durumumuz çok kötü. Babam çalışıp bütün ay sabah saat yedide gidip akşam saat yedide dönüyor eve. Ve buna rağmen 1500 TL alıyor. Neye verecez? Yemeğemi verecez? Elbiseye mi verecez? Küçük kardeşim süt istiyor, eşyalar lazım, mesela hepimiz kızlar ya da evin kirası ya da elektrik fiyatları ya da su neye verecez yani hiç bişey kalmıyo (İHL/Öğrenci-9/Kız).

Araştırmacı: Aylık geliriniz ne kadar? 1800 TL (KML/Öğrenci-2/Kız).

Günde 50 TL kazanıyorum (Elektrikçi Çırağı/Erkek). Şu anda resmi bir işim yok (Öğrenci Velisi-1/Erkek).

Babam ne kazanıyor tam olarak bilmiyorum ama şu an günlük 90 TL alıyor yani. Ama her gün tabi ki çalışmıyor (TML/Öğrenci-6/Erkek).

Ailelerin maddi gelirlerinin düşük olması, çocukların liseye gönderilememesindeki en önemli etkenlerden birisi olarak gözükmektedir. Çünkü, her ne kadar öğrencilerin kitapları devlet tarafından ücretsiz verilse de bu öğrencilerin kılık kıyafet ve servis ücretlerinin (ki özellikle Suriyeli aileler kız öğrencilerin servis olmazsa okula göndermek istememektedir) gelir seviyesi çok düşük olan ailelerce karşılanamadığı görülmektedir. Bu da Suriyeli ailelerin çocuklarını liseye göndermelerinin önündeki engellerden biri olarak ifade edilmektedir.

Vallahi sorunları çok ben hepsiyle Nasıl anlatacağımı bilmiyorum. Birincisi devamsızlıkları çok. Kayıt yaptırıyorlar daha sonra gelmiyorlar. Niçin gelmiyorlar çünkü maddi sıkıntıları var. Siz biliyorsunuz, lisede okuyan bir öğrencinin servisle gidip geliyorsa aylık 300-400 lira masrafı oluyor. Sadece servise Aylık 150 lira ödüyorlar.

Yemek için, defter, kırtasiye için para lazım. Bazı öğrencilerin imkânları bunları karşılamaya yetmediği için okulu bırakıyorlar (İHL/Koordinatör/Kadın).

Şimdi babam elektrikçide çalışıyo, elektrikçide 1500 alıyo şimdi. Benim babam maaşı 1500, evin kirası 850 TL, hem de elektrikle su hariç, ondan sonra biz sekiz kişiyiz, iki tane evde ablam var ve küçük kardeşim var, babam nasıl bize yetirecek (İHL/Öğrenci- 9/Kız)?

Araştırmacı: Nasıl geçiniyorsunuz?

Önemli şeyleri, zaruri ihtiyaçlarımızı alıyoruz. Onların dışında pek bir alışveriş yapmıyoruz. Kazancımız ne kadarsa onunla idare etmeye çalışıyoruz (TML/Veli- 2/Erkek).

GKAS sığınmacılar, maddi imkânsızlardan dolayı genellikle Konya’daki pek kimsenin artık oturmadığı eski evlerde kiracı olarak oturmaktadırlar. Normal evlerin kiraları 800-900 TL civarında iken bu evler Suriyeli sığınmacılara bu fiyatların üzerinde kiraya verilebilmektedir. Bu zaten az olan aylık gelirlerinin onların zorunlu yaşam malzemelerini teminde güçlü yaşamalarına neden olmaktadır. Katılımcılar bu konuda yaşadıkları sorunları, aşağıdakine benzer ifadelerle ortaya koymuşlardır:

Yani şimdi kira veriyoruz 1.000 TL. Özellikle Suriyeliler için. Sen Suriyeli misin? Evet Suriyeliyim tamam 1.000 TL gel al. En kötü bir ev. İyi ev vermezler. Yani böyle yaşıyoruz hocam (İHL/Koordinatör/Kadın).

Benim babam Suriye’de 3-4 saat işe gidiyor yeniden geliyor. Kendimiz bizim evimiz, arabamız var Suriye’de yani buraya geldik çok zorlandık. Ev kira oldu. Babam çok zorlandı (İHL/Öğrenci-3/Kız).

Araştırmacı: Ne kadar kira veriyorsunuz? 1.150 TL

Araştırmacı: Yüksek bir rakam değil mi? Evet yüksek.

Araştırmacı: Baban ne kadar kazanıyor ayda. 1500 kadar.

Araştırmacı: Geriye kalıyor 400 TL? … (Susuyor)

Araştırmacı: Onunla mı yaşıyorsunuz? Hee (KML/Öğrenci-5/Kız).

Öğrenci velilerinin kendi mesleklerinde değil de genel emek yoğun işlerde çalışmak zorunda kaldıkları, bu işlerde de bazen yaptıkları işin ücretini dahi alamadıkları öğrenciler ve veliler tarafından ifade edilmiştir. Gelir düzeyinin düşüklüğü

özellikle lise düzeyinde okula devam öğrenci sayısının büyük oranda düşmesini netice vermektedir. Katılımcılar bu konuda yaşadıkları sorunları, aşağıdakine benzer ifadelerle ortaya koymuşlardır:

Bazen çalışıyor. Bazen çalışmıyor. Çünkü inşaat işi yapıyor. Bazen ustalar para vermiyor. Bazen diyorlarmış ki sen aldın falan diyorlarmış. Babam para istiyormuş. Bana para lazım. Onlar bazen 200 lira veriyorlarmış. Gerisini daha sonra vereceğiz diyorlarmış. Vermedikleri oluyormuş (KML/Öğrenci-2/Kız).

Babam çalışıyor, annem evde. Babam çok farklı işlerde çalıştı. İlk önce fabrikada çalıştı. Sonra inşaatta çalıştı. Şimdi çobanlık yapıyor (KML/Öğrenci-3/Kız).

Babam halde çalışıyor. Günde 50 TL’ye (Elektrikçi Çırağı/Erkek).

Aslında bazı günler çalışıyorum. Bazı günler çalışamıyoruz. İnşaat işi oluğu için havalar iyi olmadığın zaman iş yok. Bazen de çalışıyoruz paramızı vermiyorlar. Geçen yıl çalıştığım yerde iş kazası geçirdim. Hiçbir resmi kaydımız olmadığı için herhangi bir hak iddia edemedik. Polise bile gidip söyleyemedik. Çalıştığım günlerin parasını da vermediler zaten 1200 TL. Kazadan sonra dört ay çalışamadım elim sakat olduğu için. Araştırmacı: Ne diyorlar peki? Neden vermiyorlar?

Suriyeli olduğum için, sen Suriyelisin deyip vermedikleri de oluyor. Araştırmacı: Nasıl geçiniyorsunuz peki?

Kızılay’dan gelen yardım parası ancak kiraya yetiyor zaten. Ben günlük işlerde çalışarak diğer masraflarımızı karşılıyorum (TML/Veli-2/Erkek).

Maddi imkânsızlıkların olduğu GKAS ailelerde geçimlerini sağlayabilmek için aile fertlerinden erkek olanların çalışmak zorunda kaldığı, kızların ise masraf çıkarmamak için evde oturduğu bunun da lise seviyesindeki okula devam eden öğrenci sayısını düşürdüğü görülmektedir. GKAS öğrenciler bu konudaki sorunları, aşağıdakine benzer ifadelerle ortaya koymuşlardır:

Bundan okul onlar çok bırakıyorlar hocam. Aile erkeksen çalış, kızsan evde otur biz masraf istemiyoruz diyorlar (İHL/Koordinatör/Kadın).

Bizim Suriye’de kadınlar çalışmıyor. Bizim evimiz, arabamız vardı Suriye’de. Yani buraya geldik, ev kira oldu. Babam çok zorlandı. Bide babam hiç böyle 12 saat çalışmadı. O yüzden alışkan değil. Biraz alıştı sonra hastalandı (İHL/Öğrenci-3/Kız).

Babam çalışmıyor. Çünkü 65 yaşında (İHL/Öğrenci-12/Kız).

İstanbul’da çalışan bir abim var. O para gönderiyor. Buradaki ablam çalışmıyor. Eşi çalışıyor. Kasapta çalışıyor (KML/Öğrenci-1/Kız).

Sonra okulu bıraktım.

Babam maaşı yetmiyor, o yüzden ben çalışıyorum. Mecbur kaldım. Ben elektrikçi de çalışıyorum, babam halde hamallık yapıyor, abim de terzide çalışıyor.

Araştırmacı: Bu kazandığın para sana yardım olarak gelseydi okumak ister miydin? Evet

Araştırmacı: Nerede okumak isterdin? Fark etmez (Elektrikçi Çırağı/Erkek)

GKAS ailelerin yaşadıkları maddi imkansızlıkların öğrencilerin okula devam etmelerinde bir sorun oluşturduğu, devam edenlerinden çok zor şartlarda okula gelebildikleri görülmektedir. Bu durum aileden sadece babanın çalışmasının yeterli olmadığı durumlarda lise çağındaki özellikle erkek öğrencilerin çalışmasını zorunlu kılmaktadır. Geçim ve okul arasında kalan GKAS çocukların yaşamlarını devam ettirebilmek için okula devam etmeyip çalışma hayatına girdiklerini göstermektedir.