Gizli Belgelerle

SÖYLEﬁ‹

Söyleﬂi: Bar›ﬂ DOSTER

O

^{smanl› ‹mparatorlu¤u’nun Bi-}rinci Dünya Savaﬂ›’na girdik-ten k›sa süre sonra, 1914 y›l› sonlar›nda yaﬂad›¤› ve 90 bin ﬂehit ver-di¤i Sar›kam›ﬂ Allahuekber Da¤lar› Fa-cias› sonras›nda Anadolu insan›n›n yakt›¤› türkü ve a¤›tlar, 92 y›l sonra bir albümde topland›. Kültür ve Turizm Bakanl›¤› Güzel Sanatlar Genel Mü-dürlü¤ü taraf›ndan dinleyicilere sunu-lan albüm hakk›nda, eserlerin bir bölü-münü seslendiren ve projenin fikir ba-bas› olan Sar›kam›ﬂl› sanatç› Recep Er-gül ile konuﬂtuk.

Enver Paﬂa komutas›ndaki Osman-l› Ordusu'nun yanOsman-l›ﬂ, haz›rOsman-l›ks›z, he-saps›z ve plans›z al›nan bir kararla, ge-rekli donan›mdan yoksun ﬂekilde, yaz-l›k giysilerle, eksi 40 derece so¤ukta cepheye sürüldü¤ünü vurgulayan Er-gül, olaydan 92 y›l sonra türkülerle farkl› bir bak›ﬂ aç›s› sunmaya çal›ﬂt›kla-r›n› söyledi. Son birkaç y›ld›r bu konu-da araﬂt›rmalar yapt›¤›n› vurgulayan Ergül, stüdyo çal›ﬂmalar›n›n yaklaﬂ›k bir y›l sürdü¤ünü söyledi.

Günümüzden 92 y›l önce gerçekleﬂen bu ac› olay›n türkülerini bir albümde toplamak nereden akl›n›za geldi? Sar›-kam›ﬂl› olman›z›n bunda etkisi var m›? ‹nsanl›¤›n binlerce y›ll›k yaﬂam se-rüveninde, çok büyük ac›lar›n, gelecek kuﬂaklara aktar›lmas› konusunda sa-nat›n etkili bir gücü var. Bu sanat dal› müzikse, özellikle de türküler ise bunu

daha da önemsiyorum. Bence türküler salt birer müzik eseri de¤ildir. Sanatç›-n›n görevi, yaﬂad›¤› ülkenin tarihsel gerçekli¤ini etkili bir ifadeyle, estetik bir sunumla yar›nlara taﬂ›y›p, ölümsüz k›lmakt›r. Çocuklu¤umdan bu yana, memleketimde yaﬂanan bu ac› olay üzerine konuﬂulanlar, beynimde ve yü-re¤imde önemli yer tutmuﬂtu. Sar›ka-m›ﬂ Harekât›’nda, ne benim, ne de Kars ve çevresinde yaﬂayan herhangi birinin yak›n› yoktur. Çünkü 3. Ordu bünyesi-ne o yöreden asker al›nmam›ﬂt›r. Ama orada donan ve 90 bin sembol raka-m›yla an›lan tüm Anadolu çocuklar› benim akrabamd›r, yak›n›md›r. Sar›kam›ﬂ son birkaç y›ld›r çok gün-demde. Bunun özel bir sebebi var m›? Neredeyse bir as›r olacak. Ama hiç konuﬂulup tart›ﬂ›lmam›ﬂ bir meseledir Sar›kam›ﬂ. Harekât faciayla sonuçla-n›nca, dönemin Harbiye Naz›r› ve 3.

Ordu Komutan› olan Haf›z Hakk› ile birlikte, bu olay›n baﬂ aktörü Enver Pa-ﬂa bas›na haber yasa¤› koymuﬂlar. Olay çok uzun süre kamuoyundan saklan-m›ﬂ. Son birkaç y›ld›r bu meselenin ko-nuﬂulmas›n›n nedenini de¤iﬂen dünya koﬂullar› ve halk›m›z›n ac› da olsa tari-hine sahip ç›kmas›. Halka koﬂut olarak, resmi kurumlar da bu konuda eskisi gibi tav›r alm›yorlar. Bizim çal›ﬂmam›-z›n ise Sar›kam›ﬂ’›n gündemde olma-s›yla ilgisi yok. Son zamanlarda, Hare-kat’›n içeri¤ini bilmeyen, tarihsel bi-linçten yoksun, olaya ç›kar ve rant bek-lentisiyle yaklaﬂan baz› çevreler, Sar›-kam›ﬂ için yap›lm›ﬂ baz› sanatsal orga-nizasyonlar yap›yorlar. ‹yi niyetli olan-lar› d›ﬂar›da tutarsak, bu arabesk yak-laﬂ›m, yaln›zca Sar›kam›ﬂ için de¤il, ki-mi zaman Çanakkale, kiki-mi zaman da deprem için ortaya konuyor. Kimi za-man da geri kalm›ﬂl›ktan besleniyor. Ama bu gibi konular›n hata

kald›rma-Sar›kam›ﬂ Facias›na yak›lan türkü ve a¤›tlar,

Recep Ergül'ün projesiyle albüm oldu:

"Bir Beyaz Ölüm"

Sar›kam›ﬂl› sanatç› Recep Ergül

d›¤›n› unutmamal›y›z. Zira tarihi tür-küler yaz›yor.

Çal›ﬂmay› kimler destekledi? Türkü-leri sizin d›ﬂ›n›zda kimler söyledi? Bu sanatç›lar› kimler belirledi?

Proje üzerinde 3 y›l çal›ﬂt›m. Nere-deyse repertuar›n yar›s›, yar›m yama-lak haliyle çocuklu¤umdan beri belle-¤imdeydi. ﬁeref Taﬂl›ova, ‹zzet Alt›n-meﬂe, Erkan O¤ur, ‹smail Hakk› De-mircio¤lu, Zara, Mircan, Muammer Ketencio¤lu, Havva Karadaﬂ, Do¤an Özden, Bayar ﬁahin, Mustafa Tatl›türk, Zafer Dalg›ç, Sinan Çelik ve enstrü-manlar›yla her biri kendi alan›nda çok baﬂar›l› iﬂlere imza at›p, hakl› bir üne kavuﬂmuﬂ çok de¤erli sanatç› dostla-r›m, a¤abeylerim teklifime olumlu ya-n›t verdiler, gönüllü olarak kat›ld›lar. Hepsi de albümün konsepti içinde yer almalar› gerekti¤i için, bu eserlerin on-larla anlaml› olaca¤›n› gördükleri için, bu anlaml› çal›ﬂman›n manevi taraf›n› önemsedikleri için yer ald›lar. Aksi tak-dirde Recep Ergül’ün solo çal›ﬂmas› olurdu ki, bunu asla istemezdim. Kül-tür ve Turizm Bakanl›¤› Güzel Sanatlar Genel Müdürlü¤ü’nce yay›nlanan al-büme, Aras Kargo, Bozok Petrol, Kar-Sar Tur, Kartal Erzurumlular Vakf›, Ce-lal Aras, Avukat Veysel Uçum, Nadir Timurçin, Avukat Metin Gezmiﬂo¤lu ve daha birçoklar› destek sundular. Sar›kam›ﬂ Harekât›’na iliﬂkin neler söylüyor türküler?

Enver Paﬂa bas›na yasak koyarken, Bard›zl› ﬁ›k Nihani, facian›n gerçek bo-yutlar›n› saz›na nakﬂedip, Anadolu’ya yay›yor; Maçkal› Hasan Tunç, Maçkal› gençlerin dram›n› anlat›yor. Donarak ölen askerlerin ayr›l›k hüznü, s›la özlemi ve tüm insani yanlar›n› içeriyor albüm. Ülkemizde uzun y›llar türküler de, ideolojik kamplar aras›nda bölün-müﬂ, baz› türküler, baz› kesimlerle an›lm›ﬂt›. Bu yanl›ﬂtan, hastal›ktan kurtulmaya baﬂlad›k m›?

Hayata sa¤ ve sol gibi kavramlarla bakmam. Hiç bir insana, hiçbir kesime, hiçbir olaya karﬂ› önyarg›m yoktur. Hiç kimsenin böyle bir lüksü de yoktur. Ol-mamal›d›r da. ‹nsani ve objektif bir ba-k›ﬂ aç›s› yapt›¤›m ve yapaca¤›m her ça-l›ﬂmada ve gündelik yaﬂamda vazgeçe-meyece¤im unsurdur. Kahramanl›k türkülerine genelde milliyetçi bir ide-olojik tav›r yüklenmiﬂ, bas bariton

ses-lerle an›lm›ﬂt›r. Ancak iﬂin asl› öyle de-¤il. Ustam›z Ruhi Su da bas bariton se-siyle kahramanl›k, seferberlik türküleri söylemiﬂti. Hasan Mutlucan ise her dar-benin ard›ndan radyolarda türküleri çal›nan bir sanatç› oldu¤u için, y›llarca hep darbe taraftar›, "devletin adam›" gi-bi alg›lanm›ﬂt›r. Oysa Naz›m Hikmet hayran› olan, çok demokrat bir insan-d›r. Onu tan›yan herkes, darbelere ve darbecilere karﬂ› oldu¤unu bilir. Biz bu albümde kahramanl›k türküleri söyle-miyoruz. Çünkü Sar›kam›ﬂ’ta kahra-manl›k yok, bozgun var. Ama bozgun-la sonuçbozgun-lanm›ﬂ olsa da bizim tarihimiz. Hoﬂumuza gitmedi diye de¤iﬂtireme-yiz. Ben tarihimizdeki bu ac›n›n ard›n-dan yak›lm›ﬂ türküleri, her harfine sa-d›k kalarak albümleﬂtirdim. Siyasi, eko-nomik hiçbir beklentim olmad›. Kimse taraf›ndan yönlendirilmedim. Birileri ad›na hareket etmedim. Bu nedenle vic-dan›m rahat. Ayr›ca bu çal›ﬂmay›, mü-zi¤i bilen, halk edebiyat›na hâkim olan, tarihsel bilince sahip herkes kabul etti, benimsedi. ‹lk kez bu olay›n sanatsal bir bak›ﬂ aç›s›yla ele al›nd›¤›n› gördü. Albümün yarataca¤› tart›ﬂmaya da, ala-ca¤› tepkilere de aç›¤›m. Her tart›ﬂma sonuçta memleketim Sar›kam›ﬂ’a yara-yacakt›r diye düﬂünüyorum.

Sar›kam›ﬂ’a ve Kars’a iliﬂkin artan bir ilgi var. Bunu nas›l aç›kl›yorsunuz?

Ben sanatç›y›m. Sanatç›n›n yapaca¤› yat›r›m sanatsal olur. Bu sanatsal yat›-r›m Sar›kam›ﬂ tarihindeki ilk sanatsal yat›r›m. Memleketimi ve insanlar›n›

çok seviyorum. Yapt›¤›m›z çal›ﬂmalar›n gerçek anlamda bilincinde olanlar, do¤-ru ile yanl›ﬂ› birbirinden ay›rabilenler sahipleniyorlar bizi. Kars, tarihsel ve kültürel olarak geçmiﬂi görkemli, ﬂanl›, zengin bir kenttir. Birlikte yaﬂama kül-türünün örnek ad›d›r. Anadolu’da ime-ce olarak bilinen yard›mlaﬂarak iﬂ yap-ma anlay›ﬂ› "Modgam" ad›yla Kars’tan yay›lm›ﬂ, kabul görmüﬂtür. Kad›n er-kek iliﬂkileri de dâhil her zaman ça¤-daﬂ, uygar bir yaﬂam biçimini benimse-miﬂtir. Sanatsal etkinlikler konusunda da her zaman en baﬂlarda yer alm›ﬂt›r. Sar›kam›ﬂ da bana göre çok ﬂansl› bir yer. 90 bin Anadolu insan›n› topra¤›nda misafir ediyor. Hem k›ﬂ turizmiyle öne ç›k›yor, hem de Çanakkale’den sonra en çok ﬂehidi ba¤r›na basan yöremiz. S›k telaffuz edilen ama alt› doldurulma-yan "Türkiye’nin Davos’u" olmaya aday bir yer. Çam ormanlar› ve kristal kar özelli¤inin yan›nda, kültürel özel-likleriyle de çekim merkezi olabilecek potansiyeli var. Yaklaﬂ›k 10 y›l öncesine kadar k›ﬂ turizmi konusunda ad› geç-miyordu. Memleketine sevdal›, ayd›n, Atatürkçü bir insan olan Avukat Fevzi Çaml› ve kardeﬂleri adeta Sar›kam›ﬂ’›n kaderini de¤iﬂtirdiler. Bat›da kazand›k-lar›n› büyük riske atarak, gelip Sar›ka-m›ﬂ’ta 5 y›ld›zl› otel ve tesisler kurdular. ‹ﬂte o tarihten sonra gidenlerin kalabile-cek bir yerleri oldu. Bu durum, Toprak Otel gibi yeni tesislerin oluﬂmas›na da yol açt›, istihdam olana¤› yaratt›. Ama yine de Sar›kam›ﬂ’ta al›nmas› gereken daha çok yol var.

51 B‹Z B‹ZE

Petek Ltd, nisan ay›nda 20. y›l›n› dol-duruyor. Bize ﬂirketinizin bugünlere nas›l geldi¤ini anlat›r m›s›n›z?

Petek Limited ﬁirketi'ni kardeﬂim Zeki Günay Bey’le beraber 1987 y›l›n-da tescil ettirerek bu yola ç›kt›k.

Biz kuruluﬂumuzdan bu yana çok do¤ru iﬂler yaparak, çok iyi tesisler kurarak, baﬂar›l› iﬂlere imza atmay› ve önce ülkenin faydas›na sonra ken-di faydam›z için çal›ﬂarak iﬂ yapmay› hedefledik.

Bay›nd›rl›k Bakanl›¤› teknik tarif-lerinde müteahhitli¤i inﬂaat müteah-hitli¤i ve teknik müteahhitlik olarak ikiye ay›r›r. Biz tesis müteahhitlikle ilgili çal›ﬂ›yoruz.

Tesis müteahhitli¤inin genel

durumunu de¤erlendirebilir misiniz? Tesis müteahhitli¤i genelde inﬂaat müteahhitli¤i kapsam› içinde de¤er-lendiriliyor. Tesis müteahhitli¤i ya-pan firmalar bir inﬂaat›n içinde ya

ta-ﬂeron firma olarak çal›ﬂmak duru-munda kal›yor veya daha önce yap›l-m›ﬂ bir tesisin yenilenmesi konusun-da a¤›rl›kl› olarak çal›ﬂmalar yap›yor. Bu durumda tesis müteahhitli¤i, in-ﬂaat müteahhitli¤inin bask›s› alt›nda kal›yor. Müteahhitle çal›ﬂ›ld›¤›nda ise ba¤›ms›z çal›ﬂma olana¤› bulunama-d›¤›ndan çok çeﬂitli s›k›nt›larla karﬂ›-laﬂ›l›yor. K›sacas›, ›s› sektörü çok bü-yük bir sektör olmas›na ra¤men inﬂa-at sektörü bask›s›nda bo¤uluyor ve böylece güdük kal›yor.

Türk sanayicisinin ›s› sektöründe yüzde 90 yerli üretim yapacak kapa-sitesi var. Türkiye ›s› sektöründe çok iyi bir yere gelmiﬂtir ama son ç›kan ‘‹hale Kanunu’yla beraber birçok it-hal marka yurt içinde çok büyük iv-me kazanm›ﬂt›r. Ferroli, Buderus gi-bi yabanc› markalar bu sektörde Türkiye pazar›na göz dikmiﬂlerdir. Pek çok yabanc› marka ya direkt kendileri gelerek, ya da taﬂeron

Belgede 20 6 (sayfa 48-52)