3.1. AraĢtırma Grubu
AraĢtırma Selçuk Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesinde okuyan rekreasyonel olarak aktif olan ve bir sağlık problemi olmayan toplam 45 denek üzerine uygulandı. Tesadüfi yöntemle denekler 15 EK Ağırlık grubu (EAG) 15 vücut ağırlığıyla (VAG) 15 ise Kontrol grubu (KG) olarak toplam 3 gruba ayrılmıĢtır. AraĢtırmaya ek ağırlık grubu olarak katılan deneklerin yaĢ ortalaması 21,20 ± 1,424 yıl, boyları ortalaması 1,76 ± 0,069 m ve vücut ağırlıkları ortalaması 70,13 ± 7,298 kg olarak bulunmuĢtur. AraĢtırmaya vücut ağırlığı grubu olarak katılan deneklerin, yaĢları ortalaması 21,40 ± 0,828 yıl, boyları ortalaması 1,74 ± 0,076 m ve vücut ağırlıkları ortalaması 69,0 ± 7,111 kg olarak bulunmuĢtur. AraĢtırmaya kontrol grubu olarak katılan deneklerin ise, yaĢları ortalaması 20,73 ± 1,223 yıl, boyları ortalaması 1,76 ± 0,049 m ve vücut ağırlıkları ortalaması 69,73 ± 8,892 kg olarak bulunmuĢtur. 3.2. Antrenman Prosedürü
Dikey Sıçrama Squatı (squat jump) çömelmeyi ve daha sonra havaya güçlü bir Ģekilde dikey olarak sıçramayı içeren bir egzersiz programıdır. Egzersiz, omuz geniĢliğinde ayak ayarı yaparak, kalçanın üstleri yere paralel olana kadar çömelip sonra mümkün olduğunca dikey, sert ve hızlı sıçrayarak gerçekleĢtirilir. Squat sıçramalarında en etkili sonuç için, sırt düz kalmalı ve atlamalar sırasında dizler her zaman birbirinden ayrık tutulmalıdır. Bu egzersizin yanlıĢ uygulanması sakatlıklara sebebiyet verebilir. Squat atlamaları öncelikle kalçalarda bulunan ve glute olarak bilinen gluteal kasları hedef almakla beraber aynı zamanda guadriceps femoris, olarak bilinen bir uyluk kası grubunun üzerinde de son derece etkilidir (246).
ÇalıĢma Ek ağırlık grubuna (EAG) 8 haftalık antrenman programı Ģeklinde uygulandı. ÇalıĢmanın ilk 4 haftası deneklerin sag el (2.5 kg) sol el (2.5 kg) olmak üzere 5 kg serbest ağırlık verilerek yapıldı. Sonraki 4. Haftada ise sağ el (5 kg) sol el (5 kg) olmak üzere toplam 10 kg ağırlıkla uzman antrenör gözetiminde yapıldı. Antrenman her iki grubada 8 hafta boyunca haftada 3 gün olacak Ģekilde tablo 3.1 deki antrenman proğramı Ģeklinde uygulandı. Kontrol grubu ise rutin hayatına devam edip herhangi bir egzersiz yapmamıĢtır. Bütün çalıĢma grubuna belirtilen antrenman programı haricinde bir egzersiz yapmamaları ve ayrıca bir antrenman programına
katılmamaları sağlanmıĢtır. ÇalıĢmaya katılan tüm deneklerin ölçümleri antrenman programından önce ve sonra alındı. ÇalıĢma ön test – son test modeline göre yapılmıĢtır.
Tablo 3.1: Ek Agırlık Grubu (EAG) ve Vücut Agırlığı Grubuna (VAG) 8 Haftalık Uygulanan Antrenman Programı
1-2 Hafta 3-4. Hafta 5-6. Hafta 7-8. Hafta
10 dk. Isınma (KoĢu ve Bisiklet) 10 dk. Isınma (KoĢu ve Bisiklet) 10 dk. Isınma (KoĢu ve Bisiklet) 10 dk. Isınma (KoĢu ve Bisiklet) 15 sn. DSS 30 sn. dinlenme 3 set 15 sn. DSS 30 sn. dinlenme 3 set 15 sn. DSS 30 sn. dinlenme 3 set 15 sn. DSS 30 sn. dinlenme 3 set
Soğuma Soğuma Soğuma Soğuma
3.3. Yöntem
ÇalıĢma Selçuk Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesinde bulunan biyomekanik kinantropometri labaratuvarında uygulanmıĢ olup çalıĢma günün en verimli saati olan 09:00-11:00 saatleri arasında ve oda sıcaklığının en uygun olduğu 20 derecede yapılmıĢtır. ÇalıĢmaya katılan erkek bireylere karĢılaĢabilecekleri risk durumlarını içeren gönüllü olur formu okutulup bireylerden onay alınmıĢtır.
Deneklerin diz eklemlerine ait izokinetik ölçümleri, izokinetik dinamometre (Lumex Inc, Ronkonkoma, NY,USA) (HUMAC NORM 2004) ile yapıldı. Dizin izokinetik ölçümleri için hareket Ģekilleri fleksiyon ve ekstansiyondur. Denek cihaza sandalyenin sırt açısı 85° olacak Ģekilde oturtuldu ve diz eklemi maksimal fleksiyon- ekstansiyon yapacak Ģekilde ayarlandı. Denek sandalyeye uygun bir pozisyonda yerleĢtirildikten sonra dinamometre ölçüm yapılacak ekstremiteye göre ve deneklerin fiziksel özelliklerine göre pozisyonlandırıldı. Dinamometre kalibrasyonu her birey için test öncesi yapıldı. Daha sonra ölçüm yapılacak ekstremiteye uygun aparat, dinamometrenin Ģaftına monte edildi. Görsel ve iĢitsel uyarıların engellenmesi için test esnasında deneklere kulaklıkla müzik dinletildi ve deneklerin gözüne maske takıldı.
Propriosepsiyon eklem pozisyon hissiyle değerlendirildi. Eklem pozisyon hissi daha önceden öğretilen eklem pozisyonunun aktif Ģekilde bulunması (EPAB)
yeteneği Ģeklinde ölçüldü. Deneklerin dominant olarak sağ ayak oldukları öğrenildi. Diz maksimum fleksiyondan yavaĢça ekstansiyona doğru getirilirken sırasıyla 30°, 45° ve 60° fleksiyon açılarında 10 saniye durdurularak bu açılar deneklere öğretildi. Daha sonra diz tekrar maksimum fleksiyona getirildi ve olgulardan, öğretilen bu açıları bulmaları istendi. Olgular bu baĢlangıç pozisyonundan daha önce öğrendikleri 30°, 45° ve 60° fleksiyon açılarına doğru dizlerini aktif olarak hareket ettirerek bu açıları bulmaya çalıĢtılar. Olguların buldukları her bacak için tüm acılarda üç tekrar alındı ve en iyi dereceler kaydedildi.
ġekil 3.1: Propriosepsiyon eklem pozisyon hissi ölçümü
3.3.1. YaĢ Tespiti (yıl)
Deneklerin yaĢları, değiĢken olup kimlik bilgilerine göre doğrulanarak yazılmıĢtır.
3.3.2. Boy Uzunluğu Ölçümü (cm)
Tüm deneklerin boy uzunlukları hassaslık derecesi 0.01 m olan stadiometre (SECA, Almanya) ile ölçülmüĢtür. Boy uzunluklarının tespiti, baĢ frankfort düzlemindeyken derin bir inspirasyonu takiben baĢın verteksi ile ayak arasındaki mesafenin ölçülmesi ile yapılmıĢtır (162).
3.3.3. Vücut Ağırlığı Ölçümü (kg)
Deneklerin vücut ağırlığı ölçümleri hassaslık derecesi 0,1 kg olan elektronik baskülle (SECA, Almanya) alınarak kaydedilmiĢtir. Vücut ağırlığı (VA)
ölçümlerinin deneklere spor kıyafetleri giyinik vaziyette ve ayakkabısız bir Ģekilde standart tekniklere göre ölçülmüĢtür (257).
3.3.4. Verilerin Analizi
Elde edilen verilerin hesaplanmasında ve değerlendirilmesinde SPSS IBM 22. Ġstatistik Paket Proğramı kullanıldı. Normallik sınanmasına göre bağımsız grupların karĢılaĢtırılmasında paired sample T testi kullanıldı. Gruplar arası karĢılaĢtırmalarda ise ANOVA testi kullanılmıĢtır. Farklılığın hangi grublardan tespiti içinde çoklu karĢılaĢtırmalarda TUKEY testi kullanılmıĢtır. Bu çalıĢmada hata düzeyi 0.05 olarak kabul edildi.