Genel Değerlendirme ve Sonuç

Tez kapsamı içerisinde Discovery Channel’da yayınlanan programların analizi karşılaştırmalı biçimsel anlatım teknikleri üzerinden gerçekleştirilmiş olup şu sonuçlara ulaşılmıştır:

a) Programların biçimsel analizi sonucunda biçimsel anlatım tekniklerinin

programların içeriklerinden daha ön plana çıktığı görülmüştür. Bunun anlamı Discovery Channel’daki tüm programların yapım aşamasında biçimsel bir takım kodların egemen olduğudur. Bu anlamda yönetmenlerin anlatımlarındaki “görsel ideoloji” içeriğin belirleyicisi haline gelmiştir denilebilir.

b) Kanalda yayınlanan program türlerinin her birinin jeneriği kendi içeriklerine

has ikonografik anlatımlar ve imajlardan oluşturulmuştur. Bunun yanında jeneriklerde kullanılan grafik-animasyon, illüstrasyon, efekt, fon müziği, kurgu gibi teknikler programların içerisinde de kullanılmıştır. Bu açıdan tek

başına programların jenerikleri bile yönetmenlerin görsel ideolojilerinin taşıyıcısı olarak yorumlanabilir.

c) Kanalda yayınlanan programlar konu olarak realiteye ilişkin olmasından

dolayı diğer kanallardaki programlardan ayrılmaktadır. Bundan dolayı yönetmenler çekim ölçekleri ve alıcı devinimleri açısından Televizüel anlatının küçük ekran, yakın çekim gibi özelliklerine genellikle uymakla birlikte bu konularda daha özgür davranabilmişlerdir. Yönetmenler sinemadaki ve televizyondaki klasik anlatı kalıpları ile kendi görsel ideolojilerini birleştirerek yeni bir estetik sunum ortaya koymuşlardır.

d) Programlarda kullanılan mizansen ve çevre düzenlemeleri ile genellikle

kanaldaki programların realiteye ilişkin oluşunun altı çizilirken bazı programlarda bu öğelerin altı çizilerek anlatıların dramatik etkisi artırılmıştır.

e) Yapılan analiz sonucunda ışık ve renk öğelerinin görsel ideolojinin taşıyıcısı

olduğu bir kez daha ortaya çıkmıştır. Kanalın kurmaca olan yerine gerçekliği sunduğu söylemini destekleyen en önemli unsurların doğal ışık ve renk kullanımları olduğu söylenebilir.

f) Programlarda kullanılan müzik ve efektler jenerikten itibaren program türü ile

uyum içerisinde iken bu iki öğe genellikle programlarda dramatik anlatıya koşut olarak belirli bir düzen içerisinde kullanılmıştır.

g) Yönetmenler, çekim ölçekleri, alıcı devinimleri, mizansen, ışık, müzik ve

kurgu gibi teknik öğeleri kullanarak bir dramatik anlatı oluştururlar. Bu akış içerisinde her programda merakın ya da heyecan duygusunun yükseldiği doruk anları ve olayların çözümlendiği sonuç noktaları oluşturulur. Kanalda incelenen tüm programların yönetmenleri bu teknik kodları kullanarak kendilerine has dramatik akışlar oluşturmuşlardır. Bu akışlar her zaman sinema ya da bir kurmaca yapıtta olduğu gibi düzenlenmemiştir. Bunda kanalda yayınlanan programların konu olarak gerçeğe “factual” dayalı olması etkilidir.

Sonuç

Discovery Channel’da incelenen programlarla ilgili olarak ilk göze çarpan unsur yüksek orandaki çekim süre ve çekim sayılarıdır. Bu oranlar bkz ekler bölümü grafik 8’de gösterilmektedir. Discovery Channel’ı izleyen kişilerin çıkış noktası bilgi edinmek amaçlıdır. İzleyiciler aynı saatlerde diğer kanallardaki eğlence içerikli programları seçmeyerek Discovery Channel’a yönelmektedir. Ancak televizyonun estetik yönü Martin Perlmutter’in deyimiyle “catostropich art” sürekli tüketilen sanat özelliğine sahiptir. Yani televizyon birbiriyle alakalı ya da alakasız, anlık ve hatırlanması güç görüntülerin oluşturduğu bir sunum şeklidir. Discovery Channel’da hızlı kurgulanmış ve çekim sayısı çok fazla olan bu programlar insanların bilgi edinebileceği özellikte değildir. Bu anlamda genelde televizyon için ve özelde bu kanaldaki programların insanları bilgilendirmekten çok yeni bir bilgi türü olarak da tanımlanan “dezenformasyon” ile baş başa bıraktığı söylenebilir.

Discovery Channel, gerek Türkiye temsilciliği ile yapılan görüşmelerde gerekse internet üzerindeki sitelerinde kendilerini nonfiction yayıncılıkla tanımlamaktadır. Kanal realiteye ait olguları yayınlayan yani factual yayıncılık ile kendisini tanımlamaktadır. Ancak yapılan biçimsel analiz sonucunda kanalın kendisini factual olarak tanımlamasına karşın dramatik anlatıyı oluşturan karakterizasyon, merak öğesi, geciktirme unsuru, dramatik eğri, kurgu vb. özelliklerin tüm program türlerinde kullanıldığı ortaya çıkmıştır. Bkz. ekler bölümü tablo 3

Kanalda yayınlanan programlarda hızlı kurgunun kullanılmasının yanı sıra alıcı devingenliği her program için ustalıkla saptanmıştır. Bu teknikler ile dinamik yönü kuvvetli izleyicinin sıkılmasına olanak vermeyen programlar oluşturulmuştur. İzleyici aşağı yukarı tüm programlarda yaklaşık bir saatlik süreyi ekran başında anlamadan geçirmektedir. Bu açıdan programlarda kullanılan biçimsel teknikler ile izleyicinin düşünsel değil duygusal katılımının amaçlandığı yani bu programların “katharsis” odaklı yapımlar oldukları söylenebilir. Bkz. ekler bölümü grafik 9 Tezin başlangıcında Discovery Channel Türkiye ile olan görüşmelerde yayınlanan programların yapım sürecinde kanalın belirli teknik kodları yapım şirketlerinden isteyip istemediği araştırılmıştır. Ancak bu konularda kanalın dışarı bilgi vermediği

yanıtı alınmıştır. Buna karşılık yapılan biçimsel analiz sonucunda kanalın bu konularda belirli çekim özelliklerini yapım şirketlerinden istediği ortaya çıkmıştır. Analizde ele alınan yedi programın yapım şirketlerinin ülkelere göre dağılımı şu şekilde sıralanmaktadır: A Haunting ve American Chopper Amerikan, Brainiac ve Everest İngiliz, Mega Builders ve Stuntdawgs Kanada, Mean Machines Discovery Channel Kanada, CTV medyanın içyapımıdır. Farklı program türleri ve yapım şirketlerine ait bu programlarda benzer anlatım teknikleri kullanılmıştır. Örneğin Mega Builders, Everest ve Mean Machines programlarında yüksek oranda genel çekim kullanılarak görselliğin ön plana çıktığı programlar oluşturulurken bu programlarda doğal ışık kullanılarak programların realiteyle olan ilişkisi artırılmıştır. Bkz. ekler bölümü tablo 2 Programlar doğal ışık kullanımı ile realiteyle olan ilişkilerini artırmış olsalar dahi kullandıkları efekt, müzik, karakter ve dramatik kurguyla factual bir yapım olmaktan çok fiction özellikler göstermektedir.

Kanalda yayınlanan programlar farklı ülke ve yapım şirketlerine ait olmasına rağmen benzer dramatik akış şekillerine sahiptir. Örneğin A Haunting ve Stuntdawgs programları bir televizyon filmi gibi (giriş-gelişme-doruk nokta –sonuç) dramatik kuruluşa sahiptir. Ya da Mega Builders ve Everest programları yapılan işe koşut oluşturulmuş dramatik kuruluşlara sahiptir. Bu durumda kanalın belli program akışlarını önceden belirleyip yapımcı şirketlerden istediği anlaşılabilir. Bkz. ekler bölümü tablo 4

Kanalda mühendislik ve makineler üzerine yayınlanan programların dışında American Chopper gibi motosiklet ve araba programları bulunmaktadır. Bu programlar tamamen Batı’daki tüketim düzenine ve hobi pazarına hitap eden yapımlardır. Bu kanalda bu programa benzer yapıda analiz kayıtlarının alındığı Nisan 2008’de toplam 12 program bulunmaktadır. Bu yapımlar program aralarında ve sonlarında aldıkları reklamlar ile sektöre hizmet etmektedir. Kanalın bir hobi programını kurmaca bir anlatı şekli ile izleyiciyle buluşturması ise yeni bir yöntemdir. Çünkü American Chopper programının dramatik kuruluşu ve karakterleriyle bir sitcom dizisi şeklinde yapılandığı söylenebilir. Yapılan bu yeni sunum şekli izleyiciden büyük ilgi görmüş ve American Chopper tüm program türleri içerisinde kanalda en çok öne çıkan yapım olmuştur.

II.2. DISCOVERY CHANNEL’DAKİ PROGRAMLARIN YAPISAL İNCELEMESİ

Kanaldaki programların analizi biçimsel ve yapısal olmak üzere iki ayrı düzlemde ele alınmıştır. Biçimsel analizde kanaldaki programların kullandığı görsel teknikler ortaya konulmaya çalışılırken; yapısal analizde ele alınan programların içeriklerindeki ortak motiflere bakılmıştır. Bunun nedeni tezin kapsamı içerisinde ideoloji kavramının Baudrillard’ın gösterge / biçim çözümlemesi ele alınarak açıklanmaya çalışılmasıdır. Kanaldaki programların biçimsel çözümlenmesinde biçimsel anlatım teknikleri* ele alınmıştır. Biçimsel çözümlemede programların ele alınan bölümündeki toplam süre üzerinden analiz gerçekleştirilmiştir. Yapısal çözümlemede ise programların tek bir bölümü değil iki sezon* boyunca programlarda öne çıkan kavramlara bakılmıştır. Bu açıdan bakıldığında Discovery Channel’daki programların içerik düzleminde şu üç motif ön plana çıkmaktadır: İdeoloji problemi, teknik dil ve iletişim kopukluğu problemi, televizyon aracının yapısından kaynaklanan problemler.