Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışmaları

Bir araştırmanın güvenilirliği ve geçerliliği nicel araştırmalarda olduğu gibi nitel araştırmalar için de önemlidir. Ancak nitel bir araştırmada geçerlilik ve güvenilirlik çalışmasını mükemmel bir şekilde uygulayabilmek mümkün değildir (Neuman, 2007:276). Çalışmanın bu kısmında araştırmanın güvenilirlik ve geçerlilik analizlerine yer verilmiştir.

Nitel araştırmalarda güvenilirliğin temin edilebilmesi için tutarlılık analizi yapılmalıdır (Erlandson vd., 1993:34). Araştırmacılar yapılan mülakatlarda görüşmecinin soruları yönlendiriş tarzında benzer bir yaklaşım belirlemeli ve mülakatları kaydetmelidir (Yıldırım ve Şimşek, 2005: 272). Silverman’e (1993) göre görüşmecinin soruları soruş biçiminin toplanan veriler üzerinde büyük bir etkisi vardır.

Çalışmanın iç güvenilirliğini sağlamak adına mülakatlar kaydedilmiş, görüşme öncesi araştırmacı tarafından oluşturulan sorular görüşme yapılan öğretmenlerin hepsine aynı sırayla, aynı kelimelerle ve aynı anlamı çağrıştıracak ses tonuyla sorulmaya çalışmış ve sorulara verdikleri yanıtlarda herhangi bir kısıtlamada bulunulmamıştır. Fakat yarı yapılandırılmış görüşme yönteminin araştırmada veri toplama yöntemi olarak seçilmesine sebep olan özelliklerinden dolayı, görüşme esnasında katılımcılara görüşmenin akışıyla ilişkili olarak farklı sonda / tamamlayıcı sorular yöneltilmiş böylece katılımcının yanıtlarını açması ve detaylandırması sağlanmıştır.

Araştırmanın dış güvenilirliğinin sağlanması adına Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Matematik Eğitimi Bölümünden bir akademisyenin uzman görüşüne başvurulmuş ve araştırmacı ile uzmanının bulgu, yorum ve sonuçlar üzerinde uzlaştıkları görülmüştür. Ayrıca görüşme formu bir Matematik Eğitimi alanı uzmanı ve bir Türkçe eğitimi alanı uzmanının görüşleri doğrultusunda düzenlenmiş, daha sonra bir pilot çalışma ile test edilmiş ve uzmanlar ve araştırmacılar tarafından formun uygun olduğu konusunda bir mutabakata varılmıştır.

Nitel çalışmalarda geçerlilik araştırmacının araştırılan fenomen veya olayı objektif bir biçimde gözlemesidir (Patton, 1990:175). Geçerliliğe katkıda bulunmak için Creswell (1998) tarafından meslektaş denetimi ve bilgi alınması ayrıca dış denetim önerilmiştir. Meslektaş denetimi ve bilgi alınması noktasında bir matematik eğitimi uzmanından bilgi alınmıştır. Dış denetimin sağlanması noktasında ise Necmettin Erbakan Üniversitesi Matematik Eğitimi Bölümü’nden bir akademisyenin uzman görüşüne başvurulmuştur. Temel olarak geçerlilik sağlanmaya çalışılmış ardından daha derin bir şekilde iç geçerlilik ve dış geçerlilik analizleri yapılmıştır.

İç geçerliliğin sağlanması maksadıyla araştırılan olay ve olgular sonucunda toplanan verilerin ve ulaşılan sonuçların teyit edilmesi lazımdır (Yıldırım ve Şimşek, 2005:255). Erlandson’un (1993) belirttiğine göre nitel araştırmalar için iç geçerliliğinin değerlendirilmesi maksadıyla kullanılabilecek kriterlerden birisi uzman incelemesidir. Bu çalışmada nitel araştırmalarda ve analoji yöntemi konusunda bilgi sahibi olan bir uzmandan yapılan çalışmayı incelemesi istenmiştir. Uzman tarafından bazı tavsiyelerde bulunulmuş ayrıca elde edilen bulgular tekrar teyit edilmiştir.

Lincoln ve Guba (1985) nitel araştırmalarda iç güvenilirliğin sağlanması için katılımcı teyidini önermişlerdir. Bu yöntemde araştırmacı elde ettiği raporun hepsini veya bir kısmını katılımcılarla paylaşır. Katılımcıları paylaşılan rapora yönelik yaptıkları yorumlar iç geçerliliğin sağlanması hususunda yardımcı olacaktır. Burke ve Miller (1999) yılında yaptıkları çalışmanın iç güvenilirliğini sağlamak maksadıyla örneklemin %7’si ile görüşme raporunu kontrol etmişlerdir. Bu nedenle yapılan araştırmanın raporları araştırma kapsamında çalışılan iki çalışma grubundan da rastgele seçilen birer katılımcıya e-posta ile gönderilmiş ve rapora yönelik bir

değerlendirme yapmaları istenmiştir. Katılımcı değerlendirmeleri ile araştırmacının bulguları üzerinde yapılan inceleme sonucunda ortak sonuca varıldığı görülmüştür. Bu şekilde araştırmanın iç geçerliliği sağlanmıştır.

Erdlanson’a (1993) göre nitel bir araştırmadan yararlanan araştırmacı, aynı duruma benzeyen süreç ve ortamlara yönelik bir perspektif inşa ederek kendi araştırmasını daha tecrübeli ve bilinçli bir biçimde ele alabilir. Bu çalışmanın dış geçerliğini sağlamak maksadıyla Erlandson’un (1993) önerdiği yöntemler kullanılmıştır. Bunlardan biri detaylı betimleme ikincisi ise amaçlı örneklemedir. Detaylı betimleme; toplanmış olan verilerin oluşturulacak temalar etrafında ham verilere sadık olarak tekrar düzenlenmesidir. Araştırma kapsamında birebir alıntılar yapılarak Erlanson’un (1993) önermiş olduğu detaylı betimleme yapılmaya çalışılmıştır. Buna ek olarak çalışmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme, ölçüt örnekleme ve kolay ulaşılabilir (elverişli) örnekleme yöntemleri kullanılarak araştırmanın dış geçerliliğinin sağlanmasına çalışılmıştır.

Bunlara ilave olarak araştırmanın dış geçerliliğini sağlamak adına çalışma grubu, görüşmenin gerçekleştiği yer, veri toplama süreci, araştırmacının rolü ve araştırmanın bütün basamakları hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir. Böylece araştırmanın genellemelere imkân sağlaması için araştırma detaylı ve kapsamlı bir biçimde tanımlanmıştır.

Ayrıca araştırma raporunun genellenebilmesi konusunda engel oluşturabilecek hususlara, araştırmanın sınırlılıkları başlığı altında daha önce ayrıntılı olarak değinilmiştir.

Yukarıda bahsi geçen araştırmanın geçerliliği ve güvenilirliği hususunda yapılan çalışmalar ve yapılan açıklamalar da göz önüne alındığında bu çalışma ile ilgili olarak kısıtlı ölçüde geçerliliğe sahip güvenilir bir çalışmadır denilebilir.