Gürcistan

Güney Kafkasya bölgesinde yer alan ve Sovyetler Birliği’nin dağılmasının arkasından bağımsızlığı ilan eden bir ülkedir. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Gürcistan’da yaşanan gelişmeler Rusya, Türkiye, Ermenistan, Azerbaycan, Đran ve bölge dışı güçlerin dış politikalarını sürekli meşgul etmiştir.

Bağımsızlığın ilan edilmesinden sonra aslında önceden beri var olan Gürcü milliyetçiliği tekrar hızlanmıştır. Bağımsızlık ile Rusya’dan miras kalan komünist rejim terk edilmiştir. Gelişen Gürcü milliyetçiliği ile Abhazya ve Güney Osetya’ya Gürcü askerleri Rusya’nın kışkırtması ile saldırmıştır.

Gürcistan’ın dış politikası Ermenistan dış politikasına benzemektedir. Gürcistan her dönemde Kafkaslardan Türkleri uzaklaştırmak veya etkisiz hale getirmek için Azerbaycan ve Türkiye aleyhine politikalar uygulamıştır. Gürcistan, Azerbaycan ve Türkiye arasında oluşan dayanışmanın karşısında yer almaktadır (Yalçınkaya, 2006:173). Ancak Kafkaslar’da istikrar için her zaman ülkeler Türkiye’nin sahip dolduğu bölgesel etkisinden dolayı Türkiye’ye ihtiyaç duymaktadırlar.

53

Sovyetler Birliği’nden sonra Gürcistan ekonomisi çok sıkıntılar yaşamıştır. Bu sıkıntıların tek nedeni Rusya’nın Gürcistan üzerindeki baskılardır. Rusya bu baskılar sonucu Gürcistan’ı Bağımsız Devletler Topluluğu’na üye yapmaya zorlamıştır. Rusya’nın önderliğinde kurulan Bağımsız Devletler Topluluğu’nun amacı ise Rusya’nın tekrar Sovyetler Birliği’nin etki alanında hakimiyet kurabilmesidir (Yalçınkaya, 2006:174).

Rusya, eski Sovyet coğrafyasında etkinliğini sürdürmek için hem yeni bağımsızlığını kazanan ülkelerdeki askeri varlığına hem de Bağımsız Devletler Topluluğuna (BDT) dayandırmaktadır. Azerbaycan parlamentosunun BDT üyeliğini onaylamaması ve Gürcistan’ın da BDT üyesi olmaması Rusya’yı bu ülkeleri etki sahasına almak için baskıda bulunma politikasına yöneltmiştir (Kasım, 2006:19-35).

Gürcistan’ın sahip olduğu konum ve diğer ülkelerle ilişkileri ayrıca Amerika Birleşik Devletleri’nin de dış politika konusu olmuştur. Meydana gelen çatışmaları destekleyerek kendisine Kafkasya’da yer edinmeye çalışan ABD bu bölgede terör faaliyetlerini bahane göstermiştir. Bu bakımdan Rusya ile anlaşma yaparak Gürcistan’a operasyon düzenleme kararı almıştır (Yalçınkaya, 2006:178).

Kafkasya’da kendisine menfaat sağlamaya çalışan ABD bazı Gürcistan’da da kukla hükümetler kurmak istemiştir. Bunun için 2003 yılında gerçekleştirdiği devrim ile ABD yanlısı Saakaşvili getirilmiştir. Kafkasya’da Amerika Birleşik Devletleri’nin gerçekleştirdiği kadife devrim ile olmuştur (Yalçınkaya, 2006:178). Bu devrimler ABD’nin Kafkasya’da ki müdahalesinin devam edeceğini göstermektedir.

2003 yılında göreve gelen ve ABD yanlısı olan Saakaşvili bütünleşmeden yana bir politika izlemiştir. Ancak 2004 yılından itibaren ise Saakaşvili Rusya ile savaşmaktan çekinmemiştir. Moskova’da gerçekleştirilen bombalı saldırı ve Kuzey Osetya’da ki okul baskını sonucu birçok sivil hayatını kaybetmiştir.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Gürcistan birçok konuda Rusya ile karşı karşıya kalmıştır. Özellikle Abhazya Özerk Cumhuriyeti’nin SSCB dağılmadan bağımsızlığını ilan etmesi ve Gürcistan’ın buna karşılık olarak silahla müdahalesi, Gürcistan’ı Abhazya Özerk Cumhuriyeti’ni destekleyen Rusya ile karşı karşıya getirmiştir. Rusya ve Abhaz halkı ile savaşan Gürcistan, ABD yanlısı rejimden sonra

54

tekrar zulümle bölgede hakimiyet kurmuştur. Abhazya’da ortaya çıkan, Gürcistan’dan ayrılmayı amaçlayan gerginlik ve Gürcistan’ın Abazya’nın özerkliğini kaldırılmasıyla birlikte başlayan çatışmalar 4 Nisan 1994 de ‘Gürcistan-Abhazya Çatışmasına Politik Çözüm Bulunması Đçin Önlemler Deklarasyonu’ adı altında bir belge ile kesilmiş olsa da sorun çözülememiştir (Kasım, 2006:19-35).

Abhazya Özerk Cumhuriyeti’ne benzer olarak Güney Osetya’nın, Gürcistan’dan ayrılma talebinde bulunarak Kuzey Osetya ile birleşerek Rusya Federasyonu’na bağlı bağımsızlık istemesi Gürcistan’ın başka bir sorunudur. Bunun üzerine çıkan çatışalar sonucu önce bağımsızlığını ilan eden Güney Osetya daha sonra Gürcistan’ın yeniden müdahalesi ile Gürcistan’a bağlanmıştır. Güney ve Kuzey Osetya’nın birleşmesi halinde Osetya’nın bütün olarak Rusya Federasyonu’ndan ayrılma olasılığı olduğundan, Rusya, Güney Osetya’nın Gürcistan’dan ayrılma hareketine aktif destek vermemiştir (Kasım, 2006:19-35).

Abhazya sorununu bir türlü çözememesi, Gürcistan’ın dış politikasını tekrar gözden geçirmesine neden olmuştur. Gürcistan, tekrar Moskova’yı ayrılıkçı güçlere yardım etmekle suçlamaya başlamıştır. Buna paralel olarak Rusya karşıtı GUAM’ın kuruluşu ve Gürcistan’ın NATO’ya üyelik çalışmalarını başlatması, Rusya’yı rahatsız etmiştir. Đkinci Çeçenistan Savaşı’nın başlamasıyla birlikte Moskova, Gürcistan ile Azerbaycan’ı topraklarını Çeçen savaşçılarına açmakla suçlamıştır (Kamalov, 2006:93).

Rusya’nın Gürcistan’daki askeri üsleri de iki ülke arasındaki ilişkilerde gerginliğe neden olmaya devam etmektedir. SSCB zamanında Gürcistan’daki üsler, NATO’nun güney cephesine karşı bir savunma üssü olarak kabul edilmiştir. Güney Kafkasya’daki askeri karargâhın en büyük gücü Gürcistan’da idi. Sovyetler Birliği’nin yıkılmasıyla birlikte bu üsler 1993 yılında kurulan Güney Kafkasya’daki Rus Birlikleri’nin idaresine geçmiş, asker sayısı ise azaltılmıştır. 1992 yılında patlak veren Abhazya sorununda Gürcü yetkililer Rusya’yı Abhazya’yı desteklemekle suçlamış, ayrıca Rusya’dan askeri üslerini tahliye etmesini de istemişlerdir (Kamalov, 2006:93).

Bu savaşların başlangıcından bu yana Rusya’nın tavrı incelendiğinde asıl amacın Güney Osetya ve Abhazya halklarına güvenlik ve özgürlük getirmek değil, Gürcistan’ı cezalandırarak Rusya’yı bölgede daha etkili kılmak olduğu karşımıza çıkmaktadır.

55

SSCB’nin yıkılmasının ardından Rusya, Abhazya ve Osetya’da ki ayrılıkçı hareketleri cesaretlendirmiş, askeri ve finansal destek sağlayarak bölücü rejimlere destek olmuştur ve bu şekilde Gürcistan’a karşı dolaylı bir saldırganlık gerçekleştirmiştir (Chitadze, 2009:125). Gürcistan’da ki bu anlaşmazlıklar ve etnik sorunlar bölgede bulunan büyük güçlerin kendi aralarında ki güç mücadelelerinin olduğu döneme kadar dayanmaktadır. Aynı sorunlar SSCB’nin kurulması veya dağılması ile sona ermemiş, değişik şartlarda varlığını devam ettirmiştir (Özkan, 2008b:212). Gürcistan için Osetya, Abhazya, Acarya gibi etnik bölgelerin en önemli güvenlik sorunu olarak kabul edilmesinin ve değerlendirilmesinin nedeni bu sorunların hem içeride hem de dışarıda yarattığı sorunlardır.

56

BÖLÜM 3: RUSYA’NIN GENEL KAFKASYA POLĐTĐKASI