Günahtan Arınma Yolları

Hıristiyanlıkta günah ve özellikle “Aslî Günah”tan kurtuluş; iman, Hz. Îsâ’nın çarmıha gerilmesi,²⁸⁹ vaftiz²⁹⁰ ve tövbe²⁹¹ ile mümkündür.

Hıristiyanlık, kendisini sevgiden sonra kurtuluş dini olarak sunmuştur. Bu konuda İnciller, “Çünkü insanoğlu (Îsâ) kaybolmuş olanı aramaya ve kurtarmaya geldi.”²⁹² “Baba oğlunu dünyanın kurtarıcı olarak gönderdiğine tanıklık ederim.”²⁹³ St. Paul, “Mesîh Îsâ günahkarları kurtarmak için dünyaya geldi sözü doğrudur. Ve her vechile kabule layıktır.”²⁹⁴ ifadesini kullanarak bu dinin “kurtuluş dini” oluşuna vurgu yapmıştır.

285 Yıldırım, age, 261,262.

286 Geniş bilgi için bkz. Yıldırım, age, 261, 262.

287 The Book of Mormon, The Church of Jesus Christ, Utah, USA, 1981, 60,61.

288 Byron R. Merrill, “Original Sin”, Encylopedia of Mormonism, The Church of Jesus Christ, 1992, III/ 1053.

289 Mehmet Aydıın, Hıristiyan Kaynaklarına göre Hıristiyanlık. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1995, 64.

290 Ali Erbaş, Hıristiyanlıkta İbadet, Ayışığı Kitapları, İstanbul, 2003, 130.

291 Matta 3/ 11.

292 Luka 19/ 10.

293 Yuhanna 1/ 29.

İnsanlık Hz. Âdem’le beraber günah kirine bulaşmış ve bu kir nesilden nesile bütün insanlara geçmiş, insanlık bu günahtan kendi başına kurtulamamıştır. İnsanoğlu birinci Âdem’le düşmüş, ikinci Âdem olan Îsâ’yla kurtulmuştur. “Ellerinden ayaklarından tüm beşeriyetin günahını yüklenmek için çivilenen tanrının uysal kuzusu” akıttığı kanıyla tüm insanlığı kurtarmıştır.

Her ne kadar St. Paul kefaret hadisesini kurtarıcılık doktrinini ortaya koymak için ifade etmişse de, daha sonra bu Hıristiyanlık dünyasında kabul edilen bir inanç haline gelmiştir.

1.11.2. Vaftiz

Vaftiz, Grekçe “baptizma” veya “baptismos” kelimelerinden gelmektedir. Kök itibariyle “suya daldırmak” manasına gelen bapto’dan türetilmiştir. Buradan baptizo şeklini almıştır.²⁹⁵ Baptizo hali Yeni Ahid’de çok kullanılmıştır. Ancak Yeni Ahid’de “suya daldırmadan” ziyade, “yıkama, arıtma, temizleme” anlamı taşımaktadır.296

Hıristiyanlıkta bir çok önemi ve gayeleri olan vaftizin temelleri Lama dini, Orfique, Dionyzos inançlarıyla Mısır, Suriye ve İran dinlerinde bulunmaktadır.²⁹⁷ Hz. Îsâ öncesi Yahudilerin, Yahya tarafından Şeria Nehrinde vaftiz olunmaları Ahd-i Cedid’te geçmektedir.²⁹⁸

Hıristiyanlıkta bir çok fonksiyonu olan vaftizin, asıl amacı günahı ve aslî günahı silme özelliğine sahip olmasıdır. İnsanoğlu, vaftiz olmak sûretiyle “herkesin günahını silen tanrı kuzusu Îsâ’nın kanı vasıtasıyla”²⁹⁹ günahlardan yıkanmış ve temizlenmiş olmaktadır.

Kilise, aslî günahı kabul ettiği için ilk dönemlerden bu yana çocuklara vaftiz uygulamasını sürdüregelmişdir. Îsâ Mesîh tek ve evrensel arabuluculuğu ile kurtuluşa

295 Erbaş, age, 86. 296 Markos 7/ 4; Luka 11/ 38. 297 Kılıç, age, 105. 298 Matta 3/ 6; Markos 1/ 5. 299 Yuhanna 1/ 29.

erdiği için Hıristiyanlıkta vaftiz zorunludur. Zaten insanın kutsal davete icabı, onun tövbe veya ihtida etmesi şeklinde tezahür etmektedir.³⁰⁰

Aslî günahı sistemleştiren ve bu hususta değişik görüşler ortaya koyan St. Augustin, “Vaftizsiz ölen çocuğun semavi lütuflardan mahrum kalmasının yanında ebedî olarak ateşe mahkum olacağını belirtmiştir.³⁰¹ Çünkü vaftizsiz ölen çocuklar, hayat vaftizini elde edememişlerdir. St. Thomas ise vaftiz olmayan çocuklara bir ümit kapısı aralamış ve onları “limbe” berzah anlamına gelen bir yere yerleştirmiştir.³⁰² Augustinci teologların görüşleri bu doğrultuda iken reformist teologların görüşleri daha ılımlı olup, bunlar vaftizsiz ölen bebeklerin durumuna Tanrının hükmü ve merhametine havale etmişlerdir. Özellikle Uldrich Zwingli bu konuda çocukların durumu için daha iyimser bir tablo çizmiştir.³⁰³

1.11.3. Günah İtirafı ve Günah Çıkarma

Günah çıkarma, günahların bağışlanıp affolunması için papaza yapılan itiraftır. 304 Bu konuda akla gelen ilk kelime “endüljans” tır. Latince “hayra eğilmek” anlamına gelen “indulgere” den gelmektedir. Bu maksatla endüljans, affetmeye, bağışlamaya, tölerans göstermeye, himaye etmeye temayül anlamı taşır. Teolojik anlamda ise endüljans, günah dolayısıyla alınan cezanın kısmen veya tamamen bağışlanmasıdır.³⁰⁵ Bu konuda kilise ve papazlar tam yetki sahibidirler. Nitekim Matta İncili’nde “Göklerin melekutunun anahtarlarını sana vereceğim; yeryüzünde bağlayacağın her şey göklerde de bağlanmış olur. Ve yer yüzünde çözeceğin her şey göklerde de çözülmüş olur.”³⁰⁶ şeklinde ibareler mevcutur.

Ancak günahın bir suç ve cezayı ihtiva etmesinden dolayı endüljans tövbe sakramentini yok etmez. Sadece kefaretin cezasını hafifletir veya kaldırabilir. Diğer taraftan endüljans hac, dua, haç işareti, sadaka gibi bağışlanma ile ilgili olarak ifade edilen özel

300 Erbaş, age, 131.

301 Vandervelda, age, 20.

302 Kılıç, age, 108; Vandervelda, age, 30.

303 Karl Heinz Zur Mühlen, “sin”, Reformation Encyclopedia, Oxford University Press, New York, 1996, IV/ 62-65.

304 Yaşar Kutluay, “günah”, Türk Ansiklopedisi, MEB Basımevi, Ankara, 1970,XVIII/ 173,174.

305 Erbaş, age, 192.

icraatlarla insanı Allah’ın lütfuna bağlar. St. Petrus’a lutfedilmiş yetkilerle onun halefi olan papa, endüljans vakti olarak senenin bütün günlerini belirlemiştir. Endüljansla ilgili Katolik teolojik arkaplanını “günahın cezaları” doktrinini teşkil eder. XI. yüzyılda ilk defa endüljans uygulama görevi kiliselere XIII. Yüzyılda da papazlara tahsis edilmiştir.

307 Papa X. Leon yetkisini kullanarak Roma Saint Pierre kilisesinin mali finansı için tüm cömert bağışçılara endüljans verilmesine karar vermiş ve bu paraların toplanmasını da bir banka üstlenmiştir. İşte bu endüljans satın almanın meydana getirdiği sahte tövbekarlığa karşı Martin Luther gerçek tevbekarlık doktrinini ortaya koymuştur. Luther’in 95 maddelik tezinde özellikle 26, 33 ve 50. maddeleri günah çıkarmayla ilgilidir. Bunun için Luther papanın “günah çıkarma” yetkisine karşı çıkarak “Eğer papa ruhların affına temsil selahatiyle değil de dua yolu ile aracılık ederse doğru hareket etmiş olmaktadır.” demiştir. Yine Luther, tezinin 33. maddesinde “papa, affının akıl almaz bir tanrı vergisi olduğunu bununla insanın tanrı ile barıştırıldığını söyleyen kişilerden özellikle sakınmak gerekir” demiş ve papanın herhangi bir günahı tanrı vergisi olarak çıkarma yetkisine sahip olmadığını açıkça belirtmiştir.³⁰⁸

307 Erbaş, age, 192.

308 Mehmet Aydın, Hıristiyan Kaynaklarına göre Hıristiyanlık, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1995, 131,132..