Bu bölümde kayıtlarda geçen imam, mütesellim, mutasarrıf, kale muhafızı, subaĢı, salyaneci ve kaymakam atamalarına dair bilgi verilecektir. Bu gibi konular kayıtlarda çoğunlukla bir ya da iki kez geçmesinden dolayı ayrı baĢlıklar altında incelenmeyip, görevli tayinleri baĢlığı altında incelenmektedir. Bunun yapılmasındaki amaç, sadece bir kayıttan yola çıkarak o konu hakkında genel hüküm vermenin sağlıklı olmayacağı kanaatidir. Devamında kayıtlardaki görevli tayinlerinin durumları özet olarak bir tabloda gösterilecektir.
50 TġS, No: 1931, s. 70, 79, 89.
Varak No Kayıt No
Mahalle SatıĢa Konu Olan Gayri Menkul
Satıcı Vekili
Satıcı – Alıcı Cinsiyeti
Miktar
V8 / K29 ĠskenderpaĢa Bahçeli ev Yok Me - Me 150 kuruĢ
V12 / K39 Debbağhâne Bahçeli ev ve diğerleri Yok Mk - Me 650 kuruĢ V15 / K47 Molla Siyah Bahçeli ev ve diğerleri Var Mk -Me 430 kuruĢ
V25 / K75 Cami-i Kebir Fırın hissesi Yok Me - Me 300 kuruĢ
V28 / K82 ÇarĢı Bahçeli ev ve diğerleri Var Me - Ge 65 kuruĢ
V28 / K84 Debbağhâne Bahçeli ev ve diğerleri Yok Ge - Ge 400 kuruĢ
V33 / K93 Molla Siyah Arsa Yok Mk - Mk 100 kuruĢ
V33 / K94 Bâb-ı Bazar Bahçeli ev ve diğerleri Yok Me – Mk 300 kuruĢ
31
Ġmam tayini ile ilgili sicilde 1 kayıt bulunmaktadır. Bu kayıt berat yenileme Ģeklinde görevi sürdürme amacıyla merkezden verilmiĢtir. Kayda göre imam olan kiĢi günlük üç akçe ile caminin bütün hizmetini görecek ve ayrıca vatandaĢın nikah iĢlemlerini de yapacaktır.51
Tellal tayini hakkında ise sicilde 2 kayıt bulunmaktadır. Kayıtlarda Kale muhafızı ve kaymakam tayinleri ile ilgili ikiĢer kayıt bulunmaktadır. Sâdât-ı kiramın tespiti ve onlardan alınan haksız vergilerin engellenmesiyle ilgili kaimmakama sıkı sıkı tenbih edildiği görülüyor.52
FaĢ Kalesi muhafazası için serdengeçti gönderilmesi ve Sohum Kalesi muhafazası için ölen komutanın yerine yenisinin atanmasıyla ve maaĢının Trabzon mukataasından ödenmesi talimatı verilmektedir.53
SubaĢı tayini için sicilde 3 kayıt bulunmaktadır. Mütesellim ve mutasarrıf tayini hakkında 1‟er kayıt bulunmaktadır (Bkz. Tablo 12). SubaĢı ve diğer görevli tayinlerinde kiĢilerin o görev hakkında yeterli donanıma sahip olması ve bunun güvenilir kimselerle tescil edilmesi, o görevin suistimal edilmemesi hususları kayıtlarda üzerinde en çok durulan konulardı.54
Görüldüğü gibi, görevli tayinleri görevin önem ve kapsamına göre farklı nitelikler göstermekteydi. Fakat bütün görevli tayinlerinde ortak özellik ise o görevin gerektirdiği bilgi ve donanımın o kiĢilerde aranmasıydı. Çünkü görevin ehline verilmesi devlet ve toplum hayatının bekası için elzem bir durumdu. Ayrıca bir birimin üst aktörleri merkezden gelen emirle tayin olunurken, alt aktörleri ise taĢradan tayin edilmekteydi. Fakat bu yapılanma da merkezden ayrı düĢünülemezdi. Sonuçta bir zincirin halkaları gibi alt birimde olanlar üst birimlerin emri altında ve birbirine bağlıydılar. Merkezi yönetimin gereği olarak, bu zincirin ucu padiĢaha kadar uzanıyordu.
AĢağıdaki tablo 1931 Numaralı Trabzon ġer„iyye Sicili‟nde geçen bazı görevlilerin tayin durumlarını; yer, görev konusu, görevli kiĢi, tayin sebebi ve tayin Ģekli halinde özetlemektedir.
51 TġS, No: 1931, s. 331.
52 TġS, No: 1931, s .343, 344.
53 TġS, No: 1931, s. 265, 353.
54 TġS, No: 1931, s. 266, 272, 364.
32
Tablo 12: Bazı Görevlilerin Tayin Durumu
Varak No Kayıt No
Yer Görev Konusu Görevli KiĢi
(Önceki / Sonraki)
Tayin Sebebi Tayin ġekli
V57 / K471 Trabzon Mütesellim tayini Hacı Ali Ağa / Koç Ali
Görev DeğiĢikliği
Merkezden (Buyruldu ile) V58 / K473 Trabzon Mutasarrıf tayini Ġsim Yok Cülus nedeniyle
berat yenileme
Merkezden ( Berat ile) V58 / K475 Sohum Kale Muhafızı tayini Süleyman Bey /
KeleĢ Ahmet bey
Ölüm Merkezden
(Berat ile) V59 / K478 Trabzon SubaĢı tayini (…) /
Ali Ağa
Belirtilmedi Merkezden (Buyruldu ile)
V561/ K485 Trabzon SubaĢı tayini
(…) / Alemdar Kasabalı
BeĢe
Belirtilmedi
Merkezden (Buyruldu ile)
V74 / K526 Trabzon GümüĢhane
Saliyaneci tayini (…) / ġehrî Ahmed ÇavuĢ
Ağa
Belirtilmedi
Merkezden (Buyruldu ile)
V80 / K547 Rize Ġmam Hatib (…) /
Abdülkerim Halife
Berat yenileme Merkezden (Berat ile) V84 / K560 Akçaabat
Trabzon Torul Kürtün
Kaimmakam ġerif El-hâc Yahyazâde
Es-seyyid Abdullah / (…)
Belirtilmedi Merkezden (Berat ile)
V85 / K561 Trabzon Akçaabat
Torul Kürtün
Kaimmakam Es-seyyid Ġsmail / ġerif El-hâc Yahyazâde
Es-seyyid Abdullah
Ölüm Merkezden (Berat ile)
V87 / K574 Trabzon Kale Muhafızı tayini (…) / Ali ÇavuĢ
Belirtilmedi Merkezden (Berat ile)
V94 / K597 Trabzon SubaĢı tayini Sadullah Belirtilmedi Merkezden
(Berat ile)
SONUÇ
Tez konusu olan 1931 Numaralı Trabzon ġer„iyye Sicili‟nin kayıtları; idari birimler ve Ģahıslar nezdindeki dökümü ve konularına göre tablolar eĢliğinde analizleri yapılmıĢtır. Birinci bölümde verilen sicildeki idari birimlere yönelik kayıtların tespiti sağlanarak bunların; idari ve teĢkilat tarihi çalıĢmaları yanında Trabzon‟un idari bölümlemesi hakkında da katkı sağlayıcı fikirler sunmaktadır. Nitekim bu süreçte Trabzon‟un en üst idari birimi olan eyaletten aĢağıya doğru köylere kadar çeĢitli idari bölümlere ayrıldığı görülmektedir. Yine kayıtlarda geçen önemli Ģahıslar ve görevleri ile kiĢilerin tarihte oynadığı roller bu alanda yapılan biyografi çalıĢmalarıyla daha da netlik kazanacaktır.
XVIII. yüzyılın son çeyreğindeki Trabzon‟a ait önemli kayıtlar içeren 1931 Numaralı Trabzon ġer„iyye Sicilinin analizi üzerinde duran bu tez çalıĢması sicili temel almakla birlikte dönem ve yöre hakkında bilgi veren kaynakların birlikte değerlendirilmesiyle ortaya çıkmıĢtır.
ÇalıĢmanın ikinci bölümünde sicildeki kayıtların konularına göre verilen dağılımı ve analizi sayesinde dar anlamda Trabzon geniĢ anlamda ise Osmanlı sosyal, askeri ve siyasi hayatı hakkında verilen bilgilerle beraber bu alanda yapılacak ya da yapılmakta olan çalıĢmalara önemli katkılar sağlanacağını söylemek mümkündür. Osmanlı Devlet‟nin 18. yüzyıl sonlarındaki doğu seferleri için asker, mühimmat ve hububat temini ve taksiminde, kale yapımı ve tamirine dair önemli konularda, askeri tarih çalıĢmalarına ıĢık tutacağı kanaatindeyiz. Ayrıca, kayıtlardaki tımar ve zeamet tevcihlerinin durumu hakkında verilen bilgiler bu sistemlerin iĢleyiĢi noktasında önemli bilgiler vermektedir. Gayrimüslimlere ait olan kayıtlarda, gayrimüslimlerin kendi aralarında ve Müslümanlar arasındaki iliĢkilerin durumu ve toplumdaki sosyal ve ekonomik statülerinin durumu hakkında baĢta mülk satıĢları olmak üzere ihtida, cizye tahsili, mülk anlaĢmazlığı ve miras gibi konularda Osmanlı adalet sisteminin oldukça adil ve sistemli bir Ģekilde yürüdüğünü söylemek mümkündür.
Sicilde nikah akitlerinin fazlalığına karĢın boĢanma iĢlemlerinin az olması dikkate Ģayan bir durumdur. Dinimizde boĢanmanın hoĢ karĢılanmaması bu durumun önemli nedenlerinden biri olacağı gibi boĢanma aĢamasında ödenmek zorunda olan mehir ve nafakanın ekonomik ağırlığı, özellikle erkekleri boĢanma kararını almadan önce daha dikkatli değerlendirme yapmaya sevkettiği söylenebilir.
34
Sicildeki kayıtlara dayanarak Trabzon‟un bu dönemde karĢılaĢtığı temel sorunun Rusya‟yla yaptığı savaĢın ağır faturası olduğu söylenebilir. Erzurum, Kars, FaĢ, Sohum kalelerine ve dolayısıyla Kırım‟a yapılan erzak, mühimmat ve asker sevkiyatı dönemin en önemli faaliyetlerindendir. Bu faaliyetlerin masraflarının karĢılanması için halktan dönem dönem vergi toplandığı ve bu vergilerin toplanmasında zaman zaman usulsüzlükler yaĢandığı ve ağır ekonomik Ģartların halkı mağdur ettiği müĢahede edilmiĢtir. Sık sık merkezden gönderilen fermanlarla vergi toplama iĢleminin koordinasyonunun sağlıklı yapılması ve halka zulmedilmemesi gerektiği vurgulanmıĢtır.
1931 Numaralı Trabzon ġer„iyye Sicili genelde Osmanlı ve özelde Trabzon tarihi açısından kültür, sosyal, siyasi, askeri ve ekonomik alanda içerdiği zengin konu çeĢitliliğinden dolayı belli bir alana odaklanmayı oldukça güçleĢtirmektedir. Bu sebebten ötürü yapılan analizler konulara yönelik diğer kaynaklarla ele alınarak ve kayıtlardaki konu çerçevesinde değerlendirilerek daha anlaĢılır olmasına özen gösterilmiĢtir. Bu sayede Osmanlı ve Trabzon tarihinin daha iyi anlaĢılmasına vesile olunacaktır. Bunun gibi çalıĢmalarla, özellikle birbirini izleyen tarihler, genel anlamda Osmanlı tarihi, dar anlamda ise Ģehircilik tarihi alanında karanlık kalan noktalara ıĢık tutacağı;kanaatindeyiz.
1931 NUMARALI TRABZON ġER‘ĠYYE SĠCĠLĠ’NĠN ÖZET TRANSKRĠPSĠYON METNĠ
V1-a
Bismillahirrahmânirrahim
Allâhümme bârik lenâ sünneti cedîdetü‟l-mücerremetü‟l-kevneyn sallellâhu te„âlâ aleyhi vesellem teslîmen kesîran ev alâ beĢîran ve nezîran ila yevmi‟l-karâr. Gurre-i Muharremü‟l-harâm sene erba„a ve semânîn ve mie ve elf.
K1 (Muhallefât)
Fi'l-asl Bosnavi ahâlisinden olub medîne-i Trabzon mahallâtından Bâb-ı Bazar Mahallesi‟nde ber-vech-i müsâferet sâkin kul kethüdâsı sa„âdetlû Ali Ağa‟nın yanında çûkadarlık hizmetinde istihdâm eden bundan akdem fevt olan BoĢnak dimekle arîf Hüseyin nâm müteveffânın bu esnada vâris-i ma„rûfu olmayıb nüzul Emîni Beytü‟l-Mâle âit ve râci„ olmağla hâlâ Trabzon‟da yeniçerililer zâbiti Emîn-i Beytü‟l-Mâl olan „umdetü‟l-emâcid ve‟l-a„yân Haseki Sa„âdetlû Süleyman Ağa tarafından vekîl-i müseccel-i Ģer„îsi çûkadârı olan Süleyman Ağa iltimasiyle ve ma„rifet-i Ģer„le müteveffâ-yı mezbûrun kıbel-i Ģer„den terekesi tahrîr ve Sûk-ı Sultânîde ba„de‟l-müzâyede füruht olunan muhallefâtı defteridir ki ber-vech-i âtî zikrolunur. Fî gurre-i Ģehr-i
Köhne mitil minder 1 „aded
36
Ber mûceb-i vâsiyyet teçhiz ve tekfin me„a ıskât-ı salât, kefâret-i yemin ve kefâret-i savm: 1200 pâra.
Resm-i dehk : 360 pâra Emniyye : 40 pâra Hıdâmiye: 40 pâra Çûkadâriye : 60 pâra
Ġrsâliye-i kalemiye : 100 pâra Muhzıriye : 30 pâra
Kaydiye : 30 pâra
Resmi Emîn-i Beytü‟l-Mâl : 360 pâra ve Harc-ı bâb : 200 pâra
Dellâliye : 58 pâra Dellâl baĢıye : 20 pâra Dükkân kirası : 40 pâra
Hamâliye ve kahve ve ta„âmiye : 16 pâra Deyn-i meĢiyyet-i aĢçı :160 pâra
Deyn-i meĢiyyet-i ser ebvâb : 20 pâra Deyn-i meĢiyyet-i tütüncü : 90 pâra Deyn-i meĢiyyet-i konak îcâresi : 80 pâra
Sahîhü'l- yekûn : 16 gurûĢ 13 pâra yalnız on altı gurûĢ ile 13 paradır.
Emîn-i Beytü‟l-Mâla teslîm olundu.
37 K2 (Vâsi Ta‘yîni)
Medîne-i Trabzon mahallâtından Aya Marina Mahallesi mütemekkinlerinden iken bundan akdem hâlik olan Farkoryor Veledi Lefter nâm hâlikin sulbiye-i sağîre kızları Amosye ve Domine nâm sağîrnâne babaları mesfûr Yor‟dan müntekıl mâl-ı mevrûslarının hıfz ve tesviye emirlerini ru'yete vâsîleri olmayub kıbel-i Ģer„den bir vatan-ı asli lâzım ve mühim olmağın doğru ve her vechile ve vesâyet „uhdesinden gelmeğe kâdir olmağın zeyl-i sahîfede mestûru'l-esâmî kimesnelerin ahbarlarıyla lede‟Ģ-Ģer„ zâhir ve nümâyân olan sağîrnân-ı mezbûrtânın üzerlerine vâsi nasb ve ta„yîn olunduk da ol dâhi ber-vech-i kusur vâsiyyet-i merkûmeyi kabûl ve hidmet-i lâzımesi kemâ-yenbağî edâya ta„ahhüd ve iltizâm etmeğin mâ hüve'l-vâkî bi't-taleb ketb olundu.
Tahrîren fî'l-yevmi'l-hâmis „aĢere min Rebî„ü‟l-evvel, sene erba„a ve semânîn ve mie ve elf.
ġuhûdü‟l-hâl: Börekçi Ali bin Es-seyyid Ahmed Çelebi, Saka Mehmed BeĢe, Hasan Efendi, Monla Ġbrahim tâbi-„i Hasan Efendi, (...) Oğlu Osman Ağa, Ekmekçi Yor zimmî, DerviĢ BeĢe ve gayruhum.
V1-b
K3 (Muhallefât)
Fi'l-asl Hopa Kazâsı‟nda vâki Kuledibi Karyesi ahâlisinden olub Medîne-i Trabzon‟da Yenihan odalarında ber-vech-i ticâret sâkin iken bundan akdem vefât eden Hasan Reis nâm kimesne hâl-i marazında fevtinden bir gün mukaddem medîne-i mezbûre sükkânından Kalaycı Mahmûd BeĢe nâm kimesneyi mahzar-ı müslimînden eğer bi-emrillâhi te„âla vefât edersem yanımda mevcûd terekemin ma„rifet-i Ģer„ ile tahrîr ve takvîm ve sünnet-i seniyye üzerine teçhiz ve tekfinimi ru‟yet ve bâkî her ne kalır ise velâyetimde vereselerime îsâl ve teslîm eyle deyû vâsi-i îsâl nasb ve ta„yîn eylediğini merkûm Mahmûd BeĢe hâlâ Trabzon Yeniçerileri ağası olub Emîn-i Beytü‟l-Mâl olan fahru‟l-akrân Haseki Sa„âdetlû Süleyman Ağa‟nın vekîl-i müsecceli Çelebi Ġbrahim Ağa muvâcehesinde Ģuhûdat-ı adûl ile sâbit eylediğinden sonra vâsi-„i merkûm iltimasıyla müteveffâ-yı merkûmun kıbel-i Ģer„den tahrîr ve takvîm ve vâsi-i merkûma teslîm olunan muhallefât defteridir ki ber-vech-i âtî aynıyla zikrolunur. Hurrire fî 25 min Rebî„ulevvel sene 184.
Çıt çenber
1,5 top Kıymet 80 pâra
Çıt top
10,5 top Kıymet 530 pâra
Bağlı çit
7 top Kıymet 500 pâra
Hâlep Alacası
1 top Kıymet 240 pâra
Def„a alaca yemeni
2,5 top Kıymet 40 pâra
PeĢme
1 top Kıymet 90 pâra
Kilis 4 top Kıymet 200 pâra
Kırmızı bez 6 top Kıymet 200 pâra
Balta sapı 2 top Kıymet 60 pâra
Merden bezi 1 top Kıymet 60 pâra
38 Ġrsâliye kalemiye: 5 gurûĢ Muhzıriye Kaydiye: 2 gurûĢ
Dehk-i Emîn-i Beytü‟l-Mâl: 15 gurûĢ Harc-ı bâb: 1,5 gurûĢ
Salma ve nöbetçiye : 3,5 gurûĢ Ġcâre-i han: 30 pâra
Navl ve gümrük: 5,5 gurûĢ
Yekûn-ı masârifât: 67 gurûĢ 30 pâra
Sahîhü'l-bâkî: 132 gurûĢ 12 pâra, yalnız yüz otuz iki gurûĢ ile on iki paradır.
K4 (Muhallefât)
Medîne-i Trabzon mahallâtından Ġskender PaĢa Mahallesi sâkinlerinden iken bundan akdem vefât eden Havva binti Tulum El-hâc Ali nâm müteveffîyenin verâseti zevci Hacı Murteza
39
zâde Ġbrahim Ağa ile li-eb kız karındaĢı oğlu gâib ani‟l-beled terekesi tahrîr ve takvîm beyne‟l-verese bi farîzatü‟l-Ģer„i tevzî„ ve taksîm olan muhallefât defteridir ki ber-vechi âtî aynıyla zikrolunur. Hurrire fî 15 min Safer 184.
Köhne yorgan Def„a köhne Silecek
1 „aded
Def„a köhne zeki yasdık 1 „aded Topal Osman, iki kıt„a temessük mûcebince 18
40 Mine'l-ihrâcât
Ber mûceb-i teçhiz ve tekfîn: 38 gurûĢ Iskât-ı salat-ı vasiyyet:1 rubu„
Kefâret-i yemin: 3 gurûĢ Kefâret-i savm: 6 gurûĢ
Resm-i „âde-i emniye, hıdâmiye, çûkadâriye, irsâliye kalemiye, Muhzıriye kaydiye: 10 gurûĢ Yekûnü‟l masârifât: 57 gurûĢ, 1 pâra
Sahîhü'l-bâkî: 239 gurûĢ 7 pâra. Yalnız iki yüz otuz dokuz gurûĢ yedi paradır.
V2-a
K5 (Muhallefât)
Fi'l-asl Viçe Kazâsı ahâlisinden olub bu esnada sefer-i hümâyûndan gelirken Medîne-i Trabzon‟da Kemerkaya Ġskelesi‟nde vefât eden Burnaz Mehmed BeĢe nâm müteveffânın yanında vâris-i ma„rûfu olmayıp terekesi Emîn-i Beytü‟l-Mâla âid ve râci„ olmakla medîne-i mezbûrede Yeniçeri zâbiti olub Emîn-i Beytü‟l-Mâl olan fazlü‟l-akrân haseki Sa„âdetlû Süleyman Ağa tarafından ta„yîn olunan Çûkadâr Ġbrahim Ağa iltimasıyla kıbel-i Ģer„den müteveffâ-yı merkûmun yanında mevcûd terekesi tahrîr ve Sûk-ı Sultânîde ba„de‟l-müzâyede füruhat olunan muhallefâtı defteridir ki ber-vech-i âtî zikrolunur. Hurrire fî gurre-i Rebî„ülâhir 184.
Köhne aba kaput 1 „aded
26 pâra
Köhne aba Ģalvar 1 „aded
69 pâra
Köhne Buğâsi libâde 1 „aded 68 pâra
Köhne menkuĢ kuĢak 1 „aded 100 pâra
Köhne mâi gömlek 1 „aded
55 pâra
Köhne melamin (1) ve yelek ( 1) 41 pâra
Köhne fes (1) peĢtamal (1) 20 pâra
Köhne yasdık 1 „aded 19 pâra
Köhne akçe kesesi 1
„aded 2 pâra
Nukût 223 pâra
Cem„an yekûn; 623 pâra. Yalnız altı yüz yirmi üç paradır.
Mine'l-ihrâcât
Techîz ve tekfin: 175 pâra Dehk : 62 pâra
Emniye hıdâmiye: 10 pâra Çûkadâriye: 40 pâra Ġrsâliye kalemiye: 40 pâra Muhzıriye kaydiye: 15 pâra
Dehk-i Emîn-i Beytü‟l-Mâl: 69 pâra Harc-ı kapu: 20 pâra
41 Salma ve nöbetçiye: 20 pâra
Dellâliye ve Dellâl baĢiye ve dükkân kirası ve hamâliye: 17 pâra Yekûnü‟l-masârifât: 481 pâra
Sahîhü‟l-bâkî: 142 pâra. Yalnız yüz kırk iki pâra Emîn-i Beytü‟l-Mâla teslîm olunmuĢtur.
K6 (Muhallefât)
Fi'l-asl Giresun ahâlisinden olub ber-vech-i ticâret Medîne-i Trabzon‟da vâki„ Hacı Hasan Efendizâde Hânı‟nda mütemekkin iken bundan akdem hâlik olan (...) veledi (...) nâm hâlikin zâhir vâris-i ma„rûfu olmayıp terekesi Beytü‟l-Mâla âit ve râci„ olmakla hâlâ Medîne-i Trabzon mütesellimi olub Emîn-i Beytü‟l-Mâl olan „umdetü‟l-emâcid ve‟l-a„yân (...) Ali Ağa tarafından mübâĢir ta„yîn olan MemiĢ Ağa iltimasiyle kıbel-i Ģer„den hâlik-i mesfûrun terekesi tahrîr ve Sûk-ı Sultânîde ba„de‟l-müzâyede füruht olunan terekesi defteridir ki ber-vech-i âtî zikrolunur. Fî 19 min Ģehr-i Cemâziye‟l-ahir sene 1184.
Ham ketan Resm-i dehk: 256 pâra Emriye hıdâmiye: 40 pâra Çûkadâriye: 40 pâra Ġrsâliye: 80 pâra
Muhzıriye kaydiye: 26 pâra
Resm-i Emîn-i Beytü‟l-Mâl ve mübâĢire: 440 pâra
Dellâliye ve dükkân kirası ve hamâliye ve DellâlbaĢiye: 56 pâra Yekûnü‟l-masârifât: 1017 pâra. Yalnız bin onyedi paradır.
42
Sahîhu‟l-bâkî:1412 paradır. Emîn-i Beytü‟l-Mâl. Yalnız bin dört yüz on iki paradır.
V2-b mezbûresi ahz ü kabz ve îsâle vekîl-i müseccel-i Ģer„îleri Tenas veledi Yor nâm zimmî ma„rifeti ile ve ma„rifet-i Ģer„le bâ„zen Sûk-ı Sultânîde furuht ve bâ„zen tevkîm ve vekîl-i mezbûr Tenas zımmîye teslîm olunan muhallefâtı defteridir ki ber-vech-i âtî zikrolunur. Fî 29 min Ģehr-i Rebîü'l-âhir sene 184.
Furûhat olmayıp vekîl-i mezbûr Tanas'a teslîm olunan muhâllefattır ki zikrolunur.
(?)
43 Mine’l-ihrâcât
Resm-i dehk: 320 pâra Emniye hıdâmiye: 60 pâra Çûkadâriye: 40 pâra Kalemiye: 80 pâra Muhzıriye: 40 pâra Kaydiye: 10 pâra
Mütesellim Ağaya: 320 pâra Dehk-i harç: 220 pâra
SubaĢıya (...) ve lâĢesini (...): 360 pâra Mühürcüler (...): 120 pâra
Yekûnü'l-masârifât: 35 gurûĢ
Sahîhü'l-bâkî: 902 pâra. Yalnız dokuz yüz iki paradır.
K8 ( Vâsi ta‘yîni)
Medîne-i Trabzon mahallâtından Câmi-„i Kebîr Mahallesi sâkinlerinden iken bundan akdem müteveffîye olan Hatîce binti El-hâc Hüseyin Alemdar ve ba„de vefât eden zevci Monla Ahmed bin El-hâc Mustafa Efendi nâm müteveffânın sağîre kızları Havva ve Hafzaya vâlideleri ve babaları müteveffâ-yı merkûmandan müntekil mâl-ı mevrûselerini hıfz ve umûrlarını ru‟yete vâsileri olmayıp kıbel-i Ģer„den bir vâsi nasbı lâzım ve ehem olmağın emânet ile ma„rûf ve istikâmet ile mevzûf ve her vechile vesâyeti „uhdesinden gelmeğe kâdir idüğü lede'Ģ-Ģer„ zâhir ve numâyân olan sağîrnân-ı merkûmânın emmileri mefharü‟l-eimme iĢ bu sahibü‟l-kitâb Hattât MemiĢ Efendi ibni merkûm El hâc Mustafa Efendi nâm kimesne sub-ı Ģer„-i mergûbdan sağîrnân-ı merkûmân üzerlerine vâsi nasb ve ta„yîn olundukda ol dâhi ber-vech-i muharrer vesâyet-i mezkûru kabûl ve merâsimini kemâ-yenbağî edâya ta„ahhüd ve iltizâm eylediğinden sonra vâsi-i merkûm MemiĢ Efendi meclis-i Ģer-„i hatîr-ı lâzimü‟t-tevkîrde takrîr-i kelâm be bast-ı ani‟l-merâm idüb vâsıleri olduğum sağîrnan-ı merkûmnândan Havva ve Hafza‟nın nafaka ve kisve-i bahaya ihtiyaçları olub vâlide ve babaları müteveffâ-yı merkûmândan müntakil mal-ı mevrûselerinden kadr-ı ma„rûf nafaka farz ve takdir edilmesine bir kıt„a hüccet-i Ģer„iyye i„tâ olunmak (...) sağîrnân-ı merkûmnânın nafaka ve kisve-i bahâ ve sağîr levâzım-ı zarûriyesi için her birine yevmî üçer pare ancak kifayet eylediğine zeyl-i sahifede mestûrü‟l-esâmî kimesneler ahbar etmeleriyle hakim-i mevki„-i sadr-ı kitab (?) ve hüsn-i meâb efendi hazretleri dâhi sağîrnân-ı merkûmtânın nafaka ve kisve-i bahâ ve sâir levâzım-ı zarûriyeleriçün her birine yevmî üçer pâra cem„an ikisine yevmî altı pâra farz ve takdir buyurup meblağ-ı mefrûz-ı mezkûru ber-vech-i muharrer harc ve sarfa ve hîn-ı zarûrette istidâneye veledi‟z-zufur sağîrnân-ı merkûmtânın vâlide ve babalarından müntakil mâl-ı mevrûselerine (?) kıbel-i Ģer„den vâsi merkûm Hattât MemiĢ Efendi izin birle mâ veka„a bi't-taleb ketb olundu. Tahrîren fî‟l-yevmi‟s-sânî Cemâziye‟l-ûlâ sene erbe„a ve semânîne ve mie ve elf.
44
Fi'l-asl FaĢ Kazâsı ahâlisinden olub Medîne-i Trabzon‟da Saçlı Havâce Mahallesi‟nde ber-vech-i müsâferet sâkin iken bundan akdem metfûnen vefât eden Hatîce binti Abdullah nâm müteveffâ GümüĢhâne ahâlisinden olub Ġmâret medreseleri tâliplerinden Molla Hüseyin bin Ahmed nâm kimesne Meclis-i Ģer„de hasm-ı cahidi Ģer„i muvâcehesinde müteveffîye-i merkûme Hatîce Hâtun hâl-i marazında fevtinden iki gün mukaddem bi-emrillahi te„âlâ hâl-i vefâtında yanında mevcûd terekesi ma„rifet-i Ģer„le tahrîr ve on gurûĢ techîz ve telkinime sarf ve bir mushaf-ı Ģerif dâhi iĢtirâ eyleyib vâsi intihab-ı nasb ve ta„yîn eylediği merkûm Molla Hüseyin vech-i Ģer„i üzre sâbit eyledikten sonra müteveffîye-i merkûmenin kıbel-i Ģer„den tahrîr ve Sûk-ı Sultânîde ba„de‟l-müzâyede furûhat olunan muhallefât defteridir ki ber-vech-i âtî zikrolundu. Hurrire fî 24 min Ġrsâliye kalemiye: 30 pâra Muhzıriye: 15 pâra Kaydiye: 10 pâra
45
Sahîhü'l-bâkî : 18 gurûĢ, 24 pâra. Yalnız on sekiz gurûĢ, yirmi dört pâra mushaf-ı Ģerif için pek müsa‟ade olmadığından müteveffîye-i merkûmenin vereseleri zuhûrunda meblağ-ı mezkûr teslîm olunmak için vâsi-i merkûma teslîm olunmuĢtur.
K10 (Muhallefât)
Fi'l-asl (?) ahâlisinden olub Medîne-i Trabzon‟da El-hâc Yahyazâde Hânı‟nda ber-vech-i ticâret mütemekkin iken bundan akdem hâlik olan Boyacıoğlu demekle arîf Kirkor nâm hâlikin vefâtından iki gün mukaddem bi-emrillahi te„âlâ hâlik olduk da yanında mevcûd terekesini ma„rifet-i Ģer„le tahrîr ve takvîm ve âyin-i bâtılası üzre techîz-i lâĢesini ru‟yet ve bâkî her ne kalır ise vereseleri zuhûrunda teslîm vâsi-i muhtâri olan Tokmakçızâde Mahmûd Ağa ber-vech-i muharrer vesâyetini hâ medîne-i mezbûre mütesellimi olub Emîn-i Beytü‟l-Mâl olan fahrü'l-a„yân sa„âdetli Koca Ali Ağa tarafından vekîl-i müseccel-i Ģer„isi MemiĢ Ağa müvacehesinde ba„de'l-mevt vâsi-i merkûmun iltimasıyla hâlik-i mesfûrun kıbel-i Ģer„den terekesi tahrîr ve takvîm ve aynıyla vâsi-i merkûma teslîm olunan muhallefât defteridir ki ber-vech-i âtî zikrolunur. Hurrire fî selh-i Cemâziye‟l-„ûlâ, sene 184.
Ham ketan
Köhne mefnûse entâri 1 „aded
46 Mine’l-ihrâcât
Techiz-i lâĢe: 10 gurûĢ
Dehk ve emniye ve hıdâmiye ve çûkadâriye ve irsâliye ve kalemiye ve Muhzıriye ve kaydiye: 17.5
Dehk ve emniye ve hıdâmiye ve çûkadâriye ve irsâliye ve kalemiye ve Muhzıriye ve kaydiye: 17.5