Fiziksel egzersiz tedavis

Fiziksel egzersiz kalori harcamasını gerektirir ve orta dereceli bir egzersiz bile hareketsizlikten iyidir. Bu nedenle çocukların boĢ zamanlarını TV izlemek veya bilgisayar baĢında oyun oynamak gibi pasif eylemler yerine, fiziksel aktivitede bulunmayı sağlayacak hareketli eylemlerle geçirmeleri teĢvik edilmelidirler. Egzersiz yapan çocuklarda yapmayanlara göre belirgin olarak daha az viseral yağ dokusu depolanması gösterilmiĢtir. Egzersiz programlarında sürekli denetim olmadığında, resmi bir kimlik taĢımayan egzersizlerin yapılması (yürüyüĢ vb.) durumunda, orta derecede enerji

gerektiren evde gerçekleĢtirilen egzersizler temel alındığında tedavide baĢarı artıĢ göstermektedir. Aerobik çalıĢmalar ve dayanıklılık çalıĢmaları yağsız vücut kütlesindeki azalmayı en aza indirir. Diyetle kaybedilen kilonun %25 kadarı yağsız vücut kütlesidir. Yapılan kontrollü çalıĢmalarda diyet ve egzersiz kombinasyonu sadece diyet ile karĢılaĢtırıldığında daha fazla kilo kaybı gözlenmiĢtir ve egzersiz kilo kaybının uzun süreli olmasına yardımcı olmaktadır. Egzersiz yağsız vücut kütlesi kaybını azaltabilir (11).

Harcanan kalorinin arttırılması için gün içindeki fiziksel aktivitenin artması ve düzenli fiziksel egzersiz yapılması gerekir.

A. Günlük aktivitenin düzenlenmesi

1. Kısa mesafelerde araba yerine yürümeyi denemek (okul için) 2. Bir veya iki kat için asansör yerine merdiven kullanmak 3. TV ve bilgisayar karĢısında çok fazla zaman harcamamak

4. Oyun ve okul çağındaki çocukların bireysel iĢlerini (giyinmek, ayakkabısını bağlamak, çantasını hazırlamak) kendilerinin yapmasını sağlamak

5. Çocukları oyun arkadaĢı edinerek oyun oynamaya teĢvik etmek

B. Düzenli egzersiz yapılması: Düzenli ve asiri olmayan fiziksel aktivite, günlük 30 dakikalik haftada 3 gün fiziksel hareket ile saglanabilir. 30 dakikalik hareket gün boyunca belli araliklarla yapilabilir(117).

Organize sporlar katılımcıların özellikleri göz önünde bulundurularak düzenlenmelidir. Çoğu çocuklarının dikkatleri kısa sürede dağılmakta ve erken sıkılmaktadırlar. Bu yüzden bu katılımcılara uygulanacak egzersiz programları kısa, eğlenceli, hareketli olmayı sağlayıcı etkinliklerden oluĢmalıdır. Örneğn 15-20 dakika profesyonel egzersizden sonra 30 dakika serbest egzersiz uygulanabilir. Kısa süreli egzersizler uygulandığında konsantrasyon en yüksek seviyede olacaktır. Adolesanlarda fiziksel egzersiz hareketlerini sözel olarak anlatmaktansa, hem göstererek hem de anlatarak uygulamalarını sağlamak daha etkilidir. Çocuklar ve adolesanlar için eğlence, baĢarı, çeĢitlilik, özgürlük, aile katılımı, arkadaĢ desteği ve ekip çalıĢması egzersize katılım ve devamlılığı sağlayan faktörlerdir. BaĢarısızlık, yenilmek, rekabet halinde olmak, sıkılmak ve yaralanmalar ise fiziksel egzersize devamlılığının azalmasına sebep olan faktörlerdir (44).

Fiziksel egzersiz yapan çocukların, egzersiz türüne göre enerji harcama düzeyleri tablo 4‟de görülmektedir (118):

Tablo-4: Çocuklarda spor dallarına göre enerji harcamaları DüĢük Ģiddette enerji harcaması Orta Ģiddette enerji harcaması Yüksek Ģiddette Enerji harcaması

Masa tenisi Basketbol Bisiklet (21 km/saat)

Bisiklet ( 13 km/saat) Bisiklet (15-20 km/saat) Judo

Binicilik Binicilik (dörtnala) Karate

Tenis (çiftli) Dağcılık KoĢu (9 km/saat)

Jimnastik Buz hokeyi

YürüyüĢ (6 km/saat) Buz pateni (13 km/saat)

Futbol KoĢu (9 km/saat)

Tekerlekli paten

Enerji harcaması Enerji harcaması Enerji harcaması

Dakikada 4 kaloriden az 4-7 kalori / dakika Dakikada 7 kaloriden az

Her saat için 240 kalori Her saat için 330 kalori Her saat için 420 kalori

Uyku süresince metabolizma hızının en yavaĢ düzeyde olması sebebiyle, çocuklarda obezite tedavisinde günlük uyku süresine dikkat edilmesi gerekir. Çocukların günlük uyku gereksinimleri tablo 5‟de gösterilmektedir (119):

Tablo-5: Çocukların ortalama günlük uyku gereksinimi

YaĢ Uyku Gereksinimi (Saat)

Yenidoğan 13-17 2 yaĢ 9-13 10 yaĢ 10-11 15-65 yaĢ 6-9 65 yaĢ üstü 6-8 3. DavranıĢ tedavisi

DavranıĢ tedavisi sürecinde ayrıntılı öykü alınması çok önemlidir. Tercih edilen yemek çeĢitleri, tatlılara eğilim, aĢırı yeme dönemlerinin ortaya çıktığı zaman, iĢtahın uyarıldığı çevresel koĢullar, gece atıĢtırma, sosyal baskılar, stres etkenleri, eĢlik eden depresyon ve diğer psikiyatrik bozukluklar ile ilgili ayrıntılı öykü alınması gereklidir. Önemli olan aĢı-

rı yeme davranıĢını özendiren çevresel etkenleri kontrol edebilmektir. Hedef belirleme davranıĢ tedavisinde çok önemlidir. KiĢinin baĢaramadığı hissine kapılmasını ve ütopik bir hedef seçtiğini düĢünmesini önlemek adına, çoğu zaman hedefi küçük aĢamalar ile gerçekleĢtirmek gerekir. Seçilen hedef, gerçekçi ve belli bir zaman diliminden sonra ulaĢılabilir olmalıdır. Her zaman en iyisi, çocuk ve gençlerin ulaĢmayı bekledikleri hedefler belirlemektir. Çocuk ve gençlerin çevrelerinde oluĢturulan değiĢiklikler enerji alımını azaltmayı, fiziksel aktivite ve aktif yaĢamı hedeflemelidir. Ġyi dekore edilmiĢ yerlerde yemek yeme olanağı, çocukların kısıtlı yemek yemesini ve yemek yemeyi diğer aktivitelerden ayırmayı sağlar. Ayrıca yemek arası atıĢtırmayı önler. Buzdolabında veya yiyeceklerin saklandığı yerde bulunan „dur‟ iĢaretleri, çocukların doğru yeme davranıĢını öğrenmesinde hatırlatıcı olabilir. DavranıĢ değiĢikliğini hayata geçirme sırasında yapılan hatalar, doğal görülmelidir. Hatayı tekrar yapmaktan kaçınmak ise en önemli hedeflerden birisidir. Çocuklar kendilerini hataya sürükleyecek durumlar hakkında bilinçlendirilmelidir. Çocukları motive etmek; onlarının çabalarının, değiĢen davranıĢlarının ve zayıflamalarının sonucunda ödüllendirmek çok önemli bir adımdır. Verilen ödüller de belirli bir periyod sonunda ulaĢılabilir ve çocuğu motive edici olmalıdır. Özellikle çocukların tedavisinde , ailelerin de tedaviye dahil edilmesi gerekir. Çünkü aileler çocukları ile sürekli iletiĢim halindedir. Aileler, çocuklarının zorlandığı noktalarda onlara destek olmalıdır. Adolesanların tedavisinde ise ailelerin tedavi içine girmesi zorunlu değildir. Adolesanlarda hassas ve empatik yaklaĢım, tedavide en uygun stratejinin bulunmasında çok önemlidir (111,120-122).

Standart davranıĢ tedavisi basitçe sırayla Ģu aĢamaları içerir:

1. YaĢa uygun kalori/günlük diyetin diyetisyen tarafından uygulanması,

2. Tüketilen besinlerin (yapabiliyorsa çocuk tarafından) düzenli bir Ģekilde kayıt edilmesi,

3. Doktor ve diyetisyenin çocuğun haftalık kilo takibini yapması,

4. Yemekleri evde yemek ve bu sırada TV, radyo veya kitap okumak gibi dikkati baĢka yöne çeken uyaranların bulunmaması,

5. Öğünler arası atıĢtırmayı önleme, 6. Fiziksel aktivitenin arttırılması, 7. Kilo verdikçe ödül uygulaması