Finansal Başarısızlığı Önlemek İçin Alınabilecek Önlemler

tutundurma stratejileri gibi durumları sistematik olmayan riski etkileyen faktörlerdir (Francis, 1991: 265). Bu faktörlerden yola çıkarak sistematik olmayan riski finansal risk, iş ve endüstri riski ve yönetim riski olarak gruplandırabiliriz.

Finansal Risk: Finansal riskler, işletmelerin finansal yapısı gereği sahip oldukları sorumlulukları karşılayamama ihtimalini ifade etmektedir. Bu riskler, farklı yatırım araçlarına yatırım yapılarak azaltılabilmektedir. İşletmelerin yüksek miktarda borçlandığı ekonomilerde, satışlardaki dalgalanmalar, yoğun rekabet ortamı, yönetim hataları, işletmenin kredibilitesinin azalmasına ve böylece finansal riskin artmasına sebep olmaktadır (Demireli, 2007: 126).

Yönetim Riski: Yönetim riski, işletme yöneticilerinin hataları nedeniyle ortaya çıkan risktir. İşletme yönetimi tarafından alınan tüm kararlar gelecekte oluşabilecek büyüme imkanlarından faydalanma olanaklarını belirlemektedir (Demireli, 2007: 127). İşletmelerin başarılarında yöneticilerin kabiliyetleri oldukça önemlidir. Yönetim hataları, işletmelerin satışlarını düşürebilir, işletmenin karını azaltabilir ve bunun sonucunda da riski artabilir. Bu durum, hisse senetleri fiyatlarının düşmesine sebep olmaktadır (Akgüç, 1989: 680).

İş ve Endüstri Riski: İş riski işletme aktivitelerinden dolayı meydana gelen risktir. İşletmenin yabancı kaynak kullanmadığı zamanlarda özsermayenin getirisinde oluşan belirsizliği ifade etmektedir. Talep miktarındaki artış, satış fiyatındaki değişiklikler, girdi fiyatlarının değişmesi ve faaliyet kaldıracının artması işletme riskinin temel faktörleridir (Topak, 2010: 108).

1.5. Finansal Başarısızlığı Önlemek İçin Alınabilecek Önlemler

Finansal başarısızlık içerisindeki işletmelerin bu durumdan kurtulmak için yapmaları gereken ilk işlem finansal başarısızlık sebeplerinin belirlenmesidir. İşletmeyi başarısızlığa sürükleyen bu nedenler analiz edilmeli ve gereken önlemler alınmalıdır (Türko, 2002: 601). Başarısız bir işletmenin başarısızlık nedeni araştırılırken işletmenin kendisi, bulunduğu pazar, ulusal ve uluslararası ekonomideki gelişme ve eğilimleri başarısızlık içerisindeki payları ayrıntılı bir biçimde incelenmeli

19

ve ortaya çıkarılmalıdır. İşletmenin başarısızlık nedenleri ayrıntılı bir şekilde incelendikten sonra olumsuz durumların ortadan kaldırılmasıyla işletme iyileşme aşamasına geçebilir. Eğer işletmenin bu durumu iyileşme göstermiyorsa işletmenin tasfiyesi, devri veya satışı yollarına başvurulacaktır (Vuran, 2012: 10).

Finansal başarısızlık işletme içi sebeplerden ortaya çıkabileceği gibi küresel kriz, ülkeler arası rekabet, yasal ve politik sebeplerden kaynaklanan dışsal faktörlerin etkisi ile de ortaya çıkabilir. İşletmeler açısından finansal başarısızlığa sebep olan faktörler, kontrol edilebilen ve kontrol edilemeyen faktörler olarak gösterilebilir. Finansal yapısı bozulmuş, sorumluluklarını karşılama gücü azalmış bir işletmenin finansal durumunu güçlendirmek amacıyla (Vatansever ve Aydın, 2014: 163);

 Borçların vadesini uzatmak,

 Borçları konsolide etmek veya yeniden yapılandırmak,

 İşletmeye borç sağlayanlar anlaşma yapılarak borç verenlerin verdikleri borçların bir kısmından vazgeçmeleri,

 İşletmelerin sermaye yapısının güçlenmesi için yeniden yapılanması,

 Aktiflerin veya varlıkların yeniden değerleme tabi tutulması,

 Firmaların sabit varlıklarını elden çıkararak leasing yapılması.,

 Finansal varlıkların kısmen veya tümüyle paraya çevrilmesi,

 Borçların menkul kıymet haline dönüştürülmesi ve konkordato önerilmesi gibi önlemlere başvurulabilir.

1.5.1. Yeniden Yapılanma (Reorganizasyon)

Reorganizasyon, bir işletmenin cari yükümlülüklerini karşılayamamaları halindeki yetersizliği karşılamak için işletmenin finansal yapısının yeniden gözden geçirilmesidir. Yeniden yapılanma yöntemi, işletmeyi zor durumdan kurtarmak, ekonomik verimliliğini artırmak, işletmenin işleyen teşebbüs değerini korumak ve işletmenin sürekliliğini amaçlamaktadır (Vuran, 2012: 10-11).

20

İşletmenin sermaye yapısı değiştirilerek yeniden yapılanma ile sürekliliği sağlanmaktadır. Yeniden yapılanan işletmede olması gerekenler; yeterli işletme sermayesi, sabit giderlerini karşılayacak yeterli fon, kredi bulma imkanı ve sorumluluklarını karşılayabilme yeteneğidir. İşletmenin finansal başarısızlığının sebebine bakılmaksızın işletmenin içinde olduğu bunalım önemli bir yer tutmaktadır. İşletmenin bu durumla karşılaşmaması için, yönetimin finansal başarısızlığa neden olan faktörleri bilip zamanında ve doğru kararlar alması gerekmektedir. İşletmelerde yeniden yapılanma ile ilgili alınabilecek önlemler şunlardır (Uzun, 2005: 167):

 Alacaklılara öz sermayeye iştirak payı veya hisse senedi vermek,  Tahviller hisse senetleri ile değiştirilebilir,

 Sabit faizli tahvillerin kâra iştirakli tahvillerle değiştirilmesi,  Öncelikli hisse senedi yerine adi hisse senedi verilmesi,  Sermayenin azaltılması,

 Yedeklerin tasfiye edilmesi,

 Sabit varlıkların satılarak, uzun süreli kiralamaya gidilmesi,

 İştiraklerin veya sabit varlıkların tümüyle veya kısmen paraya çevrilmesi.

1.5.2. Borcun Yapılandırılması

Finansal sıkıntıdaki işletmelerin, sıkıntılı durumlarının azaltılması iyileştirilebilmesi için borcun yapılandırılmasına gidilebilir. Bu bağlamda mevcut borçlar yenileri ile değiştirilebilir, faiz ve anapara ödemeleri azaltılarak veya vadesi uzatılarak sıkıntılı durumlar azaltılabilir. Borç yapılandırılmasının başka bir yolu da firmanın varlıklarının satışı yolu ile işletmeye nakit akışı sağlaması olabilir (Bilir, 2015: 20).

21 1.5.3. Kurul Atanması

Alacaklılar finansal sıkıntı içerisindeki işletmelerin faaliyetlerini kontrol etmek ve yükümlülüklerini kolaylaştırmak için kurul atayarak sorunlara çözüm bulmayı amaçlamaktadır. Aynı zamanda atanan kurul işletme borçlarını ödemeyi de amaçlamaktadır. Bu sorumluluklar yerine getirildiğinde atanan kurul işletme yönetimini yeniden işletme sahiplerine devretmektedir (Kolb, 1983: 708).

1.5.4. Sermaye Yapısının Yeniden Düzenlenmesi ve Sermaye Yapısının Güçlendirilmesi

İşletmeyi tasfiye etmek yerine işletmenin sermaye yapısını yeniden düzenleme yoluyla varlığını sürdürmesi, tarafların çıkarları açısından daha uygun olabilir. Bir işletmenin, mevcut hisse senetlerini ve tahvillerini halen elinde tutanlarla anlaşarak, eskilerinin yerine hisse senedi vermek koşuluyla sermaye yapısının düzenlenmesine rekapilitasyon denir. Sermaye yapısının yeniden düzenlenmesi ve güçlendirilmesine yönelik alınabilecek önlemler aşağıdaki gibi ifade edilebilir (Vuran, 2012: 13):

 Borçlara karşılık sermayeye iştirak payı verilmesi,  Tahvillere karşılık pay senedi verilmesi,

 Tahvil faizlerinin indirilmesi,

 Öncelikli pay senetleri yerine adi pay senedi verilmesi,

 Anonim şirketlerde pay senetlerinin nominal değerinin düşürülmesi,  Firmaya yeni ortaklar alınmasıdır.

1.5.5. Konkordato Önerilmesi

Konkordato, alacaklardan kısmen vazgeçilmesinin yasal yolu olarak ifade edilir. Borçlu işletmeler alacaklıların çoğunluğu ile anlaşma yaparlar. Bu anlaşma sonucunda, alacaklılar alacaklarından belli bir oranda vazgeçmekte ve borçlu borçlarının belli bir yüzdesini ödemek suretiyle diğer borçlarından feragat etmektedir. Aynı zamanda konkordato alacaklıların alacaklarının bir bölümünden vazgeçmeleri

22

zorunlu değildir. Borçlu işletmeye sorumluluklarını yerine getirebilmesi için süre verilebilir, alacakların tahsili bu süreye bağlanabilir. Bu durumda konkordato borçlu işletmelerin ödeme güçlüklerini azaltan, hafifleten yasal bir süreci ifade etmektedir (Türko, 2002: 600).

1.5.6. İşletmelerin Birleşmesi veya Yasal Statüsünün Değiştirilmesi

Finansal durumu bozulan işletmelerin, başka bir işletme ya da işletmelerle birleşerek yeni ve farklı bir tüzel kişiliğe sahip yeni bir işletme kurmaları, işletmelerin finansal başarısızlıklarını önlemek için alınabilecek önlemlerden birisidir (Akgüç, 1998: 981). Aynı zamanda tek sahipli işletmenin adi ortaklık veya şirket statüsüne dönüşmesi, işletme şirket şeklinde ise türünün değişmesi de finansal yapıyı güçlendirmek için alınan önlemlerdendir (Vuran, 2012: 16).

1.5.7. İşletmenin Tasfiyesi

İşletmenin finansal yapısını düzeltmek için alınan tedbirler, işletmenin finansal sıkıntılarını gidermiyor ve işletme bu sıkıntılarından kurtulamıyorsa işletme faaliyetlerine son verebilir. İşletmenin faaliyetlerini sürdürmesi halinde ileride daha büyük sıkıntılar yaşama ihtimali artacaktır. Bu durumda işletmenin tasfiye değeri piyasa değerinden fazla olacağı için işletmenin tasfiyesi işletme ve alacaklılar için en uygun çözüm yolu olacaktır (Petty, Keown, Scott ve Martin, 1993: 836).

23

İKİNCİ BÖLÜM

FİNANSAL BAŞARISIZLIK TAHMİNİ VE BAŞARISIZLIK