Fikri Bozkurt (Amedî)

1971 yılında Diyarbakır‟ın Ergani ilçesinin Dereboyu (XeltuĢka) köyünde doğdu. Ġlkokulu Bismil KurtuluĢ Ġlköğretim okulunda okudu. Silvan‟da baĢladığı ortaokul eğitimini Diyarbakır‟da tamamladı. Liseyi Diyarbakır Fatih lisesinde okudu. 1991 yılında baĢladığı Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi sınıf Öğretmenliğinden bazı nedenlerden dolayı ancak 1997 yılında mezun oldu. Halen Diyarbakır‟da yaĢamaktadır.142

141 _{Ehmed Hîlmî, Tefsîr a Hîlmî, (Önsöz) s. 11-12.}

142_{Fikri Amedi, (fikri.amedi@hotmail.com), “Fikri Amedi‟nin hayatı”, HaĢim ÖzdaĢ,}

43

1.3.12.2. Qur‟ana Kerîm û Meala wê ya Kurdî

1996 yılında Kürtçe meal hazırlamak için çalıĢmalara baĢlayan Fikri Bozkurt (Amedî), değiĢik vesilelerle ara verdiği çalıĢmasını 2009 yılında tamamladı. Amedî, Seyyid Kutup‟un (ö. 1966) Fizilal‟il Kur‟an‟ı, Mevdudi‟nin (ö. 1979) Tefhimu‟l- Kur‟an‟ı, Diyanet Vakfı, Diyanet ĠĢleri BaĢkanlığı, Ali Bulaç, Talat Koçyiğit (ö. 2011) ve Süleyman AteĢ‟in meallerinin yanı sıra, diğer pek çok Kur‟an mealini içinde barındıran Hasenat programından yararlanarak, “Qur‟ana Kerîm û Meala wê ya Kurdî” adıyla yayınlanan meali hazırladı. Meal, bitiminden uzun yıllar sonra, Ensar Yayınevi tarafından 2014‟te basıldı.143

Latin alfabesiyle hazırlanan meale, sade bir anlatım hâkimdir. Ancak mealde, Kürtçe imla ve gramer noktasında bazı sıkıntılar mevcuttur. Ayrıca Kur‟an-ı Kerim‟deki, kimi mecazi ve deyimsel ifadeler, lafzi/motamot Ģeklinde tercüme edilmiĢtir.144

Bu çalıĢmalar dıĢında, Siirt Kurtalan‟dan Molla Muhyeddin Pencînarî (Mehmet DemirtaĢ)‟ın 2000‟lı145

yıllarda Latin ve Arap alfabesiyle hazırladığı ve henüz yayınlanmayan meal çalıĢması ile birlikte Bingöl Genç ilçesinden Bilal Durgun (Fegi Çolig) tarafından hazırlanan ve 2014‟te basılan “Tefsîrê Qur‟onê Kerîm Zazakî” adlı Kur‟an tercümesini de burada zikretmek gerekir.

143 _{Fikri Amedî, -Kürtçe mealin yazarı- “Qur‟ana Kerîm û Meala wê ya Kurdî adlı Kürtçe mealin}

hazırlanması”, Diyarbakır, 10.04.2015.

144 _{Bazı örnekler için bkz. Bakara, 2/187; Mâide, 5/64; A‟râf, 7/31; ġu‟arâ, 26/225.}

145 _{Mela Muhyeddîn Pencînarî, “Derbarê Meala Qur‟ana Pîroz de”, Nûbihar, c. 8, sy. 90,}

44

ĠKĠNCĠ BÖLÜM

ESERĠN BĠÇĠMSEL, DĠLSEL VE ÇEVĠRĠ PROBLEMLERĠ

AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

2.1. MÜELLĠFĠN HAYATI VE ESERLERĠ 2.1.1. Hayatı

Mehmet Demirdağ, 1965‟te Diyarbakır‟ın Silvan ilçesine bağlı Garsî köyünde dünyaya geldi. Doğduğu köye nispetle Muhammed Garsî olarak tanınmaktadır. Demirdağ, 7-8 yaĢlarına kadar doğduğu köyde büyüdü, ancak köyde çıkan bir kavga nedeniyle ailesi, Silvan‟a taĢınmak zorunda kaldı. Silvan‟da ilkokula baĢlayan ve derslerinde baĢarılı olan Demirdağ, eğitimini devam ettirmek istedi. Fakat o dönemde okul ve sokaklara hâkim olan anarĢi sebebiyle babası buna izin vermedi. Demirdağ‟ın babası, ilim ehlini çok sevdiği için, oğlundan da medresede eğitim görmesini istedi. Demirdağ, ilk baĢta babasının bu düĢüncesine pek sıcak bakmadı. Ta ki günün birinde doğduğu köye yani Garsî‟ye gidip köyde okuyan talebelerle karĢılaĢıp birine Ģu soruyu yöneltene kadar: “Nasıl talebe olunur?” Öğrencinin, “Medrese hocasına söylersin, Ģâyet seni talebe olarak kabul ederse, o zaman elbiselerini alır ve talebelik hayatına baĢlarsın” demesi üzerine, köyün camisine gider ve Molla Adil Selîbî‟den izin ister Hocanın olumlu yanıt vermesi üzerine doğrudan Silvan‟a döner ve babasını durumdan haber eder. Babası da doğal olarak bu duruma çok sevinir ve böylece talebelik hayatına baĢlamıĢ olur.

45

Hocasının birkaç ay sonra köyden taĢınıp daha önce görev yaptığı Seyfülmülûk köyüne, ġeyh Mehdi‟nin medresesinde müderrisliğe baĢlamasıyla, kendisi ve diğer bazı öğrenciler de beraberinde giderler. Orada ġafii fıkhına dair „Ğâyetü‟l-Ġhtisar‟ ve Sarf ilminde baĢlama seviyesinde olan „Emsil‟e ve „Bina‟yı okur, ancak çıkan bir kavga nedeniyle medreseden ayrılmak zorunda kalır. Birkaç gün Silvan‟da kaldıktan sonra Zilan köyüne gider, orada Molla Ali‟nin yanında talebelik hayatına baĢlar. Orada Sarftan „Ġzzi‟ ve Nahiv‟de Cürcanî‟nin „Âvamil‟ini okur. Bu arada Molla Ġbrahim Kelokî, hacca gittiğinden, öğrencileri iki ay süreyle Zilan‟da kalırlar. Gelen öğrenciler arasında çok baĢarılı ve talebeliğe yeni baĢlayan öğrencilere ders veren, Vanlı Molla Kasım adında biri vardır. Demirdağ, ondan çok istifade ettiğini ve ona saygıda kusur etmediğini belirtir. Molla Ġbrahim, hacdan döndüğünde kendisinin de onlarla birlikte Diyarbakır‟a yakın olan Hüseyniya köyünde eğitimini sürdürme kararı alır. Talebelerin dönmesinden kısa bir süre sonra o da, Molla Ġbrahim Kelokî‟nin yanına yerleĢir. Orada „Zürûf‟, „Terkîb‟146_{, „Sadullah} Sağir‟ ve „ġerhü‟l-Müğnî‟nin bir bölümünü okur. Çıkan tatsız bir olay yüzünden oradan da ayrılan Demirdağ, kısa bir süreliğine Çirikê köyünde Molla Said Taxikî‟nin yanında kaldıktan sonra, ġemamê köyünde Molla Abdüllatif‟in yanında talebeliğe baĢlar. Molla Abdüllatif, bölgede disiplinliği ve Sarf ilmi bilgisiyle ünlüdür. „ġerhü‟l-Müğnî‟ ve „Ġzzi‟nin Ģerhi –medreselerde– Sadînî olarak bilinen sarf kitabını yarılar. Demirdağ‟ın ifadesine göre, „artık i‟rab‟ı öğrenmiĢ ve fiillerin çekimini yapabiliyordu.‟

Oradan da ayrılan Demirdağ, Sofya köyüne Molla Hesenê Sofya olarak bilinen hocanın yanında okumaya baĢlar. „Sadînî‟ ve yine doğu medreselerinde „Hell‟ adıyla Ģöhret bulan kitabı okur. Garsî, „Molla Hasan kadar, dersi daha güzel iĢleyen baĢka bir hocayla karĢılaĢmadığını‟ belirtir. Kısa bir süreliğine Hüseyniyê ve Maran köylerinde, Zeko köyünde Molla Hawî, Mozgelanê köyünde Molla Muhammed ve askere gitmeden önce Silvan‟da birkaç ay boyunca Molla Abdullah Zîlî‟nin yanında okur. Askerlikten sonra, kısa bir süreliğine Qinzêrîbê köyünde Molla Salih‟in de yanında da okur.

46

Bölgedeki medreselerde verilen eğitim, ona doyurucu gelmediğinden ve problemlerine cevap olamadığından Demirdağ, Ġran‟da okumaya karar verir. Bin bir sıkıntı ve zahmete katlanarak Ġran‟ın Kum Ģehrine gider ve orada dört yıla yakın bir süre kalır. Orada Farsça, mantık, felsefe, kelam ve belagat ilimlerinin eğitimi alır. Ġran dönüĢünde ise belli bir süreliğine, medreselerde -sıra kitapları olarak bilinen- okutulan kitapları, Diyarbakır‟da Molla DerviĢ‟in yanında okur. Kürtçe, Türkçe, Arapça, Farsça ve Osmanlıcayı bilen Demirdağ, halen Silvan‟da yaĢamaktadır.147