Fertilizasyon Oranı Beslenme İlişkisi

Fertilizasyon oranları ile birlikte UFO sayısı da önem taşımaktadır. Nitekim gruplar arasında UFO sayıları açısından ise istatistiki olarak fark önemli (p<0,05) bulunmuş ve en yüksek UFO sayısına grup 2’ de (39) rastlanırken 18 numaralı koyundaki UFO sayısı (16) tek başına neredeyse toplam UFO sayısının yarısı kadar

bulunmuştur. Bu aşırı değer çıkarılıp istatistik hesaplamarında bu deneğin UFO sayısı yerine grup ortalaması konulduğunda ise en az sayıda UFO sayısının grup 2 de olduğu görülmektedir. Grup 2’ deki 21 numaralı denekteki yüksek süperstimülasyona karşın atılan oositlerin fertilize olamamasının büyük oranda koç’a bağlı olmak üzere bir çok faktöre bağlı olabileceği düşünülmektedir. Grup 2’ deki belirgin UFO sayısı farkının istatistiki olarak da kanıtlanması farklı ham protein düzeyinde beslemenin UFO sayılarını etkilediğini göstermektedir. Grup 1 ve Grup 3’ teki UFO sayıları ise sırasıyla 38 ve 34 olarak bulunmuştur. Ortalama her iki grupta da koyun başına yaklaşık 2 UFO elde edildiği görülmektedir. Azawi ve Al-Mola (2011) değerlerine göre ortalama UFO (2,66) sayıları sunulan tez çalışmasında daha düşük bulunmuştur.

Sunulan calışmada en yüksek proteinle beslenen grupta (%18), en yüksek fertilizasyon oranlarına (%66) ulaşılmıştır. Grup 2’ deki (%75,75) ve grup 3’ teki (%66,7) fertilizasyon oranları birbirine oldukça yakın iken grup 1’ deki fertilizasyon oranı (%58,24) diğer iki gruba göre daha düşük bulunmuştur. Ancak fertilizasyon oranları açısından gruplar arasında istatistiki olarak fark bulunamıştır (p<0,05).

Sunulan çalışmada BUN değerlerinin ilgili bölümde bildirilen diğer bazı çalışmalardaki verilere göre yüksek olmasının fertilite düşüklüğüne neden olarak sunulabileceği düşünülmektedir. Nitekim yüksek proteinli rasyonlar ile beslemenin sığırlarda yüksek BUN ve MUN düzeylerine neden olduğu ve azalan fertilite ile ilişkili olduğu birçok araştırıcı tarafından bildirilmiştir (Butler ve ark 1996, Elrod ve Butler 1993, Ferguson ve ark 1993, Jordan ve ark 1983).

Butler (2000), makalesinde yüksek rasyon proteininin plazma üre konsantrasyonunu artırdığını, böylece uterus ortamını değiştirdiğini ve fertilitenin de bundan olumsuz etkilenmesi dolayısıyla reprodüktif performansı düşürdüğünü bildirmiştir. Yine Butler (2000)’ a göre progesteron seviyesinin azalması da yüksek proteinli rasyonlarla ilişkilendirilmektedir.

Kenny ve ark (2002), rasyon yüksek proteininin sistemik amonyum ve üre konsantrasyonunu artırdığını ve bunların da azalan fertilite ile ilişkili olduğunu bildirmişlerdir. Aynı çalışmada östrusları senkronize edilmiş düvelerde artan üre ve amonyum konsantrasyonunun sığır oviduktal sıvısındaki elektrolit ve nonelektrolit

konsantrasyonlarına etkisi araştırılmış ve oviduktal ortamdaki iyon değişiminin embriyonun yaşama gücünü olumsuz etkilediği de bildirilmiştir.

Fertilizasyon oranları ile BUN düzeyleri arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amacıyla aşımın olduğu beşinci gün BUN (BUN5) ölçümlerinin esas alınması gerektiği düşünülmuştür. Bu bağlamda BUN değerleri arasında istatistiki yönden bir fark bulunamamasına karşın grup 1, grup 2 ve grup 3’ te sırasıyla BUN değerleri, 46 mg/dl, 51 mg/dl ve 50 mg/dl iken fertilizasyon oranları ile paralel olarak belirgin bir fark göstermediği gözlenmektedir. Tamminga (2006)’ ya göre, sütçü ineklerde yüksek rasyon ham protein ve RDP düzeylerinin BUN seviyelerini artırdığını ve fertiliteyi olumsuz etkilediğini bildirmiştir. Tamminga’ ya göre (2006), rasyon yüksek RDP düzeyi, yüksek amonyumun detoksifikasyonu ve atılımı için daha fazla enerjiye gereksinim duyulduğundan negatif enerji dengesini de daha olumsuz bir duruma sokmaktadır. Aminojenik yıkılımın son ürünleri olan amonyum ve üre ise preovulatör aşamada ve erken embriyonik gelişimde direkt olarak fertiliteyi olumsuz etkilemektedir.

Bir süperovulasyon çalışması olmamakla birlikte Sormunen-Cristian ve Jauhiainen (2002) besin kompozisyonları farklı rasyonlarla besledikleri 1 yaşında, 4- 5 yaşında ve 7-8 yaşında Finnish Landrace koyunlarında yaptıkları çalışmada aşımdan 15 gün önce başlatılan ve aşım sonrası 7. güne kadar sürdürülen bir flushing programında ve tüm koyunlara koyun başına 1.5 kg saman ve farklı gruplara kuru maddede ham proteini %12.5 olan 0, 300 ve 450 g arpa tane yemi içeren konsantre yem düşecek şekilde beslenen hayvanlarda, konsantre yemin ham protein oranı tüm gruplarda birbiriyle aynı olmasına, genç ve yaşlı hayvanlarda besin alma ve besinden faydalanma oranları farklı olmasına karşın, konsepsiyon ve fertilizasyon oranları her üç grup içinde değişmemiştir. Nitekim sunulan tez çalışmasında koyunlara daha fazla konsantre yem sunulmuş ve ham protein oranları farklı rasyonlarla beslenmiş olmalarına karşın benzer şekilde aşımdan 15 gün önce beslemeye başlanmış olması ve genç hayvanların kullanılmış olmasına karşın fertilizasyon oranları açısından fark önemsiz bulunmuştur (p<0,05).

Ancak Ağaoğlu ve ark (2012), farklı FSH (Ovagen ve Folltropin) preparatları ile yaptıkları süperovulasyon sağaltımlarında yerli ırklarımızdan Karayaka ırkı ile çalışmışlardır. Yapılan çalışmada fertilizasyon oranları açısından istatistiki olarak

fark bulunamamasına karşın ovagen sağaltımında (%48) Folltropin sağaltımına (%100) göre daha düşük fertilizasyon oranlarına ulaşılmıştır. Bu çalışma da bize süperovulasyon sağaltımın da fertilite ile ilişkili olabileceği izlenimini vermiştir.

Fertilitenin çiftleşme veya tohumlama yöntemi gibi bir çok faktörden etkilenebileceği bilinmektedir. Nitekim Fukui ve ark (2010), bu faktörleri erkeğe ve dişiye bağlı faktörler olarak ayırmıştır. Erkeğe bağlı faktörler, aşım zamanı, motil spermatozoa oranı gibi sperma kalitesine bağlı bir çok faktörden oluşmaktadır. Diğer taraftan dişiye bağlı faktörleri ise P4 sağaltımının süresi ve kullanılan P4 türü, sezon, vücut kondüsyon skoru (VKS), fizyolojik statü, yaş ve çiftlik şartları oluşturmaktadır.