FB Öğretmen Adaylarının Sınıf İçi Uygulamalarının Değişimine İlişkin

Bu araştırmada, FB öğretmen adaylarının temel astronomi konularına ilişkin sınıf içi uygulamalarının nasıl değiştiğini belirlemek için çalışmanın başında ve sonunda kullanılan sınıf içi gözlem notları, ders video kayıtları, Geliştirilmiş Öğretim Gözlem Protokolü ve TPAB Odaklı Teknoloji Entegrasyonu Gözlem Formu’ndan elde edilen veriler analiz edilmiştir. Buna göre; FB öğretmen adaylarının sınıf içi uygulamalarına ilişkin ön veriler incelendiğinde, öğretmen adaylarının genel olarak temel astronomi konularına ilişkin derslerini geleneksel öğretim yaklaşımlarıyla (soru-cevap tekniği ve/veya düz anlatım yöntemi vb.) işledikleri görülmüştür. Öğretmen adaylarının çoğu, dersin giriş aşamasında işleyecekleri temel astronomi konusunu öğrencilere söyleyip o konuyla ilgili öğrencilere çeşitli sorular sorarak ön bilgilerini belirlemeye çalışmışlardır.

150

Bu öğretmen adaylarından bazıları öğrencilerin verdiği cevapları dikkate almadan derslerine devam ettikleri, bazılarının da öğrencilerde var olan kavram yanılgılarını fark etmedikleri ya da belirledikleri kavram yanılgılarını gidermekte zorlandıkları görülmüştür. Dersin öğretim aşamasında ise bazı öğretmen adaylarının Ay, Dünya, Güneş veya Neptün, Jüpiter gibi gezegenleri içeren materyalleri kullanıp düz anlatım yöntemiyle ilgili konuda çeşitli açıklamalar yaptığı, bazılarının ise tahtada ilgili konuyla ilgili şekiller çizerek konuyu işledikleri ya da öğretmen merkezli etkinliklerle derslerine devam ettikleri belirlenmiştir. Bazı öğretmen adaylarının (N=7) da, daha çok öğretmen- öğrenci arasında diyalogların gerçekleştiği etkili olmayan tartışma ortamları oluşturdukları tespit edilmiştir. Ayrıca FB öğretmen adaylarının, genel olarak sınıf yönetimi konusunda zayıf oldukları ve çoğunlukla sınıftaki gürültüden dolayı derslerini tam olarak işleyemedikleri görülmüştür. FB öğretmen adaylarının çoğu (N=20), derslerinde öğrencilerin neler öğrendiklerine ilişkin değerlendirmeler yapmadıkları da belirlenmiştir. Öğretmen adaylarından bazılarının ise, soru-cevap tekniği, yazılı yoklama, çoktan seçmeli veya boşluk doldurma gibi geleneksel değerlendirme araçlarını kullandıkları tespit edilmiştir. Bunlara ek olarak, FB öğretmen adaylarının birçoğunun derslerinde teknolojiden yararlanmadıkları, bazılarının ise slayt, video vb. teknolojileri kullanıp ilgili temel astronomi konusu hakkında açıklamalar yaparak teknolojiyi derslerinde kullandıkları görülmüştür (Tablo 9).

Araştırmaya katılan FB öğretmen adaylarının sınıf içi uygulamalarına ilişkin son veriler incelendiğinde ise, öğretmen adaylarının birçoğunun (N=23) 5E, OBİM vb. yöntemleri kullanarak öğrencilerin sorgulamasını, tahmin etmesini, gözlem yapmasını, görüşlerini nedenleriyle birlikte açıklamalarını vb. sağlayarak etkili öğrenme ortamları oluşturmaya çalıştıkları belirlenmiştir. Örneğin, bazı öğretmen adayları dersin giriş kısmında ilgili temel astronomi konusuna ilişkin kazanımları doğrultusunda öğrencilerin ön bilgi ve/veya öğrenme güçlüklerini çeşitli bilgisayar programlarından yararlanarak oluşturdukları kavram karikatürü ve çeşitli sitelerden indirdikleri video, simülasyon, animasyon vb. teknolojilerden yararlanarak belirlemeye çalıştıkları ve bu kavram yanılgılarını öğrencilerine tahtada yansıtarak, az da olsa öğrenci-öğrenci diyaloglarının gerçekleştiği etkili tartışma ortamları oluşturarak gidermeye çalıştıkları görülmüştür. FB öğretmen adaylarının çoğunun bu konuda başarılı oldukları görülürken, bazı öğretmen adaylarının ise tartışmaları yönetme konusunda yetersiz kaldıkları belirlenmiştir. Dersin

151

öğretim aşamasında, bazı öğretmen adayları (N=12) kazanımları ve strateji ve yöntemleri doğrultusunda çeşitli web sitelerinden Mozilla Firefox’un bazı eklentilerinden yararlanarak indirdikleri ya da kendilerinin Movie Maker vb. bilgisayar programlarından düzenleyerek oluşturdukları video, animasyon, simülasyon ve dijital hikaye gibi öğrenme nesnelerini etkili bir şekilde derslerine entegre edip öğrencilerin aktif olduğu tartışma ortamları oluşturarak derslerine devam etmişlerdir. Bazı öğretmen adaylarının (N=7) da, özellikle öğrencilerin sahip olduğu kavram yanılgılarını giderme aşamasında bu teknolojileri etkili ve anlamlı bir şekilde entegre edemedikleri sadece doğru bilgiyi vermek için ya da dersin sonunda ilgili temel astronomi konusuna ilişkin bilgileri özetlemek için kullandıkları görülmüştür. FB öğretmen adaylarının bazıları ise, 5E ve OBİM yöntemlerini gerçek sınıf ortamında tam olarak uygulayamadıkları ve sınıf yönetimi konusunda zayıf oldukları tespit edilmiştir. Örneğin, bazı öğretmen adayları OBİM’in özellikle “Keşfetme ve Kategorileştirme” aşamasında kazanımları kapsamında video, animasyon vb. öğrenme nesnelerinden yararlanarak öğrencilerin sahip olduğu ön bilgi ve/veya öğrenme güçlüklerini tam olarak belirleyemedikleri ve bu öğrenme güçlüklerini öğrencilere yansıtıp etkili tartışmalar yaparak tam olarak gideremedikleri görülmüştür. Aynı şekilde bazı öğretmen adaylarının da, 5E’nin “Keşfetme” aşamasında tam olarak başarılı olmadıkları belirlenmiştir. FB öğretmen adaylarının bazılarının, özellikle 5E’nin “Açıklama” ve “Derinleştirme” ile OBİM’in “Tartışma ve Yapılandırma” ve “Genişletme ve Uygulama” aşamalarını, ilgili temel astronomi konusunda öğrencilerin anlamlı ve kalıcı öğrenmeler gerçekleştirmesi açısından, tam olarak yürütemedikleri görülmüştür. 2 öğretmen adayı ise, teknolojiden yararlanmadan soru-cevap tekniği ve düz anlatım yöntemini kullanarak derslerini öğretmen merkezli bir yaklaşımla işlemişlerdir. FB öğretmen adaylarının bazıları, süreç-sonuç odaklı değerlendirme yaklaşımlarını benimseyerek öz ve akran değerlendirme, kavram haritası, günlük, poster ve Storyboard That, Word vb. bilgisayar programlarından yararlanarak oluşturdukları kavram karikatürü gibi değerlendirme araçlarını etkili bir şekilde kullandıkları tespit edilmiştir. Bazı öğretmen adayları (N=12) da, bilgisayar programlarından yararlanarak oluşturdukları tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid ya da Kidspiration programından oluşturdukları kavram haritası vb. değerlendirme araçlarını kullanarak sonuç odaklı değerlendirmeler yaptığı görülmüştür. FB öğretmen adaylarından 3’ü ise slayt üzerinden boşluk doldurma, doğru-yanlış ya da açık uçlu

152

soruları sınıfa yansıtarak, değerlendirme sürecine teknolojiyi etkili bir şekilde entegre etmedikleri belirlenmiştir.

Tablo 8. FB Öğretmen Adaylarının Temel Astronomi Konularının Öğretiminde

Sınıf İçi Uygulama Becerilerinin Değişimine İlişkin Bulgular

Geliştirilmiş Öğretim Gözlem Protokolü SS

Ders Tasarımı ve Uygulaması

Ön test 6.05 1.72

Son test 9.22 3.61

İçerik

Kavramsal Bilgi Ön test 5.46 1.82

Son test 8.32 3.44

İşlemsel Bilgi Ön test 4.84 1.66

Son test 7.78 3.42

Sınıf Kültürü

Etkileşimsel İletişim Ön test 5.78 2.59

Son test 8.86 3.42

Öğretmen-Öğrenci İlişkisi

Ön test 6.65 2.60

Son test 10.81 3.42

Bu çalışmada, her FB öğretmen adayına ait ön ve son sınıf içi gözlem notları ve ders video kayıtlarından elde edilen veriler bütüncül bir yaklaşımla analiz edilerek hem Geliştirilmiş Öğretim Gözlem Protokolü ve hem de TPAB Odaklı Teknoloji Entegrasyonu Gözlem Formu doldurulmuştur. Bu değerlendirme sonuçlarına göre, Tablo 8’de verilen, Geliştirilmiş Öğretim Gözlem Protokolü’nün her alt bölümünün ön test ortalama puanlarına kıyasla son test ortalama puan sonuçları yüzdelik olarak karşılaştırıldığında son test lehine önemli bir artışın olduğu belirlenmiştir. Buna göre, “ders tasarımı ve uygulanması” ve “kavramsal bilgi” bölümünde % 52, “işlemsel bilgi” bölümünde % 61, “etkileşimsel iletişim” bölümünde % 53 ve “öğretmen-öğrenci ilişkisi” bölümünde % 63 oranında artış olduğu görülmüştür. FB öğretmen adaylarının sınıf içi uygulamalara ilişkin elde edilen ön veriler incelendiğinde; 17 (% 45.95) öğretmen adayının temel astronomi konularına ilişkin işledikleri derslerine video, animasyon, akıllı tahta vb. teknolojileri entegre etmedikleri, geriye kalan FB öğretmen adaylarının ise işledikleri derslerine teknolojiyi etkili bir şekilde entegre edemedikleri tespit edilmiştir. Buna karşın, öğretmen adaylarının sınıf içi uygulamalarına ilişkin son verileri incelendiğinde ise 2 (% 5.41) öğretmen adayının teknolojiyi dersine entegre etmediği, diğer FB öğretmen adaylarının teknolojiyi derslerine entegre etmeye çalıştıkları görülmüştür. Bu bağlamda, ön ve son sınıf içi uygulamaların analizinde, teknolojiyi derslerine entegre etmeyen öğretmen adaylarına TPAB Odaklı Teknoloji

153

Entegrasyonu Gözlem Formu’nun her alt bölümünden “0” puan verilerek değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonuçlarına göre, Tablo 9’da sunulan, TPAB Odaklı Teknoloji Entegrasyonu Gözlem Formu’nun her alt bölümüne ilişkin ön test ortalama puanlarına kıyasla son test puanları yüzdelik olarak karşılaştırıldığında son test lehine önemli bir artışın olduğu görülmüştür. Buna göre, FB öğretmen adaylarının en çok öğretim stratejileri ve teknolojilerine, en az ise teknolojik altyapıya ilişkin sınıf içi öğretime teknolojiyi entegre etme becerilerinde artış olduğu belirlenmiştir. Araştırmaya katılan her FB öğretmen adayının, TPAB Odaklı Teknoloji Entegrasyonu Gözlem Formu’ndan aldığı ön ve son puanları Ek 9’da sunulmuştur.

Tablo 9. FB Öğretmen Adaylarının Temel Astronomi Konularının Öğretiminde

Teknolojiyi Entegre Etmeye İlişkin Sınıf İçi Uygulama Becerilerinin Değişimiyle İlgili Bulgular

TPAB Odaklı Teknoloji Entegrasyonu

Gözlem Formu SS

Program Hedefleri ve Teknolojiler Ön test 0.89 0.91

Son test 2.35 0.79

Öğretim Stratejileri ve Teknolojiler Ön test 0.70 0.74

Son test 2.14 0.75

Teknoloji Seçimi Ön test 0.73 0.77

Son test 2.00 0.88

Uyum (Program, Strateji ve Teknoloji) Ön test 0.57 0.55

Son test 1.70 0.81

Öğretim Amaçlı Kullanım Ön test 0.65 0.68

Son test 1.84 0.73

Teknolojik Altyapı Ön test 0.65 0.68

Son test 1.70 0.62

4.4. FB Öğretmen Adaylarının Sınıf İçi Uygulamalarının Değişimine İlişkin İstatistiksel Analizler

Araştırmaya katılan FB öğretmen adaylarının sınıf içi uygulamalarına ait ön test ve son test puanlarına ilişkin eşleştirilmiş grup t-testi sonuçları Tablo 10’da sunulmuştur. Tablo 10 incelendiğinde, FB öğretmen adaylarının temel astronomi konuları kapsamındaki hem sınıf içi öğretim becerileri [t(36)=6.18, p=0.000] hem de sınıf

154

test puanları arasında son test sonuçları lehine istatistiksel olarak anlamlı bir değişimin olduğu görülmüştür.

Tablo 10. FB Öğretmen Adaylarının Temel Astronomi Konularına İlişkin Sınıf İçi

Uygulamalarının Değişimi ile İlgili Bulgular

Sınıf İçi Uygulamalar N SS t p

Sınıf İçi Öğretim Becerisi Ön test 37 28.78 8.78 6.18 .000*

Son test 37 45.00 16.03

Sınıf İçi Öğretime Teknolojiyi Entegre Etme Becerisi

Ön test 37 4.19 4.08

9.91 .000*

Son test 37 11.73 4.07

155

BEŞİNCİ BÖLÜM