Facebook‟un Tarihçesi

Facebook tarihi incelendiğinde çok yakın bir zamanda Harvard Üniversitesi‟nde okuyan Mark Zuckerberg tarafından 4 Ģubat 2004 yılında kurulduğu ve günümüzde de en fazla kullanılan tercih edilen sosyal paylaĢım sitesi olduğu ortaya çıkmaktadır. Daha önce 2003 yılında Zuckerberg tarafından hazırlanmıĢ olan “facemash” adlı site aslında Facebook sitesinin bir ilk örneği olarak oluĢturulmuĢtur. Aslında Facebook‟un kurulma konusu Harvard‟ta okuyan iki öğrencinin kıyaslanması düĢüncesi üzerine olduğu ve böylece Zuckerberg Harvard‟ın veritabanından aldığı bilgileri ve fotoğrafları kullanması ile olmuĢtur. Bununla birlikte Zuckerberg sitede Harvard‟da okuyan iki kız öğrencinin hangisinin güzel olduğuna iliĢkin bir oy kullanma bölümü de açmıĢtır. Ancak Zuckerberg bir yanlıĢlık yaparak sitenin daha yapım aĢaması tamamlanmadan siteyi eriĢime açmıĢ ve sitenin açılmasında 2 saatlik bir süre sonunda bu oylamada 22.000 oy kullanıldığını açıklamıĢtır. Fakat bu eriĢim sayısından dolayı sorun yaĢayacağının düĢünen Zuckerberg siteyi hemen katmıĢtır. Facemash denemesinden çok az bir süre sonra, Zuckerber, arkadaĢları ile birlikte Harvard Connection adlı baĢka bir site kurmaya baĢlamıĢtır. ArkadaĢları olan Andrew McCollum, Dustin Moskovitz, Chris Hughes ve Eduardo Saverin ile çalıĢmalarına sürdürmüĢtür (Mezrich, 2010: 40 - 77). Bu çalıĢmalar devam ederken kısa bir zaman sonra Zuckerberg, arkadaĢlarıyla birlikte yapmıĢ olduğu bu çalıĢmlayı farklı bir platforma taĢıyarak Amerika‟da öğrencilerin ve öğretim üyelerinin birbirlerini tanımak için kullanmıĢ oldukları fotoğraf albümü yani Paper Facebook özelliğinden yararlanmıĢtır. Bu özellik ise Ģu an kullandığımız Facebook sitesinin ismini de oluĢturmuĢtur (www.teknopara.com, 2009).

21 Sitenin ilk eriĢime açıldığındaki ismi The Facebook‟tur ve o zamanlar bu siteye eriĢebilmek için doğal olarak Harvard öğrenci olmak gerekiyordu. Fakat daha sonra zamanla Zuckerberg siteye eriĢimi geniĢleterek eriĢim hakkını Boston koleji ve Boston Üniversitesi gibi Boston içerisindeki ve çevresindeki okullarda eğitim alan öğrencilere de vermiĢtir. Ancak sitenin bu hızlı büyümesi ve yaygınlaĢması ile beraber site öncelikli olarak eğitim kuruluĢlarının uzantılarını içeren mail hesapları tarafından eriĢime açılmıĢtr. Facebook daha sonra Accel Partners ile 2005 yılının mayıs ayında anlaĢarak kendi sermayesini 12.7 milyon dolara çıkarmıĢtır. Bu büyüme ile birlikte yine 2005 yılı Ağustos ayında Facebook, Aboutface Ģirketinden 200 bin dolara “Facebook.com” ismini almıĢ ve daha önce kullandığı “TheFacebook.com” yerine bu adresine kullanmaya baĢlamıĢtır. Bu isim değiĢikliği sayesinde kullanıcı sayısı hızla artmaya baĢlamıĢtır (Binark ve Diğerleri, 2009: 37). Bu artıĢta ise Zuckerberg‟in daha önce kurmuĢ olduğu Facemash sitesinde yaptığı hataları tekrarlamaması ve kullanıcıların bilgilerinin gizliliğine dikkat etmesi de önemli olmuĢtur (Mezrich, 2010: 81).

Facebook sitesi açısından büyüme devam ederken sonraları Boston civarındaki okuları da içine almıĢ ve devamında ise Ivy Ligi okullarının tamamını da kendine dahil etmiĢtir. Daha sonra ise ilk yıl içerisinde Amerika BirleĢik Devletleri‟ndeki tüm okullar Facebook‟ta yer almıĢtır. Facebook‟a üye olmak isteyenler önceleri sadece kendi okullarının uzantılarını içeren e-mail adresleriyle (.edu, .ac.uk vs.) üye olabiliyorlardı. Ancak sonradan bu sosyal ağ içerisinde liseler ve bazı büyük firmalar Ģirketler de dahil olmuĢtur. Bundan sonra Facebook bazı sınırlamalar olması Ģartıyla 11 Eylül 2006 yılında tüm e-mail adreslerine eriĢimi açmıĢtır. Facebook bu geliĢmeyi sürdürerek 2007 yılı temmuz ayı içerisinde 34 milyonu geçen kullanıcı sayısıyla Dünyanın en büyük üniversite öğrencilerinin ağırlıklı olduğu kullanıcı sayısına sahip olmuĢtur. Facebook öğrenciler tarafından en fazla tercih edilen sosyal paylaĢım sitesi iken bu oluĢumda Facebook‟un “sosyal buradalık” etkisi çok fazla olmuĢtur (Cheung, 2010). Facebook sitesinde kullanılan bazı özelliklere gelince etiketleme, içerik puanlama, içerik paylaĢımı, widget ve API gibi birçok Web 2.0 teknolojisi kullanılır. Yine site kullanıcıları özgür bir Ģekilde

22 sitede etkin olarak arkadaĢları ile iletiĢime geçebilir, resimlerini görüntüleyebilir, video paylaĢabilir ve bazı medya ürünlerini de izleyebilirler (Reid, 2011).

Bu büyüme Facebook üzerinde büyük bir etki oluĢturmuĢ ve bu sayede diğer baĢka yatırımcıların ve Ģirketlerin de dikkatini üzerine çekerek Facebook‟a 750 milyon dolarlık bir teklif sunulmasına neden olmuĢtur. Ancak Zuckerberg bu teklifi kabul etmemiĢ ve siteyi büyütmeye devam etmek için Nisan ayı içerisinde çalıĢmalarına Peter Thiel, Greylock Partners, ve Meritech Capital Partners‟den almıĢ olduğu 25 milyon dolarlık bir yatırım ile çalıĢmalarını devam ettirmiĢtir. Bu yatırım sayesinde Facebook kullanıcısı ve kullanıcıların site içerisindeki aktivitelerini arttırmak için çalıĢmalarına devam etmiĢtir. Ġlk olarak Mayıs ayı içerisinde Hindistan‟da, Hint Teknoloji Enstitüsü ve Hint Yönetim Enstitüsü (Indian Institutes of Technology (IITs) ve Indian Institutes of Management (IIMs))‟i Facebook sitesi ağına katmıĢtır. Devamında ise sitenin gelirlerini yükseltmek için Haziran‟ın 25‟inde Facebook sitesine ek gelirler getirecek yeni çalıĢmalarını ve yeni hizmetlerini baĢlatmıĢtır (Du, 2009). Bundan sonraki baĢka bir diğer geliĢme ise Facebook‟un dünya çapında yaygın bir ağa sahip olan Apple firmasının kullandığı iTunes yazılımını kullanarak bir promosyon kampanyası baĢlatmıĢ ve Facebook sitesinin bir taraftan tanıtımını yaparken diğer taraftan da sitenin kullanımını artırmayı hedeflemiĢtir. Bu tanıtım ve teĢvik kampanyasında Apple firması 25 adet Ģarkıyı ücretsiz olarak kullanıma koymuĢtur. Bu kampanyanın hemen devamında ise Facebook, Almanya ve Ġsrail‟i de kendi ağına katarak büyümeye devam etmiĢtir (www.Facebook.com, 2010).