Faaliyet tabanl maliyetleme yöntemi i letmelerde mamul bile enlerinin belirlenmesine, mamullerin fiyatlanmas n , d ar dan sa lanan parçalar n tedarik bölgelerinin belirlenmesini ve yeni teknolojilerin de erlendirilmesini köklü bir ekilde de i tirebilir. Bu kararlar n faaliyetlerin tüketilmesi üzerindeki etkilerinin görülmesiyle bu de i im sa lanabilir.
Faaliyet tabanl maliyetleme yöntemi, yöneticilerin ç kt karakteristikleri ile faaliyetler aras ndaki ili kiyi daha iyi kavramalar n ; dolay s yla maliyet rakamlar olmadan bile do rudan mamul karar almalar n sa layabilir. Bunlara ek olarak faaliyet tabanl maliyet yönetiminin yararl oldu u alanlar öyle grupland r labilir52 :
• Üretme, sat n alma veya fason yapt rma kararlar n n al nmas ,
• Yeni teknolojilerin de erlendirilmesi,
• Ba ar de erleme,
• Davran sal de i im,
• Sürekli iyile tirmeyi destekleyen bilgilerin elde edilmesi,
• Alternatif mamul tasar m ve mamul geli tirme,
• Toplam imalat zaman n n k salt lmas .
51J.Edward Ketz, Terry L. Campell, Sidney J.Baxendale, Management Accounting, Harcourt Brace Jovanovich Inc., San Diego, 1991, s.292’den aktaran Re at Karc o lu, Stratejik Maliyet Yönetimi-Maliyet ve Yönetim Muhasebesinde Yeni Yakla mlar, Aktif Yay nevi, Erzurum, 2000, s.156.
52 Recep Pekdemir, Faaliyet Tabanl Maliyetleme ve Genel malat Maliyetleri, stanbul Üniversitesi, Temel E itim ve Staj Merkezi, Yay n No:17, stanbul, 1998, s.51.
Her yöntemin oldu u gibi faaliyet tabanl maliyet sisteminin de baz yetersizlikleri vard r. Murdach Üniversitesi profesörlerinden Malcolm Smith, ‘’E er okudu umuz her eye inan rsak o zaman FTM yönetimi, geleneklerimizi ve yanl ekilde yapt m z eyleri tamam yla b rakmam z durumunda, tüm problemlerimizi çözecek olan ya devrimci bir araçt r, ya da tam maliyetlemenin yeniden yap lanm bir uyarlamas d r. Ama ben ikisine de inanm yorum. Daha çok, FTM yönetiminin yüksek kaliteli mal ve hizmetlere ula labilmesi için tüm faaliyete dayal yönetim muhasebesi sisteminin bir parças olarak dikkate al nmas gerekir.’’ demektedir ve Smith’in sözlerinden yola ç karak FTM yöntemine körü körüne inan larak hareket edilmesinin yanl olaca n , yöntem hakk nda ara t rmalar yap lmas n ve tüm eksikliklerinin ortaya ç kar lmas gerekti ini söyleyebiliriz.
Oxford Avrupa Yönetim Okulu ö retim elemanlar ndan Malcolm J. Morgan da ise bir çok faydas görülen bir araç olan FTM yönteminin de baz kusurlar oldu una dikkat çekmi ve bunlar u ekilde s ralam t r53 :
• FTM yöntemi GÜG’nin tümünü ele alamamakta, sadece belirli bir k sm n kapsam na almaktad r,
• Denetim ücretleri, yöneticilerin ayl klar ve yönetim kurulu giderleri gibi baz maliyetleri mamullere yüklemede klasik maliyetleme yönteminden daha iyi bir sonuç vermemektedir,
• FTM yönteminin uygulanmas , bölümsel yap y etkileyece i için önemli bir personel sorununun ortaya ç kmas na neden olur,
• Uygulanmas güç olabilir ve özellikle faydalar n n ba lang çta saptanmamas durumunda personelin motivasyonu sa lanamaz,
• Yeni bir anlay t r ve de i ikli e bir tak m direnmeler olacakt r,
• Faaliyet ölçütlerinin belirlenmesi masrafl oldu u için, yöneticiler, ölçütleri kontrol edebilsin ve geli melerle ilgilensinler diye bütçelerde faaliyet ölçütlerine özel önem verilmesi gerekmektedir.
S.Burak Arzova’ya göre ‘’FTM mü terilere otomatik olarak bir ba sunmaz.
FTM içsel olaylara odaklanm maliyet etkinli i arac d r. Yöneticiler bazen FTM’yi uygulaman n bütün problemleri çözece ini dü ünürler. Bu inan yanl t r. FTM hedef maliyetleme ve TKY gibi güçlü mü teri yönlülü üne sahip di er maliyet yönetim araçlar ile ortakla a bir uyum içinde çal mal d r. Bu ba olmaks z n yöneticiler sadece içsel faaliyetlere ve etkinli e odaklanabilirler ve mü teri için as l önemli olan kaliteyi ve zaman unsurunu unutabilirler.54
Sonuç olarak sisteme yöneltilen ele tirileri özetle üç ana ba l k etraf nda özetleyebiliriz.
Ele tirilerden ilki, sistemin yüksek maliyetli olmas yönündedir. Sistemin tasarlanmas , kurulmas ve uygulanmas durumunda gerekecek olan bilgiler ve di er giderler ek maliyetler getirecektir.
kinci ele tiride ise sistemin zor ve karma k olmas ndan bahsedilir. Farkl ve çok say da maliyet etkeninin olmas sistemin karma k görünmesine neden olmaktad r ve bu durum yöneticilerin sistemi anlamalar n güçle tirmektedir.
Son olarak üçüncü ele tiride ise yeni sisteme geçilmesi yerine mevcut sistemi geli tirmenin daha uygun olaca dü ünülmektedir. Faaliyet tabanl maliyet sisteminin özellikleri mevcut sistem üzerinde uygulanabilir. E er bu gerçekle tirilebilirse daha çok anla labilme ve daha dü ük maliyet gibi avantajlar ortaya ç kacakt r.
54S.Burak Arzova A.g.e. , . s.83.
3. BÖLÜM
3. FAAL YET TABANLI MAL YETLEME S STEM N AAT SEKTÖRÜ UYGULAMASI VE GELENEKSEL MUHASEBE S STEM YLE KAR ILA TIRILMASI
3.1. N AAT SEKTÖRÜ HAKKINDA GENEL B LG 3.1.1. Dünyada ve Türkiye’de n5aat Sektörü
Tüm ülkelerde oldu u gibi, ülkemizde de in aat sektörü ülke ekonomisine yüksek katma de er yaratmaktad r. Geli imin ana eksenini in aat olu turmaktad r. Barajlar , enerji üretimini, yollar , havaalanlar n , kentsel mekanlar , fabrikalar , hastaneleri ve di er tüm ya amsal mekanlar n ilk ad m in aat ile at lmaktad r.
Dünya in aat sektörü son y llarda ini li ç k l bir görüntü sergilemektedir. 1999 y l ndaki h zl büyümeden sonra, 2000 y l nda in aat sektörü yüzde 6 küçülmü ve hacmi 3,6 trilyon dolardan 3,4 trilyon dolara gerilemi tir. Bu durum 2001 ve 2002 y llar nda devam etmi ve pazar n büyüklü ü 3 trilyon dolara kadar dü mü tür. 2003 y l nda az da olsa toparlanmaya ba layan sektörün önümüzdeki y llarda daha olumlu bir performans sergileyece i tahmin edilmektedir.
Dünya in aat sektöründeki yakla k 3 trilyon dolarl k üretimin yüzde 72’si dünya ekonomisine yön veren ilk on ülkede gerçekle mektedir. Üç büyük ülke ABD, Japonya ve Almanya’n n 2000-2002 aras nda ya ad durgunluk sektörü olumsuz yönde etkilemi tir. 2003 y l ndan itibaren Amerika ve Almanya ekonomileri büyüme i aretleri gösterirken, Japonya’n n hala durgunlukta bulunmas , ya ad finansal krizlerin etkilerinden tam anlam yla kurtulamam olan Güney Amerika ülkeleri ve Afrika k tas ndaki politik istikrars zl k dünya in aat sektörünün geli me h z n da olumsuz etkilemektedir.
Dünyan n muhtelif bölgelerinde, in aat sektörünün h zl bir büyüme potansiyeli oldu una dair güçlü i aretler bulunmaktad r. ‘’Global Insight’’ dergisinin 2003 raporuna göre, dünya ekonomisindeki in aat yat r mlar n n 2004-2012 döneminde y ll k ortalama yüzde 5 büyümesi beklenmektedir. n aat sektöründe en h zl büyüme beklenen ülkeler Çin ve Hindistan olarak görünmektedir. Bu ülkelerde 2004-2012 döneminde beklenen ortalama büyüme oranlar s ras yla yüzde 7.9 ve yüzde 9.2’dir.
Çin’de büyüyen i hacmi ve ehirlere artacak göç sonucu hem altyap ve s nai yat r mlar , hemde konut yat r mlar n n h zl büyüme göstermesi beklenmektedir.
European Builders Confederation’un raporuna göre 2006 y l nda in aat sektörü iyi bir performans göstermi tir. Euro-zon için y ll k ortalama büyüme h z yüzde 4,6 olmu , 25 Avrupa ülkesi için ise yüzde 3,9 olmu tur. Daimi üyeler yüksek oranl büyüme gösterirken, özellikle yeni üye ülkeler Litvanya, Slovakya, Estonya, Letonya, yüzde 10’u a an büyüme göstermi tir. Bu dönemde Yunanistan, Portekiz, Slovenya, Belçika durgunluk gösteren ülkeler aras nda yer alm t r.
AB’de in aat, bir trilyon euro tutar nda cirosu olan büyük bir sektör konumundad r. Avrupa GSY H’s n n yüzde 10’undan fazlas n olu turmakta ve 12 milyon kadar ki iye i yaratmaktad r. Sektörün kaynak kullan m hammadde ve su kaynaklar itibariyle toplam kullan m n yüzde 40’ na kar l k gelmektedir.
Türkiye’de in aat sektörü 1980’li y llarda ciddi bir geli im göstermi tir. 1978 y l nda sabit fiyatlar ile in aat sektörü yüzde 15,5 oran nda küçülme göstermi , 1979 y l nda ise h zl yükseli trendine girerek yüzde 0,6 oran nda büyümü tür. 1980 y l nda gerek yurtiçinde gerek yurtd nda çok h zl bir büyüme ya am t r. 1980 y l nda in aat sektöründeki büyüme yüzde 8,7 olmu tur. 1982 y l nda yüzde 9,3 küçülen sektör, tekrar rekor bir art ile yüzde 17,4 oran nda yükselmi tir.
Sektörün büyüme trendi 1988 y l ndan sonra yava lam t r. Bunun bir nedeni 1980’li y llarda gerçekle en altyap yat r mlar ndaki h zl art n dönem sonunda ivme kaybetmesidir. Di er bir nedeni ise, 1988 y l ile beraber faizlerin serbest hale gelmesine yol açan liberalizasyon sürecinin ba lamas d r.
Yüksek faizler hem yat r m maliyetlerini artt rd ndan in aat talebi dü mü , hem de in aatç n n finansman maliyeti yükselmi tir. Sonuç itibariyle in aat sektörü 1988 y l nda yüzde 5,4 oran nda küçülme göstermi tir.
n aat sektörünün GSY H içindeki do rudan pay 1994’de yüzde 6,7 ye 2003 y l nda yüzde 4’e; ayn tarihte tar m d istihdamda yüzde 10 olan pay ise yüzde 7’ye gerilemi tir. Bu daralmalar n en önemli nedeni kamu in aat sektörü yat r mlar ndaki dü ü tür.55
Tablo 3 : 1994-2007 Döneminde GSMH ve n5aat Sektörü Büyüme Oranlar!
GSMH’daki Art!5 % n5aat Sektöründeki Art!5
%
1994 -6,1 -2
1995 8 -4,7
1996 7,1 5,8
1997 8,3 5
1998 3,9 0,7
1999 -6,1 -12,5
2000 6,3 4,4
2001 -9,5 -5,5
2002 7,9 -5,6
2003 5,9 -9
2004 9,9 4,6
2005 7,6 21,5
2006 6 19,4
2007 4 11,5
Kaynak : DPT Ekonomik ve Sosyal Göstergeler / TÜ K
3.1.2. n5aat Sektöründe Maliyet Belirleme
n aat maliyetleri, imalat miktarlar ile o imalat için belirlenen fiyat n çarp m yla olu an kalemlerin toplam d r. Yap m süresi ne kadar uzun olursa olsun bir in aatta yap lacak olan imalatlar n miktarlar de i meyece ine göre; o imalatlar n fiyatlar n n ileriye dönük olarak hesaplanmas yla, in aat n maliyetini ileriye dönük olarak hesaplamak da mümkün olur.
n aat sektöründe daha fikir a amas ndayken finansal modelin do ru bir ekilde kurulmas , nakit ak ndan kaynaklanan sorunlar n giderilmesi ve milli servet kay plar n n önlenmesi aç s ndan büyük önem ta maktad r. Bu ise tasar m öncesi evrede maliyet tahmininin do ru bir ekilde yap lmas yla mümkün olabilecektir. n aat sektöründe rol alan birçok ki i yada kurulu için maliyet tahmini, sürecin gerçekle tirilmesi ve devaml l na yönelik uygun kararlar n verilmesi ve kaynaklar n en etkin biçimde kullan lmas aç s ndan büyük önem ta maktad r.
Türkiye’de tasar m öncesi evrede maliyet tahmini, toplam bina in aat alan ile birim m² in aat maliyetinin çarp lmas yla elde edilmektedir. Bina birim m² in aat maliyeti olarak ise T.C. Bay nd rl k ve skan Bakanl ’na ait yap yakla k birim maliyetleri kullan lmaktad r. Ancak bu yolla hesaplamalar yap ld nda tasar mlar tamamen farkl olan iki binan n maliyetleri ayn ç kabilmektedir. Böyle bir durumda Türkiye’de tasar m öncesi evrede maliyet tahminin do ru bir ekilde yap lmas için ihtiyaç duyulan hesap yönteminin nas l olmas gerekti i önemli bir problem olarak ortaya ç kmaktad r.56
3.2. LETME HAKKINDA GENEL B LG
Faaliyet tabanl maliyet sisteminin kurulumunun ve uygulamas n n yap laca örnek firma, 1986 y l nda kurulmu tur. Ru anki sermayesi 3.000.000 YTL (Üç Milyon Yeni Türk Liras ) d r.
56 Ashworth, A. Cost Studies of Buildings, Longman Scientific & Technical, Harlow, p. 14 England ve Polat, D.A., Türkiye’de tasar m öncesi Evrede n aat Maliyeti Tahmini çin Bir Yöntem Önerisi, T.C. Kadir Has Üniversitesi, 2005. ’den aktaran Latif Onur U ur, ‘’ n aat Firmalar n n Maliyet ve Süre Belirleme Yöntemleri Üzerine Bir Alan Çal mas ’’ www.e-kutuphane.imo.org.tr/pdf/1565.pdf.
n aat, s tma, tüketim ve madencilik sektörlerinde faaliyet gösteren bir irketler grubu bünyesinde genel müteahhitlik konusunda hizmet veren firma, alt yap projeleri, karayolu, sulama ve drenaj sistemleri, baraj, su temini ve kanalizasyon sistemleri, arazi kazand rma, arazi toplula t rma hizmetleri, kentsel ve endüstriyel ar tma, anahtar teslim üretim tesisleri ve endüstriyel tesisler konular nda uzmanla m t r. letme, firma unvan n n gizli tutulmas n talep etmi tir.
Üzerinde uygulama yap lacak olan i letme; içmesuyu ar tma tesisi in aati i i ile u ra maktad r. Yüklenici firma, i i, normal süre olan onsekiz aydan önce bitirece ini taahhüt etmi ve bu taahhütünü ondört ay oniki günde yerine getirmi tir. Ar tma tesisi i lerinde tesisin günlük ar tma kapasitesi ölçü olarak kabul edilmekte ve birim fiyat bu ölçüye göre belirlenmektedir. Tesisin ar tma kapasitesi 35.000 (m³/gün) dür. letme bu ihaleye girmeden önce T.C. Bay nd rl k ve skan Bakanl n n her sene aç klam oldu u birim fiyat analiz cetveline göre kendi birim maliyetini tahmini 10.653.825,00 YTL ( 35.000m³ x 304,40 YTL) olarak belirlemi ve bu tahmini maliyetin üzerine
% 29,25 kar pay koyarak 13.770.069,00 YTL teklif ile ihaleye kat lm t r. Vermi oldu u fiyat teklifi ve di er artlar uygun görüldü ü üzere ihale i letmede kalm t r.
3.3. LETMEN N UYGULADIJI GELENEKSEL S STEM N NCELENMES
letme maliyet hesaplar n ‘’Hizmet Üretim Maliyeti’’ (740) hesap gurubunda takip etmektedir. Uygulamas yap lacak olan i ayn y l içerisinde bitmedi i için
‘’Y llara Yayg n n aat ve Onar m Maliyetleri’’ hesab (170-178) ve ‘’Y llara Yayg n n aat ve Onar m Hakedi Bedelleri’’ hesab (350-358) kullan lm t r.
lk madde malzeme giderleri (150) nolu ‘’ lk Madde Malzeme’’ hesab na kaydedilmekte ve kullan ld miktarda 740 nolu hesaba aktar lmaktad r. çilik ve genel üretim giderleri de 740 nolu hesapta takip edilmektedir. 750 nolu AR-GE Giderleri hesab ve 760 nolu Pazarlama Sat Da t m Giderleri hesab bu i için kullan lmam t r. Genel Yönetim Giderleri 770 nolu hesapta, Finansman Giderleri ise
Örn: lk Madde Malzeme hesab na kaydedilen bir malzemenin kullan m na ait yevmiye kayd .
________________________ / / _____________________________________
740. H ZMET ÜRET M MAL YET
740.02. (Hizmet Üretim Maliyeti-Ar tma Tesisi)
740.02.001. (Hizmet Üretim Maliyeti-Ar tma Tesisi- lk Mad. Malz. Gideri)
740.02.001.006 (Ar tma Tesisi- lk Mad. Malz. Gideri-Çimento Gideri) 1.437,25 YTL 150. LK MADDE MALZEME G DER
150.02. ( lk Madde Malzeme Gideri-Ar tma Tesisi)
150.02.06 ( lk Mad. Malz.-Ar tma Tesisi-Çimento Gideri) 12.450,00 kg. 1.437,25YTL
________________________________ / / _____________________________________
Bu yevmiye kayd nda ilk madde malzeme hesab ndaki bir miktar çimentonun hizmet üretiminde kullan ld n görebilmekteyiz ama bu kay t bize bu malzemenin hangi faaliyet alan nda ne kadar kullan ld n n bilgisini vermez.
Örn: letmenin Haziran ay i çilik giderlerine ait yevmiye kayd .
______________________________ / / _______________________________
740. H ZMET ÜRET M MAL YET
740.02.002.001 (Ar tma tesisi- çilik Gideri-Esas Ücretler) 133.104,03 740.02.002.002 (Ar tma tesisi- çilik Gideri- veren Ücretler) 28.700,37
740.02.002.003 (Ar tma tesisi- çilik Gideri- sizlik veren Paylar ) 2.492,15 360. ÖDENECEK VERG VE FONLAR
360.02.06 (Ar tma tesisi-Ödenecek Vergi ve Fonlar (Damga ve Gelir Vergisi)-6.Ay) 18.272,39 361. ÖDENECEK SOSYAL GÜVENL K KES NT LER
361.02.06 (Ar tma tesisi-Ödenecek Sos. Güv. Kesintileri-SSK ve sizlik-6.Ay) 47.813,33 335. PERSONELE BORÇLAR
335.02.06 (Ar tma tesisi-Personele Borçlar-Personel Ücretleri-6.Ay) 98.210,83 ______________________________ / / _______________________________
Y l sonunda 740 nolu hesaplarda biriken giderler 170 nolu hesaba aktar lm t r, i bitiminde ise 170 nolu hesapta biriken giderler 622 nolu Sat lan Hizmet Maliyeti hesab n n borcuna kaydedilmi tir. 770 ve 780 nolu hesaplarda biriken giderler ise 632 Genel Yönetim Giderleri hesab na aktar lm t r. bitiminden önce al nan hak edi bedelleri 350 nolu hesaba kaydedilmi , i bitiminde ise 600 nolu (Yurtiçi Sat lar) hesab n alaca na yaz lm t r.
Taahhüt tamam yla yerine getirildi inde i letmenin maliyet hesaplar u ekilde olu mu tur.
740. H ZMET ÜRET M MAL YET
740.02. ÇMESUYU ARITMA H ZMET ÜRET M MAL YET …….11.120.477,68 740.02.01. LK MADDE MALZEME G DERLER ………....5.146.619,56
740.02.03. LETME MALZEMES G DERLER ………..115.936,50 740.02.05.002. Makineleri Bak m ve Onar m Giderleri………..26.894,60 740.02.06.NAKL YE G DERLER ……….43.151,56 740.02.06.001.Malzeme, Yak t v.s. Nakliye Giderleri………...29.858,56 740.02.06.002.Personel Servis Nakliye Giderleri………..13.293,00 740.02.07.DI ARIYA YAPTIRILAN LER………2.725.110,62 740.02.07.001.EMS n . Ve Tic. Ltd.Rti’ye Yapt r lan ler………397.138,00 740.02.07.002.TUNA n . End. Paz. Ltd.Rti’ye Yapt r lan ler………..598.492,72 740.02.07.003.CROM Ar tma Sist. Ltd.Rti’ye Yapt r lan ler…………786.069,40 740.02.07.004.BRN n aat Mak.San. A.R.’ye Yapt r lan ler………….943.410,50 740.02.08. ANT YE-BÜRO G DERLER ………117.223,10
740.02.10.S GORTA G DERLER ………..37.267,64 740.02.10.001.Araç Sigorta Giderleri……….15.417,20 740.02.10.002. Makineleri Sigorta Giderleri………...21.850,44 740.02.11.F NANSAL K RALAMA G DERLER ………..244.177,98 740.02.11.001.Araç Finansal Kiralama Giderleri………...95.854,62 740.02.11.002. Makineleri Sigorta Giderleri……….148.323,36 740.02.012.AMORT SMAN G DERLER ………...219.168,04 740.02.012.001.Araç Amortisman Gideri……….137.350,46 740.02.012.002. Makineleri ve Demirba Amortisman Giderleri……....81.817,58 740.02.013.D JER ÇE TL G DERLER……….38.644,88 740.02.013.001.Etüt ve Proje Giderleri………...18.015,72 740.02.013.002.Mü avirlik Giderleri………....9,252,36 740.02.013.003. ve çi Güvenli i Malzeme Gideri………..4.575,50 740.02.013.004.Gider Yaz labilen Küçük Demirba lar………3.843,80 740.02.013.005.Di er Çe itli Giderler………..2.957,50
Ortak Genel Giderlerin da t m ndaki s n rlaman n, Gelir Vergisi Kanununun
“Mü terek Genel Giderler ve Amortismanlar n Da t lmas ” ba l kl 43’üncü maddesinde kapsaml bir ekilde ele al nd söylenebilir. 5024 say l Kanun ile de i tirilen madde, y llara yayg n in aat ve onar m i lerinde veya bu i lerin di er i lerle birlikte yap lmas hallerinde ortak giderlerin da t m esaslar n düzenlemi tir. Madde hükmüne göre;
- Y l içinde birden fazla in aat ve onarma i inin birlikte yap lmas halinde, her y la ait ortak genel giderler bu i lere ait harcamalar n (enflasyon düzeltmesi yap lan dönemlerde düzeltilmi tutarlar n n) enflasyon düzeltmesine tabi tutulmu tutarlar n n birbirlerine oranlar ,
- Y l içinde bir tek veya birden fazla in aat ve onar m i inin bu maddenin kapsam d ndaki i lerle birlikte yap lmas halinde, her y la ait ortak genel giderler, bu i lere ait harcamalar ile di er i lere ait sat ve has lat tutarlar n n (enflasyon düzeltmesi yap lan
- Birden fazla in aat ve onar m i lerinde veya bu i lerle ba ka i lerde ortakla a kullan lan tesisat, makine ve ula t rma vas talar n n amortismanlar , bu varl klar n her bir i te kullan ld klar gün say s dikkate al narak da t lmal d r.
letmenin ortak giderleri, tamamlanmam ve bitmi i lere ait hizmet üretim maliyetlerine orant l olarak da t lm t r. letmenin ortak giderler toplam 483.803,00 YTL’ dir. Ar tma tesisinin hizmet üretim maliyeti, i letmenin bütün i lerinin toplam maliyetinin % 32’sini olu turmaktad r. Bu oranda da t m yap ld nda ar tma tesisi i ine yüklenen ortak giderler u ekilde olu mu tur.
770. GENEL YÖNET M G DERLER ………..74.740,84 770.01.PERSONEL ÜCRET G DERLER ………....11.199,08 770.01.01.Esas Ücretler……….9.179,68 770.01.02.S.S.K. veren Primi……….1.927,42 770.01.03.S.S.K. veren sizlik Paylar ………...91,98 770.02.DI ARIDAN SAJLANAN FAYDA VE H ZMETLER………30.361,16 770.02.01.Enerji,Yak t,Su Giderleri………...7.108,20 770.02.02.Bak m ve Onar m Giderleri………...5.214,00 770.02.03.Haberle me Giderleri………....4.445,76 770.02.04.Mü avirlik Giderleri………....13.593,20 770.03.ÇE TL G DERLER………..……….28.122,78 770.03.01.Büro Giderleri………...11.335,59 770.03.02.Temsil A rlama Giderleri………...612,73 770.03.03.Yurtiçi-Yurtd Seyahat Giderleri………....1.638,09 770.03.04.Sigorta Giderleri………8.924,34 770.03.05.Dava- cra ve Noter Giderleri………...1.216,64 770.03.06.Vergi, Resim ve Harçlar………....4.395,39 770.04.AMORT SMAN G DERLER ……….3.424,47 770.04.01.Binalar Amortisman Gideri………...2.148,66 770.04.02.Demirba Amortisman Gideri………...1.275,82
770.05.KANUNEN KABUL ED LMEYEN G DERLER………..1.633,34 770.05.01.Trafik Cezalar ………...130,30 770.05.02.Vergi ve S.S.K. Cezalar ………...1.389,85 770.05.03.K.K.E. Di er Giderler………..113,20
780. F NANSMAN G DERLER ……….…...80.076,12 780.01.BANKA T CAR KRED FA Z G DERLER ………….………...60.936,54 780.01.01.S Bank Ticari Kredi Faiz Gideri……….38.753,24 780.01.02.Bank Optimum Ticari Kredi Faiz Gideri………22.183,30 780.02.ARAÇ KRED FA Z G DERLER ………...5.874,00 780.02.01.MG Bank Araç Kredileri Faiz Gideri………...5.874,00 780.03.F NANSAL K RALAMA FA Z G DERLER ……….………..8.606,08 780.03.01.F NS Araç Finansal Kiralama Faiz Gideri………...4.926,35 780.03.02.MOD Makine Finansal Kiralama Faiz Gideri………..3.679,73 780.04.FAKTOR NG FA Z G DERLER ………..…….4.659,50
780.04.01.FATAL FAKTOR NG Faktoring Faiz Gideri………1.896,41 780.04.02.NTM Faktoring Faiz Gideri………2.763,09
letmenin bu i ile ilgili toplam gideri 11.275.294,64 YTL olmu ve tesisin birim maliyeti 322,15 Ytl/m³ olarak ortaya ç km t r.
3.4. FAAL YET TABANLI MAL YET S STEM N N ÇMESUYU ARITMA TES S N AAT NE UYGULANI I
3.4.1. Süreç De;erleme Analizi
Faaliyet tabanl maliyet sisteminin kurulmas ve uygulanmas için nas l bir yol izlenece i bu a amada belirlenecektir.
a-) Yönetimin Bilgilendirilmesi : Sistemle ilgili ilk önce en üst yönetim bilgilendirilecektir. Sistem; operasyonel, teknik, ekonomik, zamanlama ve uygulanabilirlik yönünden incelenecek, avantaj ve dezavantajlar tek tek ele al nacakt r.
Yönetim sistem konusunda ikna olur ve onay verirse kurulum a amas na geçilecektir.
Yönetimin olurundan sonra ‘’ Yeni sistem mevcut sistemle bütünle tirilecek mi, yoksa ayr bir sistem olarak m kurulacak? ’’ sorusuna cevap bulmak gerekir. Yönetim özellikle maliyet belirleme üzerinde durdu u için yeni sistemin mevcut sistemle birle tirilerek kurulmas n uygun görmektedir.
b-) Personel E;itimi :
• Özellikle yönetim ve karar mekanizmas nda olanlarla birlikte bütün personele sistemle ilgili seminerler verilecektir,
• Bu seminerlerde sistemin faydalar ndan bahsedilecek ve uyum içerisinde yürütüldü ü müddetçe karma k bir hal almadan, en az yan lma pay ile uygulanabilece i vurgulanacakt r,
• bölümü, zamanlama, evrak ak , ileti im ve koordinasyon kavramlar kesin çizgilerle belirlenecektir.
c-) 5 Ak!5 emas! :
• Normal i ak emas haricinde, sistemin düzgün i leyebilmesi amac yla ayr ca bir i ak emas belirlenecektir,
• Bu eman n ayr nt k sm nda; sorumluluklar, zamanlamalar, bilgi payla m , evrak ak v.s. kesin çizgilerle belirtilecektir,
• Maliyet olu turan bütün bilgiler, evraklar (fatura, makbuz, irsaliye, k ymetli evraklar, tutanaklar v.s.) muhasebe bölümünde toplanacak, di er bölümler daha sonra ihtiyaç dahilinde bu bilgilere muhasebeden ula abilecektir,
• ak emas na uyumun denetimi idare taraf ndan yap lacakt r.
d-) Koordine Merkezi : Verilerin topland , de erlendirmelerin yap ld , buna göre kararlar n al nd , k saca organizasyonun yürütüldü ü merkezdir. çerisinde mimarl k, mühendislik, muhasebe ve idari bölümlerin yan nda özellikle sat nalma bölümü de bulundurulmal d r. Koordine merkezi, i in yap ld antiye alan nda kurulacak ve gerekli bütün fiziki artlar olu turulacakt r. leti im, zamanlama ve sa l kl bilgi için bu durumun sa lanmas gereklidir.
3.4.2. çmesuyu Ar!tma Tesisi n5as! çin Faaliyetlerin ve Faaliyet Merkezlerinin Belirlenmesi
Birim fiyat analiz cetvelinde, ar tma tesisine ait k s mlar maliyet yüzdeleri ile birlikte verilmi tir. Cetvelde belirtilen k s mlar unlard r; kaz ve dolgu, yol ve çevre tanzimi, altyap , bina, elektrik, mekanik ekipman ve tesisat, laboratuvar ve i sonu. Her biri birer faaliyet alan olarak belirlenen, bu k s mlara ilave olarak; nakliye faaliyeti, makine park faaliyeti, antiye-büro faaliyeti ve yard mc faaliyetler ad nda alanlar olu turulmu tur. Faaliyet merkezlerinin say s n n gere inden fazla olmas sistemi çok daha karma k bir hale getirebilece i için birbirleriyle gider ve teknik aç dan benzerlik gösteren faaliyetler belirli ana ba l klar alt nda toplanm t r.
a-) Kaz! ve Dolgu Faaliyeti
Yumu ak ve sert küskülük zeminde dar yada geni kaz yap lmas , bo kalan yerlerin curuf veya di er çe itli dolgu malzemeleri ile doldurulmas , makine ile serme, sulama ve s k t rma yap lmas i i.
b-) Yol ve Çevre Tanzimi Faaliyeti
Tesisin içinde ula m n sa lanmas amac yla çe itli geni lik ve uzunlukta, asfalt veya s k t r lm kum-çak l malzeme ile yol yap m ve çevre ile ilgili gerekli düzenlemelerin yap lmas i i.
c-) Altyap! Faaliyeti
Teknik galeriler, teknik kanallar, at ksu toplama ve fosseptik, ta k n ve tahliye drenaj hatlar i lerinin yap lmas ve bu i için gerekli malzeme, araç ve i makinesi temini.
d-) Bina Faaliyeti
Vantuz yap s , izolasyon ve ak m ayar vana odas , bas nç k r c ve by-pass vana
Vantuz yap s , izolasyon ve ak m ayar vana odas , bas nç k r c ve by-pass vana