Evren ve Örneklem

Bu araştırmanın çalışma evrenini, Fırat Üniversitesinde görev yapan 3204 çalışan (akademik ve idari personel) oluşturmaktadır. Bu sayının içerisinde tıp fakültesinde görev yapan hemşireler de yer almaktadır. Ancak gerek akademik gerekse idari personel sayısının fazlalığı ve ulaşım zorluğu nedeniyle örneklem üzerine çalışılmasına karar verilmiştir.

Örneklem seçiminde basit seçkisiz örnekleme tekniğine başvurulmuştur. Basit seçkisiz örnekleme, her bir örnekleme birimine eşit seçilme olasılığı vermek amacıyla seçilen birimlerin örnekleme alındığı bir yöntem olarak tercih edilmiştir. Burada her bir örneklem birimine eşit seçilme şansı verilmesinin anlamı örneklem uzaydan her bir örneklemin eşit olasılıkla seçilmesidir (Çıngı, 1994; Büyüköztürk, vd. 2012). Bu açıdan seçkisizleştirme, aynı zamanda, özellikle bireylerden kaynaklı hataları normal dağıtmanın bir güvencesidir. Yani diğer bir yönüyle seçkisizleştirmede, katılımcıların seçilme veya atanma olasılıkları eşit ve birbirinden bağımsız olacağı için evrenin yansız kestirimine olanak sağlanmaktadır (Erkuş, 2013, s.67).

Araştırma örnekleminin evreni temsil etme gücünün hesaplanmasında ise güven aralığı ve hata payı 0.05 olarak kabul edilmiş olup örneklem büyüklüğünün belirlenmesi

86

sürecinde araştırmacı kaynaklı olabilecek tesadüfi hata riskini azaltmak adına Kish, 1995; Lang ve Secic, 1997; Rea ve Parker, 1997 tarafından geliştirilen ve http://www.raosoft.com/samplesize.html adresinde online olarak yaymlanan örneklem hesaplama programından faydalanılmıştır. Buna göre araştırma için nihai örneklem grubunun belirlenmesinde kullanılan yazılım oluşturulurken; x=Z(c/100)2

r(100-r); n=N x/((N-1)E2+x); E=Sqrt[(N-n)x/n(N-1)] formüllerinden yararlanılmıştır. Burada formüllerdeki sabitler ve değişkenler için semboller: Z: Z puanı (% 95 güven düzeyi için 1.96); c: güven aralığı (.05= ±5, gibi); N: Evren büyüklüğü; n: örneklem büyüklüğü ve r=p=.05 sabit olarak kullanılmaktadır. Buna göre, araştırma kapsamında ulaşılmak istenen akademisyen ve idari personel sayıları Tablo 4‟te düzenlenmiştir.

Tablo 4. Evren ve Belirlenen Örneklem Sayıları

EVREN

BELĠRLENEN ÖRNEKLEM SAYILARI (Kish, 1995; Lang ve Secic, 1997; Rea ve Parker, 1997 tarafından geliştirilen ve kullanılan

örneklem belirleme formülüne göre) Akademisyen

Sayısı (Na)

Ġdari Personel Sayısı (Ni)

Akademisyen Sayısı (na) Ġdari Personel _{Sayısı (n} i)

1678* 1526* 313 308

Toplam 3204 621

*_{Fırat Üniversitesi Personel Daire Başkanlığının 21.05.2014 tarihli verilerine göre düzenlenmiştir.}

Tablo 4‟ten anlaşılacağı üzere Fırat üniversitesi evreninde görevli akademisyen sayısı toplamda Na=1678 (%52) ve idari personel sayısı ise Ni=1526 (%48)‟dır. Buna

göre tüm araştırma evreni dâhilinde ve seçkisiz örnekleme formülü çerçevesinde hesaplanan ve istenen toplam örneklem sayısı nai=621 (na=313; ni=308) personelden

oluşmaktadır. Bu durumda akademisyenler için ulaşılması gereken minimum örneklem sayısı: (313*52)/100=163; idari personel için ulaşılması gereken minimum örneklem sayısı ise (308*48)/100=148‟dir. Dolayısıyla araştırma dâhilinde ulaşılması gereken minimum örneklem sayısı toplamda nmin=311‟dir. Ancak 311 kişilik örneklem grubu,

araştırmacı tarafından asgari olarak ulaşılması gereken bir sayı olarak belirlenmiştir. Pratikte ise gerçekleştirilecek olan uygulama sonrası veri toplama aracının geri dönüşü sonunda dönmeyen, doldurulmayan, eksik veya yanlış doldurulan ölçme envanter formları olacağı için bu sayıyı iki katına çıkarmanın daha iyi olacağı düşünülmüştür.

87

Böylece araştırma kapsamında minimum örneklem sayısının iki katı bir sayıdaki üniversite personeline, yani n=311x2=622 katılımcı sayısına, ulaşılmaya çalışılmıştır. Ayrıca beklenen katılımcı sayısının iki katını geçen bir oranda ölçme envanter formu çoğaltılarak toplamda 1300 form örneklem dahilindeki akademisyenler ve idari personele dağıtılmıştır. Ölçme envanterinin dağıtılması sürecinde; formlar katılımcılara bizzat araştırmacının kendisi tarafından dağıtılmış; bu süreçte ayrıca araştırmacı tarafından katılımcıların veri toplama aracını kolaylıkla doldurabilmeleri için gerekli açıklamalar yapılmış ve sonrasında ise tüm formlar yine araştırmacı kendisi tarafından geri toplanmıştır. Buna göre, Tablo 5‟te çalışma sürecinde akademisyen ve idari personele dağıtılan ölçme form sayıları ve geriye dönüş oranları verilmiştir.

Tablo 5. Araştırmaya Katılan Katılımcıların Görev Grupları Açısından Dağılımları

Uygulanan Ölçme Formu Sayısı

Geri Dönen ve Değerlendirmeye Alınan

Ölçme Formu Sayısı

Form DönüĢ Oranları Akademisyen Ġdari Personel Akademisyen Ġdari Personel Akademisyen Ġdari Personel 524 676 274 513 %52 %76 Toplam 1300 787 %52 %76

Tablo 5‟e göre, araştırma kapsamında toplamda 1300 ölçme envanter formu ilgili personele dağıtılmış, ancak dağıtılan formlardan sadece 787‟sinin geriye döndüğü belirlenmiştir. Bunun yanı sıra geriye dönen formlar arasında akademisyen grubunda 70 formun ve idari personel grubunda ise 67 formun hatalı veya büyük oranda eksik doldurulduğu tespit edilmiş ve toplamda 137 form değerlendirme dışı bırakılmıştır. Nihai olarak ise geriye dönen 787 form içerisinden 650‟si araştırma için istenen 622 sayısının üzerinde bir sayıda olduğu için çalışma evrenini temsil açısından yeterli olarak kabul edilmiştir.

3.2.1. Örneklem Grubunun Demografik ve Sosyal Özellikleri

Araştırmaya katılan akademisyen, idari personel ve hemşirelerin sosyo- demografik özelliklerine ilişkin frekans ve yüzde dağılımları Tablo 6‟de verilmiştir.

88

Tablo 6. Örneklem Grubunun Sosyo-Demografik Özelliklerine İlişkin Dağılımlar

Seçenekler 1 2 3 4 5 Toplam Görev Türü Akademik Personel Ġdari Personel HemĢire n 204 290 156 650 % 31.4 44.6 24 100 Görev Yönetici ÇalıĢan n 63 587 650 % 9.7 90.3 100 Cinsiyet Kadın Erkek n 325 325 650 % 50 50 100 YaĢ

19-23 yaĢ 24-28 yaĢ 29-33 yaĢ 34-38 yaĢ 39 +

n 51 120 128 106 245 650

% 7.8 18.5 19.7 19.3 37.7 100

Öğrenim Durumu

Lise Ön Lisans Lisans Y. Lisans Doktora

n 91 105 240 84 130 650 % 14 16.2 36.9 19.9 20 100 Akademik Unvan AraĢtırma Görevlisi Öğretim Görevlisi Yardımcı

Doçent Doçent Profesör

n 91 27 34 17 28 197

% 46.2 13.7 17.3 8.6 14.2 100

Kıdem

1-5 yıl 6-10 yıl 11-16 yıl 17 +

n 222 106 89 233 650

% 34.2 16.3 13.7 35.8 100

Tablo 6‟de araştırma kapsamında katılımcıların temelde yedi ayrı değişkene göre dağılımlarının incelendiği görülmektedir. Buna göre, katılımcıların %34.4‟ünün akademisyen, %44.6‟sının idari personel ve %24‟ünün hemşirelik personeli oldukları ve katılımcıların %9.7‟sinin ise yönetici görevinde bulundukları anlaşılmaktadır. Ayrıca tamamen tesadüfi bir durum olarak cinsiyet değişkenine göre, katılımcılardan %50‟si erkek ve %50‟si kadındır. Yaş değişkeni açısından ise katılımcıların ağırlıklı olarak, %62.3 oranında 19-38 yaş aralığında oldukları görülmektedir. Diğer yandan katılımcılar arasında %36.9 oranında lisans mezunu ve %39.9 oranında ise lisansüstü eğitim (yüksek lisans ve doktora) mezunu bulunmaktadır. Akademisyenler arasında öğretim elemanlarının (araştırma ve öğretim görevlileri) araştırmaya katılım düzeylerinin %59.9 ile öğretim üyelerine oranla daha yüksek bir oranda olduğu belirlenmiştir. Son olarak, katılımcıların mesleki kıdemlerinin, %34.2 ile 1-5 yıl ve %35.8 ile 17 yıl ve üstü mesleki kıdemde yoğunlaştıkları tespit edilmiştir.

89