Evlat Değeri ve Sevgisi

Eğer çocuğum iyileşirse her şeyimde bir kurban keserim.

Kişi sıkıntıya düştüğü zaman dileği gerçekleşirse Allah için kurban keseceğine söz verir fakat muradına erdiği zaman sözünü unutur veya vazgeçer.

Atasözünün asıl hikâyesi şöyledir; bir kadının kızı hastalanmış, iyileşmesi için kurban keseceğine söz vermiş. Fakat kızı iyileştikten sonra kurbanı kesmemiş daha doğrusu az bir miktarda sadaka vermiş.

Söz konusu atasözü, çocuklarını seven bir insanın onlara zarar gelmemesi için her şeyi yapma (dünyayı yakar) düşüncesiyle elinde olmayan şeyler için söz vermesiyle ilgilidir.

273:117.يِدْنِع ْهِنْباف يِدْنِهلا َراَس اذإ (يدنع هنباف يدنهلا بره اذإ) Hindi gittiyse çocuğu bende.

Eğer sen kaçarsan senin oğlan bendedir. Çocuk, babanın garantisidir. Tıpkı bir rehine gibi düşünülebilir. Babalar çocuklarını bırakmazlar.

Tilkinin dönüp dolaşıp geleceği yer kürkçü dükkânıdır (TDK).

Bir kişi ne kadar farklı yerde yaşarsa yaşasın, ne kadar farklı işlerle uğraşırsa uğraşsın, bağlı bulunduğu çevreye veya işe dönmek zorunda kalır.

372:143. ْرهَّدلا _{َرُكْذا ْكَلاَم ْكَبَجْعا اذإو , ْت ْوَمْلا َرُكْذا كَدلاوأ رُثُك اذإ}

Eğer çocukların çok olursa ölümü hatırla; eğer mülkünden hoşlanırsan Allah’ı hatırla. Bu dünyada hiçbir şeyi beğenme bir gün elinden hepsi gidecek.

İnsan ister istemez çocukları ve malı çok olunca tekebbür eder; hâlbuki elindeki nimetin kıymetini bilip tekebbür etmemek lazım.

591:199. ْه_{َحَبْسَمْلا ْتَطَرَتْفا} Tespihi açılmış.

Çocukların birliği tespihe benzetilir. Eğer çocukların araları bozulursa; bu durum açılmış tespihe benzer.

936:283. ْتِّيَم ْدَلَوِب ْهْراَشَب Ölmüş çocukla müjde.

34 Faydası olmayan şeyle ilgili bir müjde vermek.

Bu atasözünün hikâyesi şöyledir: Bir adam gurbetteymiş, eşinden sabırsızlıkla bir çocuk bekliyormuş. Sonra günler geçmiş ve eşi doğum yapmış, fakat doğurduğu çocuk ölmüş. Sonra birisi onu aramış ve demiş ki senin çocuğun olmuş fakat ölmüş. O da bunun üzerine bu cümleyi söylemiş: "Ölmüş çocukla müjde".

Aynı zamanda çocukların değerini de göstermektedir. Ölmüş olsa bile insan çocuğu olunca sevinir.

1724:474. ْفِّلَوِتلاو , ْفِّلَخ Çocuk yap parayı bırak.

Çocuk sahibi olmanın para biriktirmekten daha iyi olduğunu anlatmaktadır; çünkü çocuklar babalarını güçlendirir. “Çocuğun kendisi maldır, hazinedir”

Oğlan doğuran öğünsüz kalmaz (TDK).

Baba malı tez tükenir, evladın kazanması gerekir (TDK).

3731:924. ْكدلو ْسانلا َدلو لاو , ْكَدَلَب ْسانلا َدلَب لا

İnsanların memleketleri senin değil, çocukları da.

Başkalarının memleketi ve çocukları senin değildir ve senin de olmayacaktır.

Burada çıkarılan anlam şudur: başkalarına ait olan şeyler ve değerler sana fayda etmez. 3753:928.هَفوُلَخلا ىَلَع َّلاإ ْفَل ْخا َلا لاَملا ىلَع هِكْبِت لا

(هدسافلا كتيرذ ىلع كبا نكلو لاملا ىلع كبت لا)

Kâr etmediğinde değil; çocukların kötü olduklarında ağla.

Sen malından kâr etmediğin zaman üzülme, başka bir zaman kazanırsın, fakat çocukların kötü olduklarında üzülmelisin.

Çocuklar kötü olduklarında uyarılmalıdır.

Yani paran, malın kâr etmediği zaman belki başka bir zaman kâr edebilirsin, Ama çocukların kötü huylu olmasına üzülmen gerekir, çünkü onları düzeltmen elinde olmayabilir.

Bu söz, çocuğun ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Her şeyden önce iyi evlat sahibi olmak gerekir.

3826:941. ْتْوَملا َداَعو ,كلاَيِع ْرِثْكَتْسِت لا Ölüm varken çocuklarım çok deme.

Çocukların çok deme ölüm varken. İnsan bir yerde durmamalı, sürekli çalışmalıdır. Her şeyin sonu varken çok deme.

35 (ضوعمف لاملا امأ ةيرذلا يه يقيقحلا ثاريملا)

En büyük hüsran çocuk hüsranıdır, parayı ise kaybedersen yine kazanırsın.

Bu söz nesil iyi olmayınca söylenir, yani evlatların kötü olduğu için üzüleceksin paranı kaybettiğin için değil.

Çocukların değeri paradan daha çok olur. O yüzden çocukların iyiyse bu sana yeter. 4591:1088. ْفَّل َخ ْنَم تاَم ام

Çocuğu olmuş olan ölmemiş gibidir.

Oğlan doğuran öğünsüz kalmaz (TDK). İyi evlat babayı vezir eder (TDK).

4629:1096.ه_{ِتْكَلَم اَم َّلاإ ْدْبَع لاو ,هِتْدَلَو اَم لاإ ْدَلَو ام}

Satın almadığın kul ve doğurmadığın çocuk senin değil. Kazandığın mal ve doğurduğun çocuk senindir sadece.

Terlemeden para kazanılmaz solumadan can verilmez (TDK).

Hiçbir emek harcanmadan para kazanılması mümkün değildir. Aynı şekilde de doğurmadığın çocuk, kazanmadığın para da senin değildir.

4630:1096. ُهَتْبَسَك ام َّلاإ لاَم لاو ,هِتْدَلَو اَم لاإ ْدَلَو ام

Doğurmadığın çocuk senin değil, kazanmadığın para da senin değil.

Yukarıdaki (4629:1096) atasözüyle aynı anlamdadır, sadece cümlenin ikinci kısmında telaffuz değişikliği vardır.

Terlemeden para kazanılmaz solumadan can verilmez (TDK).

Kazandığın mal ve doğurduğun çocuk senin olur ancak. 4768:1120. ْكَئَبْخَم نم ْكَروَوث َّ لاإو ,ْكَئَبْزَم ْنِم ْكَنْبا َّلاإ ْكَعَفْنِي ام (كئبخم نم كروث وأ كلسن نم كدلو لاا كديفي نل)

Sana sadece beşikteki çocuğun ya da ahırdaki öküzün faydalı olabilir.

İnsan onun olmayan bir şeye güvenmemelidir, çünkü ona yarayabileceğini düşündüğü şeye ihtiyacı olduğunda onu bulamaz.

Çalışmayı tavsiye etmek için söylenir. 5316:1223. ْتا_{َم اَم فَّلَخ ْنَم}

Çocuğu olmuş olan ölmemiş gibidir.

36

Çocuğu olan kimse öldükten sonra bile, çocuklarına bakınca herkes onu hatırlayacaktır.

Oğlan doğuran öğünsüz kalmaz (TDK).

İyi evlat babayı vezir, kötü evlat rezil eder (TDK).

Babaya ün kazandıran da el içine çıkamayacak bir duruma düşüren de çocuklarının tutumlarıdır.

6026:1362.يِدوُد ولو دَلَو ْدَلَولا ( ًائيس ناك ولو دلو دلولا)

Çocuk olsun kurt gibi olsa bile.

Oğlum olsun da ot kökü olsun (TDK).

Oğlan olsun da deli olsun, ekmek olsun kuru olsun (TDK). Oğul olsun da bok böceğinden olsun (TDK).

Oğlan olsun da keçeden olsun (TDK).

İnsan çocuğuyla gurur duyar, onun özelikleri ne olursa olsun. 6034:1363.يِشاَم لاو ,يِصاَع ْدْيِلَو

(ءيش لا نم ريخ قاع نبا)

Asi çocuk olsun hiç çocuksuzdan daha iyidir.

Yukarıdaki (6026:1362) atasözüyle aynı anlamdadır. Sadece kelimeler değişmiştir. Bu atasözü çocuğun önemini gösterir.

6029:1362. ْهْيِبأ َّرِس ْدَلَولا Oğul babanın sırıdır.

Kol kırılır yen içinde kalır. K.Ş. Dilber ALTIN.

702:225. ْهَلْوُل اهَّما ْنْيَع يف ْهَحاَبُرما (همأ نيع يف ةؤلؤللاك درقلا)

Maymun yavrusunu inci görür.

İnsan çocuklarını sever çirkin olsa bile.

Karga yavrusuna bakmış benim ak pak evladım demiş (TDK). Kuzguna yavrusu şahin (Anka, güzel) görünür (TDK).

Herkesin kendinden olan şey çirkin de olsa gözüne güzel görünür. 3291:834. ْلاَزَغ ْهِّما ْنْيَع يف ْد ْرِقْلا

37 Maymun yavrusunu ceylan görür.

İnsan çocuklarını her durumuyla sever, hatta çirkin olsa bile onu ceylan gibi görür. Yukarıdaki (702:225) atasözüyle aynı anlamdadır.

3402:862.ي_{ِدَلَو ْنِم ْنَس ْحَأ يِدِبَك}

Ciğerim çocuğumdan daha değerlidir.

Tihama8_{şehrinin atasözlerinden; insan kendini herkesten daha çok sevdiğinde söylenir.}

En yakın akrabalarından hatta çocuklarından kendini daha çok seven ve üstün gören kişiye bu söz denir.

4135:999.هَنا َز_{ِخ ديِبكلا يف يِدْلُو ّلُكِل} (ناكمو ةلزنم يدبك يف يل دلو لكل)

Çocuklarımın her birinin yeri var kalbimde.

Çocuklar arsında ayrım yapmak yoktur, bütün çocuklarıma eşit bakarım. 4854:1136.اَنبلااب هلِصَّتِم ابلأا ةَّبَحِم

Babaların arasındaki sevgi çocuklara ulaşır. Babaların arası iyi ise çocuklar da iyi olurlar.

4.5. İyi Evlat