Etik Uygulamalarının Örgüt Kültürüne Yerleştirilmesi

Örgüt kültürü ile ilgili, hatta onun ayrılmaz bir parçası olan etik uygulamaların örgüt kültürüne yerleştirilmesi, stratejik liderliğin diğer bir uygulamasıdır. Bu nedenle, etkin bir stratejik liderlik süreci için etik uygulamaların

örgüt kültürüne yerleştirilmesi, stratejik liderlerin önemli bir görevidir(Besler, 2004: 94).

Köken olarak Yunanca ethos sözcüğünden gelmekte olan etik, bir görüşe göre doğru ve yanlış, iyi veya kötü, haklı veya haksızın ne olduğuna karar vermek demektir (Özdemir 2003).

Bir tanımına göre etik, doğru ve yanlışın, iyi ve kötünün, erdem ve erdemsizliğin sistematik olarak incelendiği bir disiplindir (Aslan ve Kozak, 2006: 50). Diğer bir tanıma göre etik, insanlar arasındaki davranış standartlarının belirlenmesi, ahlaki bir yargı ya da felsefe çalışmasıdır (Kutanis ve diğerleri, 2006: 211). Bu tanıma göre etik, insanlar arasındaki davranışların boyutlarını çizmeye yönelik standartların belirlenmesine yönelik çabalardan oluşmaktadır.

Etik kavramına ilişkin diğer bir görüşe göre etik; insan ilişkilerinde, toplumsal, kültürel, siyasal, ekonomik, hukuksal, bilimsel, eğitim, çevre ve benzeri alanlarda insanın duygu ve davranışlarında belirleyici olan, hiçbir bireyin dışında kalamayacağı, bundan kaçınamayacağı ilke ve değerler bütünüdür (Gençoğlu, 2006:2).

Etik kavramının tanımlanmasından sonra, iş etiği kavramının da tanımlanmasında yarar bulunmaktadır. İş etiği, genel anlamdaki etiğin özel bir alanını ifade etmekte olup, ahlaki standartların iş koşullarına uygulanmasıdır (Kılınç ve Tuzlukaya, 2006).

İş etiği, doğruyu ve yanlışı veya iyiyi ve kötüyü gösteren ahlaki kurallarla, standartlarla ilgili çalışmaları kapsamaktadır (Kutanis ve diğ, 2006: 211). Diğer bir tanımında iş etiği, hangi iş davranışının doğru ve hangisinin yanlış olduğu konusundaki inançlara dayanan davranış kuralları ve ilkelerinin toplamı olarak tanımlanmıştır (Özdemir 2003:155). Bu çerçevede iş etiğinin, etiğin iş dünyasına ilişkin boyutlarından oluştuğunu ifade etmek mümkündür.

Literatürde, etik ve iş etiği kavramlarının tanımlarının yanı sıra etiği oluşturan bir takım değerlerin olduğu görülmektedir. Etik değerler, bir toplumda hangi davranışların kabul edilebilir ve hangilerinin kabul edilemez olduğunu göstermektedir. Bu değerler genellikle toplumdan topluma farklık arz

edebilmektedir. Ayrıca etik değerlerin bir takım özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikleri 3 maddede sıralamak mümkündür (Okur, 2006: 2–3);

· Etik değerler durağan değer yargıları değildir.

· Etik değerler ithal ve ihraç edilemez, özümsenip kültüre dönüşebildiği düzeyde geçerlilik kazanır.

· Etik değerler hazır reçeteler değildir.

Bu özelliklerden hareketle etik değerlerin, ani ve hızlı bir şekilde ortaya çıkmayan, zaman içerisinde değişime uğrayabilen ve kültüre dönüşebildiği derecede kabul gören değerler oldukları anlaşılmaktadır.

İşletme çalışanlarının düşünce ve davranışlarını etkilemek için etik uygulamaların karar alma sürecini şekillendirmesi ve örgüt kültürünün tamamlayıcı bir parçası olması gerekir. Etik uygulamalar bireyler ve gruplar arasında iyi niyetlerin oluşmasını sağladığı için işletme stratejilerinin etik uygulamalara dayandırılması stratejilerin uygulanma sürecinin etkinliğini arttırır. Bu nedenle işletmelerin, doğru işler yapmaya istekli, etik uygulamaları uzun vadeli vizyonlarının bir parçası olan ve dürüstlük güven ve bütünlüğe önem veren stratejik liderlere ihtiyacı vardır. Stratejik liderler, işletmelerinde etkili sonuçlar verecek etik bir kültür mücadelesi vermelidirler. Bu mücadelelerden birisi de etik uygulamalarının yönetimi için yapılacak eğitim programlarıdır. Bu programlar, işletmelerin sahip olduğu değerleri ölçmelerinde kontrol sistemlerinden daha etkin işlev görebilirler. Bu uygulamaların başarıyla gerçekleştirilmesi işletmelerin etik bir kültürle kurumlaşmış bir yapıya bürünmesini de etkileyecektir. Stratejik liderlerin etik değerleri örgüt kültürüne yerleştirmek için yerine getirmeleri gereken bazı faaliyetler bulunmaktadır. Bunlar (Hitt ve diğerleri, 2005: 393–394);

· Etik standartları tanımlamaya yönelik belirli amaçları oluşturmak ve tüm birimlere iletmek,

· İşletme çalışan ve sahiplerinden tanımlanan standartlara ilişkin gelen fikir ve düşünceleri açığa çıkarmak,

· İşletmedeki etik standartlar ve uygulamalar hakkında işletmenin sahiplerini bilgilendirmek,

· Etik standart ve uygulamalarının başarısı için yöntem ve prosedürler geliştirmek ve uygulamak,

· İşletmede hangi hareketlerin doğru ve teşvik edildiğine ilişkin ödül sistemlerini oluşturmak ve kullanmak,

· İşletmedeki tüm insanların yüksek bir istekle çalışmalarını sağlayacak bir iş ortamını oluşturmak.

Bu görevler çerçevesinde, stratejik liderlerin davranışlarının etik uygulamaların örgüt kültürüne yerleşmesinde önemli bir rol aldığı ifade edilebilir. Bu görevlerin yanı sıra işletmelerde, etik değerlerin yerleştirilmesi ve kurumsallaştırılmasında bazı yönetmeler kullanılmaktadır. Bu yöntemler (Özdemir, 2003:164);

· Etik kodları, · Etik komiteleri,

· Etikten sorumlu birimler oluşturma ve · İşletme gazeteleri yayınlama.

Şeklinde sıralanabilmektedir.

Bu araçların etik değerlerin işletmelerde hakim değerler olması için önemli ve gerekli oldukları belirtilebilir. Ancak stratejik liderlik sürecinde etik değerlerin örgüt kültüründe köklü değerler haline gelmeleri, stratejik liderlerin, karşılan durumlar karşısında bazı temel görevleri yerine getirmeleri ile mümkündür. Bu temel görevler de şu şekilde sıralanabilir (Besler, 2004: 97):

· Davranış ve düşünceleri ile iyi bir örnek oluşturmak, · Etik değerleri açık bir şekilde belirtmek,

· Çalışanları etik değerler konusunda eğitmek,

Sonuç olarak etik uygulamaların örgüt kültürüne yerleştirilmesi, işletmelerin köklü bir kültüre sahip olmasını sağlayacaktır. İşletmelerde doğru insanların doğru davranışlar sergilemesini sağlayacak olan etik değerlerin oluşumu, yayılımı, gelişiminde ve beraberinde örgütsel başarının sağlanmasında stratejik liderlerin büyük etkileri vardır. Stratejik liderliğin bu uygulaması, sürecin etkinliğinde insanları doğru harekete yöneltecek önemli bir araç o l a r a k görünmektedir.

2.4.6.7. Stratejik Liderlik Uygulamalarının Başarısı İçin Etkin