İbn Nebi’nin İslam, iktisadi kalkınma ve sömürgecilik gibi pek çok konuda eseri bulunmaktadır. Bunların isimleri ve içerikleri hakkındaki bilgiler şu şekildedir:91
1- Le musulman et le monde de l’économie. Abdüssabur Şahin tarafından el-
Müslim fi âlemi’l-iktisad ismiyle Arapça’ya (Dımaşk 1987), Mehmet Keskin
tarafından Ekonomi Dünyasında Müslüman adıyla Türkçe’ye (İstanbul 1976) tercüme edilmiştir. Bu eserde üç bölüm bulunmaktadır. İlk bölümde modern iktisadi sistemlerle birlikte iktisat ve ekonomizm konularına değinilmiştir. İkinci bölümde iktisadi imkanların dünyaya dağılımından bahsedilmiştir. Üçünü bölümde ise emek-para ilişkisi, parasal ve sosyal işletme, iktisadi dinamizm, iktisatta ahlaki prensipler, biyolojik ve sosyal denklem, kendi kendine yetmenin zarureti konularına değinilmiştir.
2- Les conditions de la renaissance(Cezayir 1948). Cezayir’de İslam’a Yeniden Doğuş adıyla Türkçe’ye çevrilmiştir. (çev. Ergun Göze, İstanbul 1972, 1992) Bu
eserde iktisadi gelişmede çok önemli faktörler olan kültür, insan, çalışma, sermaye, toprak ve zaman gibi konulara değinilmiştir.
3- Şurutu’n-nehda. İktisadi kalkınma ve gelişmeyle birlikte milli uyanışın ele alındığı eser, Abdussabür Şahin tarafından Arapça’ya tercüme edilmiştir.
Cezayir’de İslam’a Yeniden Doğuş adıyla Türkçe’ye çevrilmiştir. (çev. Ergun
Göze, İstanbul 1972, 1992)
4- Müşkiletü’s-sekafe (Kahire 1959). Abdüssabur Şahin tarafından Arapça’ya çevrilmiştir.
5- Miladü müctema’ (Kahire 1962). Abdussabür Şahin tarafından Arapça’ya tercüme edilmiştir. Malik b. Nebi’nin Müşkiletü’s-sekafe ve Miladu müctema’ isimli eserleri birlikte Kültür Sorunu ve Bir Toplumun Doğuşu ismiyle Türkçe’ye tercüme edilmiştir. (çev. Salih Özer, Ankara 2000) Bu yapıtta kültür konusunun önemine değinilmiş ve toplumun yeniden dirilişinde kültürün etkisinden bahsedilmiştir.
6- Fi mehebbi’l-ma’reke irhaşatü’s-sevre (Dımaşk 1981). Türkçe’ye Ankara Okulu Yayınları’nca Savaş Esintisi-Sömürünün Gerçeği ismiyle çevrilmiştir. Eserde
91 Saîd Murâd, “Mâlik b. Nebî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları,
36
sömürü tarihi, psikolojisi, siyaseti, toplumu ve kültürü hakkında İbn Nebi’nin görüşleri yer almaktadır.
7- Vocation de I’slam (Paris 1954). Abdussabur Şahin Vichetü’l-âlemi’l-İslami ismiyle Arapça’ya tercüme edilen esere (Kahire 1959), Muhammed el- Mübarek mukaddime yazmıştır. Eseri Islam in History and Society adıyla İngilizce’ye (İslamabad 1988) Esma Raşid; İslam Davası ismiyle Türkçe’ye(İstanbul 1967) Ergun Göze çevirmiştir. Bu eserde sömürgeciliğe karşı hareketlerinden ve sömürülme psikolojisinden bahsedilmektedir.
8- Mémoires d’un témoin du siécle (Cezayir 1965). Müzekkeratü şahidin li’l-karn ismiyle Arapça’ya (Beyrut 1984), Asrın Şahidinin Hatıraları ismiyle Ergun Göze (İstanbul 1991) ve Çağa Tanıklığım adıyla İbrahim Aydın tarafından Türkçe’ye tercüme edilmiştir. (İstanbul 1987) Bu eser, İbn Nebi’nin otobiyografisi mahiyetindedir. Yazar, kendi yaşadığı hatıraları anlatmaktadır. 9- L’oeuvre des orientalistes son influence sur la pensée islamique moderne.
İntacü’l-müsteşrikin ve eseruhu fi’l-fikri’l-İslami el-hadis ismiyle Arapça’ya
tercüme edilen eser (Kahire 1970), Oryantalistlerin Eserleri ve Çağımız İslam
Dünyasına Etkisi adıyla Türkçe’ye çevrilerek İdeolojik Savaş Ajanları isimli
kitapta Malik b. Nebi’nin Fransızca bazı makaleleriyle birlikte yayımlanmıştır. (çev. Cemal Aydın, İstanbul 1997) Bu eserde sömürgeciliğe karşı olarak, İslam dünyasının şuurlanması bağlamında yazarın düşünceleri dile getirilmektedir. 10- L’Afroasiatisme conclusions la conférence de Bandoeng (Kahire 1959). Eser,
Arapça’ya Fikretü’l-İfrikiyyeti’l-Asyeviyye fi dav’i mü’temeri Bandunc ismiyle Abdussabur Şahin tarafından tercüme edilmiştir. (Dımaşk 1981)
11- Islam et démocratie (Cezayir, ts., Revolution africiane). Türkçe’ye İslam ve
Demokrasi adıyla çevrilmiştir. Eserde, İslam ve demokrasi hakkında
düşüncelerini paylaşan yazar, bu iki kavram arasındaki fikri bağlantıları sorgulamaktadır.
12- Le phénoméne coranique (Paris 1946,1976). Kur’an’ı doğru anlama üzerine yazılan eser, onun Müslümanlar için öneminden bahsetmektedir. Eser, Arapça’ya ez-Zahiretü’l-Kur’aniyye ismiyle Abdüssabur Şahin tarafından çevrilmiş, esere Mahmud Muhammed Şakir tarafından Kur’an i’cazıyla ilgili uzunca bir giriş yazılmıştır (Dımaşk 1986). Türkçe’ye Kur’an-ı Kerim Mucizesi ismiyle Ergun Göze tarafından tercüme edilmiştir. (İstanbul 1969; Ankara 1991)
37
Üç bölüme ayrılan eserde, Kur’an ışığında din hakkında maddeci ve madde ötesi fikirler, vahiy gerçekliği ve haber konularına değinilmiştir. Ayrıca belli başlı Kur’ânî kavramlardan da bahsedilmiştir.
13- Perspectives algériennes (Cezayir 1964). Arapça’ya Afak Ceza’iriyye adıyla çevrilmiştir. (çev. Tayyip eş-Şerif, Cezayir 1964)
14- Le probleme des idées dans le monde musulman (Cezayir, ts.). Arapça’ya
Müşkiletü’l-efkâr fi’l- ‘alemi’l-İslami ismiyle çevrilen eser (çev. Bessam Bereke-
Ahmed Şa’bu, Dımaşk 1988), Türkçe’ye İslam Dünyasında Fikir ve Put adıyla tercüme edilmiştir. (çev. Cemal Aydın, İstanbul 1992). Bu eserde İslam dünyasının Batı karşısında teknolojide olduğu kadar fikir konusunda da geri kaldığına değinilmiş, bu sorunların çözüm yolları gösterilmiştir.
15- Es-Sıra’u’l-fikri fi’l-biladi’l-müsta’mere (Kahire 1951). Türkçe’ye Sömürge Ülkelerde Fikir Savaşı adıyla İlhan Kutluer tarafından çevrilmiştir (İstanbul
1984). Eserde sömürgecilikten kurtulma noktasında yapılabilecek fikri tasavvurlarla birlikte çözüm yolları saptanmıştır.
16- Te’emmülat fi’l-müctema’i’l-‘Arabi (Beyrut 1981). Türkçe’ye Düşünceler adıyla Muharrem Tan tarafından çevrilmiştir. (2012). Eserde insani ve iktisadi değerler, kültür, demokrasi ve Müslümanların uyanışı gibi konular ele alınmaktadır. 17- Es-Su’ubat bi vasfiha ‘alametü’n-nümüvvi fi’l-müctema’i’l-‘Arabi (çev. Ömer
Kâmil Meskavi, Kahire 1960)
18- Hadis fi’l-bina’i’l-cedid (çev. Ömer Kâmil Meskavi, Beyrut, ts., el-Mektebetü’l- asriyye). Kitapta, Malik b. Nebi’nin hayatı ve düşünceleri anlatılmaktadır.
38
İKİNCİ BÖLÜM: İKTİSADİ SİSTEMLERE GENEL BİR BAKIŞ
1. İktisat ve Ekonomizm