3.2. Araştırmanın Değişkenler Arası İlişkilere Yönelik Bulguları
3.2.3. Aralarında Anlamlı Farklılık Bulunan Değişkenler
Aralarında anlamlı farklılık bulunmuş olan değişkenler şunlardır:
1- Evde bakım ücreti hariç ailenin ortalama aylık geliri ile ikamet edilen bölge,
2- Bakıcıların komşularıyla görüşme sıklığı ile ikamet edilen bölge,
3- Engellilerin engel türü ile bakıcıların engelliye bakarken en çok hangi alanda zorluk çektikleri,
4- Engelliyle ilgili evrak işleri olduğunda bu işlerle ilgilenen kişiler ile bakıcıların cinsiyeti,
5- Engelliyle ilgili evrak işleri olduğunda bu işlerle ilgilenen kişi ile bakıcıların yaşları,
Aralarında anlamlı farklılık bulunan değişkenlerin ilgili tabloları sırasıyla aşağıdadır:
49 Bu başlık altında, hipotezler içerisinde yer almayan fakat aralarında anlamlı farklılık tespit edilmiş değişkenlere ilişkin bilgiler verilmiştir.
Tablo 27: Ailenin Ortalama Aylık Gelirinin50 İkamet Edilen Bölge İle
50 Ortalama aylık gelire, bakıcıların almakta oldukları evde bakım ücreti dâhil değildir.
51 Kırsal alan; ilçe merkezi, kasaba, belde ve köyleri kapsamaktadır.
52 “Başka gelirimiz yok” diyen bakıcılar, sadece evde bakım maaşı almaktadırlar ki böylece bu bakıcıların aylık gelirleri ayda 793,08TL’ye (2015 yılının ilk yarısı itibariyle) karşılık gelmektedir.
Alan araştırması Ocak 2015- Nisan 2015 tarihleri arasında yapıldığından, 2015 yılına ait ilk yarının ücret tutarları esas alınarak hesaplamalar yapılmıştır. 2015’in ilk altı aylık döneminde, evde bakım ücreti bağlanabilmesi için kişi başına düşen aylık gelir sınırı 572,64TL’yi geçemezken bu sınır 2015’in ikinci altı ayı için 606,95TL olarak belirlenmiştir. 2015’in ikinci altı aylık süresi için ödenen evde bakım maaşı tutarı ise 830,84TL olmuştur. 30.07.2006 tarih ve 26244 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Bakıma Muhtaç Özürlülerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik”te Madde 2’de “Bu yönetmelik, her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamı esas alınmak suretiyle; kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelir tutarı bir aylık net asgari ücret tutarının 2/3’ünden daha az olan bakıma muhtaç özürlüleri, bu özürlülere verilecek bakım hizmetlerini, hizmetlerin ücretlendirilmesini ve ücretlerin ödenmesini kapsar” ifadesiyle bakıma muhtaçlık için kişi başı gelir sınırının tespiti yapılmıştır (EYHGM, 2015a).
H0: Bakıcıların ikamet ettikleri bölge, ailenin ortalama aylık gelirine göre anlamlı bir farklılık göstermez.
H1: Bakıcıların ikamet ettikleri bölge, ailenin ortalama aylık gelirine göre anlamlı bir farklılık gösterir.
Tablo 27’deki bulgular incelendiğinde, p<0,05 (P=0,001) olduğundan değişkenler arasında anlamlı bir farklılık olduğu istatistiksel olarak %95 güvenirlikle söylenebilir ve H1 hipotezi kabul edilir.
Tablo 27’ye göre, evde bakım maaşından başka gelirleri bulunmayan bakıcıların çoğu (%66.6’sı) sırasıyla kırsal alanda ve merkezin çevre mahallelerinde yaşamaktadırlar. Çok az kişi merkezi mahallelerde yaşamaktadır (%9,3’ü). Bu bakıcılar ve aileleri ayda ortalama 793TL ile yaşamlarını devam ettirmek durumundadırlar. Araştırmamızdaki engelli ailelerinin hane halkı sayısının yoğunlukla 3 ila 5 kişi arasında değiştiği göz önünde bulundurulursa, kişi başı aylık gelirin 264TL ile 159TL arasında değişmekte olduğu (2015 yılının ilk yarısı için) görülebilir.
Evde bakım maaşı dışındaki aylık ortalama gelirinin 500TL’nin altında olduğunu söyleyenlerin çoğunluğu (%56.1’i) kırsal alanda yaşamaktadır. Bu bakıcıların da aylık ortalama gelirleri53, evde bakım maaşıyla birlikte düşünüldüğünde, en fazla 1292TL olmaktadır. Üç kişilik ve beş kişilik engelli ailesinde kişi başı ortalama aylık gelir sırasıyla, 431TL ile 258TL arasında değişmektedir.
Engelli bakıcıları içinde evde bakım maaşı dışındaki ortalama aylık gelirleri 500-1000TL arasında olanların oranı, kırsalda ve hem merkezi hem orta düzey hem de çevre mahallelerde birbirine yakın değerler almaktadır. Bu bakıcıların evde bakım maaşı da dâhil ortalama aylık gelirleri 1293TL ile 1793TL arasında; üç kişilik aile için kişi başı aylık 431TL ile 598TL arasında ve beş kişilik aile için kişi başı aylık 259TL ile 359TL arasında değişmektedir. Araştırmamıza katılan bakıcıların çoğu (%41.2’si) bu gelirler aralığındaki bakıcılardan oluşmaktadır.
53 2015 yılının ilk yarısı itibariyle evde bakım maaşı tutarı 793TL olarak alınmıştır.
Evde bakım maaşı dışındaki ortalama aylık gelirleri 1001-2000TL arasında olanlar, oran bakımından (%23.9 ile) örneklemimizdeki ikinci büyük gruptur. Evde bakım maaşı ile birlikte düşünüldüğünde aylık ortalama gelirleri 1794TL ile 2793TL arasında olan bakıcıların çoğu (%36.1’i) şehir merkezinin merkezi mahallelerinde oturmaktayken, en az oranı kapsayan (%15.7’si) kısmı kırsal alanlarda oturmaktadır.
Bu bakıcılar içerisinde hane halkı sayısı üç kişi olanların kişi başı aylık geliri ortalama 598TL ile 931TL arasında değişmekteyken; hane halkı sayısı beş kişi olanların kişi başı aylık geliri aylık geliri ortalama 359TL ile 559TL arasında değişmektedir.
Tablo 28’deki bulgular incelendiğinde, p<0,05 (P=0,002) olduğundan değişkenler arasında anlamlı bir farklılık olduğu istatistiksel olarak %95 güvenirlikle söylenir ve H1 hipotezi kabul edilir.
Komşularıyla “yok denecek kadar az” görüşebildiklerini söyleyen bakıcıların çoğunluğu (%42.8’i) şehir merkezinin merkezi mahallelerinde oturmaktadırlar.
Komşularıyla “hiç” görüşemediğini ifade eden bakıcıların çoğu ise (%38.3) kırsal alanlarda oturmaktadırlar. Şehir merkezlerindeki apartman yaşamı, beraberinde hem insanlarla içli dışlı olmayı hem de kendi kabuğuna çekilip alt komşusundan bile haberdar olmamayı getirmekte olan karmaşık bir durumdur. Mekânsal mesafeyi azaltıcı etkisi olan şehir yaşantısında, engellisini sosyal hayattan uzak tutmak ve komşularından bile gizlemek düşüncesi hesaba katıldığında, bakıcıların komşuluk ilişkilerine daha fazla mesafeli davranma eğiliminde olmaları anlaşılabilir. Bakıcı ailelerinde komşularla ilişkilerin sıklığı, kırsal alanlarda da olumsuz yönde etkilenmiştir. Kırsal alanlarda çoğunlukla rastlanan yüz yüze samimi komşuluk ilişkilerinin yerini bakıcı ailelerinde komşularla hiç görüşmeme şekline doğru bıraktığı görülmektedir. Yine de bu durumun bireylerin sübjektif sayılan birçok özelliğiyle şekillenmekte olduğu söylenilebilir.
Tablo 28: Bakıcıların Komşularıyla Görüşme Sıklığının İkamet Edilen Bölge İle Çaprazlanması
Bakıcıların Komşularıyla Görüşme Sıklığı
İkamet Edilen Bölge
Toplam Kırsal Alan Merkezi
Mahalleler
Orta Düzey Mahalleler
Çevre Mahalleler
Sık Sık n 5 11 6 8 30
% 16,6 36,7 20,0 26,7 100,0
Ara Sıra n 24 15 26 27 92
% 26,1 16,3 28,3 29,3 100,0
Çok Az n 13 20 9 14 56
% 23,2 35,7 16,1 25,0 100,0
Yok Denecek Kadar Az
n 10 21 4 14 49
% 20,4 42,8 8,2 28,6 100,0
Hiç n 46 20 23 31 120
% 38,3 16,7 19,2 25,8 100,0
Toplam
n 98 87 68 94 347
% 28,2 25,1 19,6 27,1 100,0
=30,816 Sd=12 p= 0,002
H0: Bakıcıların komşularıyla görüşme sıklığı, bakıcıların ikamet ettikleri bölgeye göre anlamlı bir farklılık göstermez.
H1: Bakıcıların komşularıyla görüşme sıklığı, bakıcıların ikamet ettikleri bölgeye göre anlamlı bir farklılık gösterir.
Tablo 29: Engellinin Engel Türü İle Bakıcıların Engelliye Bakarken En Çok Hangi Alanda Zorluk Çektiklerinin Çaprazlanması
Engellinin Engel Türü
Engelli Bakımında En Çok Zorlanılan Alan
Toplam İletişim Bedensel
Bakım Beslenmesi Başka
Zihinsel
n 56 57 11 3 127
% 44,1 44,9 8,7 2,3 100,0
Bedensel
n 9 72 6 1 88
% 10,2 81,8 6,8 1,1 100,0
Görme n 10 18 6 2 36
% 27,8 50,0 16,7 5,5 100,0
Ruhsal
n 19 13 2 1 35
% 54,3 37,1 5,7 2,9 100,0
Konuşma n 16 7 1 1 25
% 64,0 28,0 4,0 4,0 100,0
İşitme n 6 5 1 2 14
% 42,9 35,7 7,1 14,3 100,0
Kronik Hastalık
n 4 13 2 3 22
% 18,2 59,1 9,1 13,6 100,0
Toplam
n 120 185 29 13 347
% 34,6 53,3 8,4 3,7 100,0
=72,269 Sd=18 p= 0,001
H0: Bakıcıların engelliye bakarken en çok zorluk çektikleri alan, engellinin engel türüne göre anlamlı bir farklılık göstermez.
H1: Bakıcıların engelliye bakarken en çok zorluk çektikleri alan, engellinin engel türüne göre anlamlı bir farklılık gösterir.
Tablo 29’daki bulgular incelendiğinde, p<0,05 (P=0,001) olduğundan değişkenler arasında anlamlı bir farklılık olduğu istatistiksel olarak %95 güvenirlikle söylenir ve H1 hipotezi kabul edilir. Yani, bakıcıların engelliye bakarken en çok zorluk çektikleri alan, engellinin engel türüne göre anlamlı bir farklılık gösterir.
Zihinsel engelli bakıcılarına engelliye bakım verirken en çok hangi alanda zorluk çektikleri sorulmuş; bakıcılarının %44.9’u onların bedensel bakımlarında,
%44.1’i ise iletişimde zorlandıklarını ifade etmiştir. Bedensel bakımdaki zorlanma ve iletişimdeki zorluk oranlarının yakın çıkmasında ve bedensel bakımda zorlanmanın en yüksek oran çıkmasında, örneklemimizde Serabral Palsi gibi hem zihinsel hem bedensel etkileri olan hastalıkların neden olduğu engelliliğin bakımını veren bakıcıların da varlığının katkısı olduğu düşünülebilir.
Bedensel engelli bakıcılarının büyük oranı (%81.8’i), en çok engellinin bedensel bakımında zorlandıklarını ifade etmişlerdir. Oranın bu kadar bariz şekilde fazla çıkmasının nedenleri arasında, çoğu yatağa bağımlı yaşamak zorunda olan ve başkasının yardımı olmadan hareket edemeyen hatta kişisel temizliğini de başkasının yardımıyla gerçekleştirebilen engellilerin sayıca fazla olması ve bunların ağır engelli olması nedeniyle bedensel bakımlarının bakıcıları tarafından gerçekleştiriliyor olması gerçeği sayılabilir.
Görme engellilerin bakıcılarının %50’si, en çok bedensel bakım verirken zorlandıklarını ifade etmişlerdir. Yine göremedikleri için kişisel bakımda, çoğu zaman da yemek yerken (%16.7’si) bakıcı yardımına ihtiyaç duyan görme engellilerin bakıcıları için sırasıyla bedensel bakım (%50’si), iletişim (%27.8’i) ve beslenmeyi sağlama (%16.7’si) en çok zorlanılan alanları oluşturmaktadır.
Ruhsal engelli bakıcılarının büyük çoğunluğu (%54.3’ü), en çok engellileriyle olan iletişimde zorlandıklarını ifade etmişlerdir. Bunu %37.1 ile bedensel bakım verirken yaşanan zorluk takip etmektedir. Örneklemimizde fazlasıyla temsil edilen Şizofren, Alzheimer, Bipolar Bozukluk vb. hastalıklardan dolayı engelli duruma