64 Tablo 4-1: Türkiye'de Faaliyet Gösteren Fintek Firma Örnekleri
Faaliyet Alanı Firma Örnekleri
Ödeme
hepsipay, iPara, iyzico, mokapos, paratika, PayTR, Paytrek, PayU, Wirecard, Payby.Me, Belbim, öde.al, nkolay, Pratik İşlem, ininal, Western Union, transferGo
Bankacılık
Beemo, BKM Express, Gpay, Mobilexpress, papara, Paycell, Vodafone Cep Cüzdan, Alneo Cüzdan, Param, American Express, Diners Club, Discover, Mastercard, VISA, TROY, BirAPI, innova, PayBuy
Kredi
Euler Hermes, Fanaliz, Fideas, Findeks, Kredico, Tarfin, Tekkredi, Crede, artıpara, Enuygun, HangiKredi, Finovatif, KrediLink, SerbestVade, Turk Finansman, nannodit, Trusturk
Kurumsal Kredi
Aymada, BirFatura, BizimHesap, Defter, ekohesap, MEPBulut, Muhsis, KolayBi, Paraşüt, Akaunting, BasitKobi, Logo, Mikro Yazılım, Nebim, UzmanVergi, dakika, KolayIK, OnlineBordro, Workcube, Finans Müdürü, masraff
Sigorta
Bisigortacı, Koalay, Sigorta Dükkanım, Sigortacı123, Sigorta Küpü, Sigortam.net, sigortayeri, Sigorta Cini, TamamlayıcıSağlık, BiSigorta, Sigortaliyo, Globit, Risklator, Ketsoft, UrbanStat
Kitle Fonlama Arıkovanı, crowdFON, fongogo, fonlabeni, fonbulucu, Donation Based, Buluşum, E-Bursum, ideanest
Yatırım Şirketleri Fintables, FTech Labs, Matriks Trader, miks, Rasyonet, Portfoyist, Arya, GC, Balya, Infina, Tradesoft, GENEX, BIST Özel Pazar
Kişisel Finans Yönetimi artıpara, Familup, Finansal Ajanda, GiderimVar, manibux, kassa Varlık Yönetimi AkıllıBES, Digifin, ÖNERİVER, VeriZeka
Portföy Yönetimi Ludens
Büyük Veri FinMetrik, Verimetrik, Endeksa, Reidin
Merkezler ve Diğerleri Blockchain Turkey, Fintech Istanbul, KOOPHub, Startups.watch, ÖDED
Kripto Para
bikoin, bitci, Bitexen, Bitlo, BitTurk, Borsabit, BTCTurk, bundle.network, Malta, cointeb, Coiny, Digilira, evercoin, Gobaba, Sistemkoin, TakasCoin, VEBITCOIN, Zeegzag, koinal, Koinim, Koineks, Ovis, Paribu, Luna Tech, Blokzincir.io, Seven Gates, Octabase, Inoix, Negentra, XYZ, VisionOrb
Kaynak: Fintek İstanbul & BKM. (2019). Türkiye'de ve Dünya'da Fintek 2019 Raporu. İstanbul:
Fintek İstanbul & BKM, 17-23.
65 kredi veren Fintek kuruluşları, bankalarındaki denetleme ve gözetleme düzenlemeleriyle uğraşmamaktadır (Demirdöğen, 2020: 101).
Resmi Gazetede 20.06.2013 kabul tarihi ile 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun yayınlanmıştır (T.C. Resmi Gazete, 2013). Bu kanuna göre Fintek firmalarının Türkiye’deki faaliyetlerinden elde ettiği gelirlerinden vergi kesilmesi ve Türkiye sınırları içerisinde resmi bir temsilcilik bulundurması zorunlu hale getirilmiştir. Bu kanun, adresini Hollanda/Amsterdam olarak gösteren Uber uygulamasını, taksi şoförleri ile söz konusu olan haksız rekabeti sebebiyle devlete Türkiye sınırları içindeki faaliyet gelirinden vergi ödemek zorunda bırakmıştır.
Ancak blokzinciri ve kripto paralarda durum daha farklıdır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) 25 Kasım 2013 tarihli ve 2013/32 sayılı yaptığı basın açıklamasında; kripto paraların herhangi bir resmi ya da özel kuruluş tarafından ihraç edilmediği ve karşılığı için güvence verilmediği belirtilmiş, mevcut yapısı ve işleyişi itibarıyla 6493 sayılı “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun” (6493 sayılı Kanun) kapsamında elektronik para olarak değerlendirilmediği ifade edilmiştir. 6493 sayılı Kanun kapsamına girmediğinden Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) çerçevesinde denetim ve gözetimi ise mümkün görülmemiştir. Bununla birlikte, aynı basın açıklamasında kripto paralarla gerçekleştirilen işlemlerde tarafların kimliklerinin bilinmiyor olması, yasadışı faaliyetlerde kullanılma olasılığı, piyasa değerinin aşırı esnek olabilmesi, dijital cüzdanların güvence altına alınamaması, kaybolabilmesi veya sahiplerinin bilgileri olmadan usulsüz olarak kullanılabilmesi gibi bir çok risklerinin yanı sıra gerçekleştirilen işlemlerin geri döndürülemez olmasından kaynaklı olarak kripto paraların operasyonel hatalardan ya da kötü niyetli satıcıların suiistimali nedenleriyle de risklere açık olduğu kamuoyuna ilan edilmiştir.
Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) tarafından 03 Ağustos 2016 tarihinde yayımlanan Sektörel Şüpheli İşlem Bildirim Rehberi‘nde, bankacılık işlemlerine ilişkin şüpheli işlem tipleri arasında “T-001-3.47 Müşteri hesaplarından Bitcoin satan aracı kuruluşlara Bitcoin alımına yönelik para transferi yapılması.” eklenmiştir. Bitcoin ve
66 diğer kripto para birimleriyle yapılan işlemler şüpheli işlem bildirimi konuları arasına alınmıştır.
Sermaye Piyasaları Kurumu’nun 01 Aralık 2017 tarihli kararında, kripto paralar ile ilgili Türkiye’de herhangi bir düzenleme yapılmadığı ve Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında kripto paraların türev araçlara dayanak teşkil edemeyeceği belirtilmiştir.
Bundan dolayı müşterilere yönelik kripto para birimlerine dayalı olarak spot veya türev işlemler yapılamayacağına karar verilmiştir (Öztürk, 2019: 66-68).
Mevcut yasalardaki bu durum özellikle blokzinciri ve kripto paraların gelişimi önünde ciddi bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Aynı zamanda Fintek firmalarıyla ilgili gelecek dönemde çıkarılabilecek yasallaştırma konusundaki farklı kanunlar onların maliyet yükünü artırarak rekabet güçlerinin zayıflamasına sebep olacağından, bu durumda şimdiden Fintek firmalarının aşmaları gereken bir sorun olarak görülmektedir.
4.2.2 Ekonomik Sıkıntılar
Fintek firmalarının günümüzde bu kadar hızlı büyümelerinin en önemli etkenlerinden biri sektörün gelişme ve karlılık potansiyelini gören yatırımcıların verdiği maddi desteklerdir.
Ancak küresel sıkıntılar (Covid-19, savaşlar vb.) ya da devletlerin iç sıkıntıları ortaya çıktığında Fintek firmalarına yapılan yatırımlarda sekteye uğramaktadır. Örneğin Fintek İstanbul & BKM’nin yayınladığı Türkiye’de ve Dünya’da Fintek Ekosistemi 2019 yılı raporunda Türkiye’de Fintek firmalarına yapılan yatırımların 2017 yılında 20,8 milyon dolar, 2018 yılında 12.2 milyon dolar, 2019 yılında ise sadece 8,4 milyon dolar olarak gerçekleştiği görülmektedir. Sektöre yapılan yatırımların azalması, sektörün gelişimini engelleyen en ciddi sıkıntılardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır (Fintech İstanbul &
BKM, 2019).
Ayrıca yatırımcıların Fintek firmalarından kazanç beklentileri çok fazla olduğundan yatırımlarının geri dönüşünün kısa sürede gerçekleşmesini beklemektedirler. Bu durum da Fintek firmalarını kısa süreli taktiksel planlar yapmaya zorlamaktadır. Yatırımların yenilik ve geliştirmelere harcanması yerine kısa vadeli kar getirebilecek alanlara yapılması sektör önündeki engellerden biridir (Bilgel & Aksoy, 2019: 1099-1100).
67 4.2.3 Teknolojik Engeller
Türkiye finansal teknolojinin gelişmesi için resmi olarak Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Hazine Müsteşarlığı, Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu ve Sermaye Piyasası Kurumu gibi birçok kurum çaba göstermektedir. Ancak tüm bunlara rağmen sektör Türkiye’de henüz başlangıç safhalarında olduğu için Fintek sektörü altyapısı gelişim hızına oranla yetersiz kalmaktadır. Özellikle yapay zekâ, büyük veri analizi, dağıtık hesaplama ve şifrebilimi konusundaki kalifiye personel ihtiyacı veya internet hızının belli başlı şehirler haricinde henüz istenen seviyede olmaması sebebiyle Fintek firmalarının gelişimi söz konusu olduğunda önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır (Demirdöğen, 2020: 101). Ayrıca birçok Fintek firması yeni teknoloji tabanlıdır ve var olan teknolojiyi hemen kendine adapte etmek durumundadır. Fintek firmalarının hayat bulması ve rekabet gücüne sahip olması geleneksel finansal kurumlara nazaran teknolojik ve esnek olmasından kaynaklanmaktadır. Fakat teknoloji hızla geliştiği ve değiştiği için Fintek firmaları da bu değişim trendini yakalamak, hatta önüne geçmek zorundadırlar.
Birçok sektörü değiştirmesi beklenen 5G teknolojisi, 4G’den 10 kat daha yüksek hız vadetmektedir (Fintech Istanbul, 2019). Dünyada 5G internet çalışmaları Türkiye’den çok daha ileri safhadadır. Bu sebeple küresel rakipler yerli Fintek firmalarına karşı oldukça avantajlı konumdadırlar.