Enerji ve kaynak israfı ile ambalaj ilişkisi

ÇEVKO Vakfı (Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı) 1 Kasım 1991’de Türkiye’nin 14 önde gelen sanayi kuruluşunun girişimleri ile kurulmuş, kar amacı gütmeyen bir vakıftır. ÇEVKO Vakfı, Türkiye’de ambalaj atıklarının ekonomik ve düzenli geri kazanımı için sanayi, yerel yönetim ve tüketicilerin katkıları ile sürdürülebilir bir geri kazanım sisteminin oluşturulmasına katkıda bulunması amacıyla kurulmuştur. ÇEVKO Vakfı’nın amacı; ambalajlarla ilgili olarak çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek, Türkiye’de ambalaj atıkları geri kazanım sisteminin oluşmasında ve yönlendirilmesinde etkin rol oynamak ve katkıda bulunmaktır. ÇEVKO Vakfı, yaptığı tüm çalışmalarda “Entegre Atık Yönetimi” ilkelerini benimsemektedir. Türkiye’de çevrenin korunması, kaynak israfının önlenmesi ve ambalaj atıklarının geri kazanımı konusunda uzmanlaşmış; sürdürülebilir bir geri kazanım sistemini sanayinin öncülüğünde geliştirmeyi hedefleyen bir vakıftır. Geri kazanım bilincini yaygınlaştırmak amacıyla sanayi kuruluşlarına, yerel yönetimlere, lisanslı firmalara ve çalışanlarına eğitimler vermekte; tüketicilere yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapmaktadır. ÇEVKO Vakfı, 2002 yılında uluslararası “Yeşil Nokta” markasının Türkiye’deki kullanım hakkını elde ederek, Avrupa’da çok yaygın olan bu markayı kullanan geri kazanım örgütleri ailesine katılmış ve ülkemizi Avrupa Birliği’nde temsil etme hakkını kazanmıştır. Yeşil Nokta 1990-1991 yıllarında Almanya’da özel toplama sistemine giren ambalajların belirlenmesi için kullanılmıştır, zaman içerisinde, çevresel ve ekonomik açıdan ambalajların geri kazanımı ile ilgili aynı sembolü kullanan ülke sayısı artmıştır ve Yeşil Nokta Avrupa’da bir sembol haline gelmiştir (ÇEVKO, 2013). ÇEVKO Vakfı, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 2005 yılında Resmi Gazete’de yayımlanan “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” kapsamında, işletmelerin ambalaj atık yönetimi konusundaki yükümlülüklerinin

yerine getirilmesi amacıyla “Yetkilendirilmiş Kuruluş” olarak ilan edilmiştir. 2005 yılından itibaren ambalajlı ürün piyasaya süren firmalar, ambalaj atıklarının geri kazanımı için ÇEVKO Vakfı’na geri kazanım yükümlülüklerini devretmeye başlamıştır. ÇEVKO Vakfı, 2011 yılında yeni hali ile yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”nde belirlenen yükümlülükleri çerçevesinde faaliyetlerini sürdürmektedir. Anadolu Efes Biracılık ve Malt Sanayii A.Ş., Coca- Cola İçecek A.Ş., Coca-Cola Meşrubat Pazarlama ve Danışmanlık San. ve Tic. A.Ş., Danone Hayat İçecek ve Gıda San. ve Tic. A.Ş., Danone Tikveşli Gıda ve İçecek San. ve Tic. A.Ş., Eti Gıda San. ve Tic. A.Ş., Loreal Türkiye Kozmetik San. ve Tic. A.Ş., Nestle Waters Gıda ve Meşrubat San. Tic. A.Ş., Pepsi Cola Servis ve Dağıtım Ltd. Şti., Procter & Gamble Tüketim Malları San. A.Ş., Tat Konserve San. A.Ş., Tetra Pak Paketleme San. ve Tic. Ltd. Şti. ve Unilever San. ve Tic. Türk A.Ş. ÇEVKO Vakfı’nın üyeleri arasında yer almaktadır (ÇEVKO, 2013).

ÇEVKO Vakfı, toplumun çevresel sorunlara bakışını ortaya çıkarmak ve vakfın nasıl algılandığını ölçmek üzere GfKʼnın yaptığı “ÇEVKO 2013 Algı Araştırması”nın sonuçlarını açıklamıştır. Vakfın faaliyet gösterdiği Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, İzmir ve İstanbul illerinde 500 kişiyle birebir görüşülerek yapılan çalışmayı GfK Araştırma Şirketi gerçekleştirmiştir. Buna göre, çalışmaya katılanların %90ʼı günümüzün en önemli problemlerinden birini ekolojik dengenin bozulması nedeniyle oluşan çevre kirliliği olarak görmekte ve küresel ısınma gibi değişen dünya koşullarının, artık günlük hayatımızı da etkileyip, insanların refahı için tehdit oluşturduğunu düşünmektedir. Bu kişiler aynı zamanda çöplükler ve düzensiz depolama alanlarını halk sağlığı için tehdit olarak görerek, çöpe atılan ambalajlar yüzünden enerji ve kaynak israfı oluştuğunu ifade etmektedirler (ASD, 2014).

AB için yeni geri dönüşüm hedefleri öneren Avrupa Komisyonu, geri dönüştürülebilir atıkların katı atık sahalarına gömülmesini 2025ʼten itibaren yasaklamayı teklif etti. Avrupa için çevreci büyüme planını açıklayan Avrupa Komisyonuʼnun çevreden sorumlu üyesi Avrupaʼyı atıksız bir toplum haline getirmeyi teklif ettiklerini belirtmiştir. ABʼnin sunduğu "doğrusal ekonomiden döngüsel ekonomiye geçiş" planı, 2030 yılına kadar belediye atıklarında %70, ambalaj atıklarında ise %80 azaltım öngörüyor. Eğer rekabet edilebilmesi isteniyorsa kaynaklardan azami ölçüde faydalanılması gerektiği belirtilmektedir. Bunun da geri dönüştürülebilir atıkları katı atık sahalarına gömerek değil, verimli bir şekilde

kullanıma geri kazandırarak mümkün olacağı belirtilmektedir. Komisyon bu sayede her yıl çöpe giden 600 milyon ton maddenin yeniden kullanılabileceğini, 580 bin kişiye ise iş imkanı sağlanabileceğini tahmin etmektedir. AB, atıklarının %42ʼsini geri dönüştürmektedir. Ancak bu oran, üye ülkeler arasında büyük farklılık göstermektedir. Komisyonun tekliflerinin yasalaşmadan önce AB ülkeleri ve Avrupa Parlamentosu tarafından da görüşülmesi gerekmektedir (ASD, 2014).

Çevresel tehlikelerin bertaraf edilmesi konusunda artan farkındalık ve daha bağlayıcı olan hükümet düzenlemeleri, global sürdürülebilir ambalaj pazarını geliştirmektedir. Pazardaki gelişmeleri değerlendiren Global Endüstri Analisti’nin (GIA) pazar araştırmasına göre, 2015’e kadar sürdürülebilir ambalaj pazarının büyüklüğünün 142,42 milyar dolara ulaşması beklenmektedir. Araştırmada, sektörü geliştiren diğer nedenler, ambalaj atıklarının geri dönüşümü konusundaki artan farkındalık ve sera gazı emisyonlarının azaltılması için hükümet girişimleri olarak belirlenmiştir. Ayrıca geri dönüştürülebilir ve tekrar kullanılabilir maddelerin kullanımının artması, firmalara maliyet ve ambalaj atığında tasarruf sağlamaktadır (Gıda hattı dergisi, 2010). Ambalajlama endüstrisinin diğer bölümlerinden farklı olarak, sürdürülebilir ambalajlama ekonomik krize rağmen son iki yılda gelişme göstermektedir. Avrupa ve ABD birlikte, global sürdürülebilir ambalaj pazarının %70’den fazlasını oluşturmaktadır. ABD’de en geniş ambalajlama kategorisindeki geri dönüştürülmüş malzeme miktarı, toplam talebin %90’ını oluşturmaktadır. Ancak Asya-Pasifik’in sürdürülebilir ambalajda, gelecek 5 yılda yıllık %10’dan fazla bileşik büyüme oranı ile en hızlı büyümeyi göstereceği tahmin edilmektedir. Çevresel endişelerde artan farkındalık, hükümet girişimleri, büyüyen ekonomiler ve artan nüfus bu büyümenin arkasındaki itici güçler olarak belirtilmektedir. Biyobozunurlar, ambalajlama sektöründe en hızlı büyüyen segment olarak görünmektedir. Biyo-bozunurlar arasında biyoplastiklere, sürdürülebilir ambalaj pazarında artan talep söz konusudur. Sürdürülebilir ambalajın pazarlama aracı olarak kullanımına yönelik eğilimlerin de söz konusu olduğu belirtilmektedir. Global sürdürülebilir ambalaj pazarının temel oyuncuları Associated Packaging Technologies, Amcor, Ball Corp., Bemis Company, Biopack Environmental Solutions, Constar International Inc., Crown Holdings, Earthcycle Packaging, EnviroPAK, E. I. Du Pont de Nemours, Georgia- Pacific, Graphic Packaging Holding, Huhtamäki Oyj, Innovia Films, MeadWestvaco, NatureWorks, Owens-Illinois, Pactiv, Plantic Technologies, Plastipak Packaging,

Printpack, Rexam, Saint-Gobain, Sealed Air, and Silgan Holdings olarak belirlenmiştir. Bu arada, Colorado kaynaklı diğer bir güncel araştırma olan Pike Araştırması da sürdürülebilir ambalaj pazarının genel ambalaj endüstrisine göre çok daha hızlı büyüyeceğini öne sürmektedir. Pazar büyüklüğünün 2009ʼdaki 88 milyar doları ikiye katlayarak 2015’de 170 milyar olacağı tahmin edilmektedir. Pazar araştırma şirketi EL Insights, bu yıl ABD perakendecilerinin ürünlerinin %27’sinin sürdürülebilir ambalaja sahip olduğunu hesaplamıştır. Bu değerin 5 yıl içinde %37’e yükselmesi tahmin edilmektedir (Gıda hattı dergisi, 2010).