Empatinin Sporcu Üzerindeki Etkileri

Empatinin sporcu üzerindeki etkilerini üç ana baĢlık altında toplamak mümkündür. Bunlar performans, toplum yanlısı davranıĢ ve biliĢsel ve psikolojik çıktılar Ģeklindedir.

Performans

Psikologlar uzun süredir psikolojinin incelenmeye baĢladığı dönemlerden itibaren bireylerin birbirlerini nasıl anladıkları ile ilgili olan empati kavramı ile dolaylı bir biçimde ilgilenildiğini kabul etmektedir. Zira empati psikolojinin ilgilendiği konulardan biri olan insan iliĢkilerinin Ģekillenme süreçlerini etkileyen bir kavramdır. Empati, bireylerin kendi aralarındaki iliĢkilerin istendik Ģekilde geliĢmesini sağlar ve bu sayede bireyler arası yardımlaĢma ve iĢbirliğini yükselterek onların daha etkin ve verimli bir biçimde çalıĢmalarını kolaylaĢtırır. Empati sayesinde hem takım halinde etkili bir biçimde çalıĢarak takımın performans düzeyinde yükselme görülürken hem de yardımlaĢma ve olumlu sosyal iliĢkiler sayesinde motivasyon düzeyi yükselen bireyin performans düzeyinde yükselme gözlemlenir (Lorimer 2013).

Sportif faaliyetlerde antrenörler veya sporcunun etkileĢim içerisinde olduğu diğer paydaĢlar empati açısından olumsuz davranıĢlar sergilediklerinde sporcuların performans düzeylerinde ciddi bir gerileme olur. Dahası bu sporcular beklenmedik zamanlarda beklenmedik davranıĢlar sergileyebilir. Sporda sporcuların baĢarılarını etkileyen birçok etmen vardır. Bunlardan birisi de sporcuların duygusal durumlarıdır. Takımın veya beraber çalıĢılan grubun diğer üyeleriyle olan iliĢkiler, düzgün ve doğru bir biçimde yönlendirilme, yüksek motivasyon düzeyi ve baĢarılı olma isteği/heyecanı performans düzeyini etkileyen etmenler arasındadır. Takımın veya beraber çalıĢılan grubun diğer üyeleriyle olan iliĢkiler, düzgün ve doğru bir biçimde yönlendirilme, yüksek motivasyon düzeyi ve baĢarılı olma isteği/heyecanı söz konusu olduğunda ise sporculara karĢı empatik davranıĢlar sergilenmesi faydalı olur. Sporcunun onu anladıklarını düĢünmesi ve destek görmesi onun karĢı karĢıya kaldıkları sorunları daha kolay çözmesini sağlar ve bahsedilen etmenler açısından iyi oluĢ hali yükselir. Empatinin en büyük getirilerinden biri sporcu ve çevresindeki kiĢiler arasındaki iletiĢimin iyi olmasıdır. Empati düzeyinin yüksek olmasıyla

rahatlık duygusu ortaya çıkar. Kısacası empati spor kulüplerinde sosyal iliĢkilerin daha iyi hale gelmesini sağlayarak performansın yükselmesine katkıda bulunur (Akdağcık ve Hamak 2016).

Sportif faaliyetlerin gerçekleĢtirildikleri yerlerde ve özellikle müsabakalarda oyuncuların empatik davranıĢlar sergilemeleri baĢarı seviyesini yükseltmektedir. Özellikle takım sporlarında herhangi bir oyuncunun takım arkadaĢlarıyla, antrenörleriyle ve rakip takımın oyuncularıyla iletiĢim kurarken empati yeteneğini kullanması takımın genel baĢarısı üzerinde ciddi bir etki oluĢturabilir. Zira empati yeteneğinin kullanılmasıyla beraber hem takımda kimin, ne zaman, nasıl davranacağı konusunda herkes bilgi sahibi olmakta hem de takım ruhu geliĢmektedir (Atan 2017).

Sportif faaliyetlerde empatinin baĢarı üzerindeki etkisi empati yeteneği yüksek olan takım liderlerinin bulunduğu ortamlarda daha fazla hissedilecektir. Empati yeteneği yüksek bir liderin veya oyuncunun/oyuncuların bulunması güven duygusunun daha fazla hissedilmesini sağlar. Takım içerisinde güven duygusunun artması aynı hedefe ulaĢmak için birlikte hareket eden bireylerin istekli bir biçimde birbirlerine yardımcı olmalarını sağlar. Takım kaptanlarının takımın diğer sporcuları ile olan iletiĢimde empati yeteneklerini kullanabilmesi iyi bir hava oluĢturur. Özellikle de oyunun en zor dönemlerinde kaptanın empati yeteneğini kullanması sporcuların motivasyon düzeylerini yükseltir ve bu durum baĢarı Ģansını artırır. Takım kaptanının ve antrenörün kendilerini anladığını düĢünen sporcuların baĢarılı olacaklarına dair inançları artar ve daha fazla mücadele söz konusu olur. Diğer tarafta, saldırgan ve bencil takım liderleri diğer sporcuların motivasyon düzeylerini düĢürürler (Donald 2016).

Empatinin performansı yükseltme sebeplerinden biri de empati becerisini kullanan antrenörlerin sporcuların gereksinimlerini daha iyi anlamasıdır. Sporcuların gereksinimleri ve beklentileri doğru bir biçimde anlaĢıldığında söz konusu gereksinim ve beklentileri karĢılamak daha kolay hale gelir. Sporcunun gereksinim ve beklentileri karĢılandığında doğal olarak motivasyon düzeyi yükselecektir ve performansı olumlu yönde geliĢecektir. Bunun sağlanması için antrenörün sporcunun duygu ve düĢüncelerini anlaması ve ona uygun hareket etmesi gerekir. Elbette bu durumun sonunda antrenör ve sporcu arasındaki iliĢkilerin niteliği geliĢirken sonuç olarak sporcunun performans düzeyi yükselir. Ayrıca empati sayesinde antrenör

oyuncularını daha iyi gözlemleme Ģansı bulur ve onların değiĢen bakıĢ açıları hakkında bilgi sahibi olur (Mordal-Moen ve Green 2012).

Antrenörler, yöneticiler ve takım arkadaĢları tarafından empatik davranıĢlar sergilenen bir sporcu kendisini daha rahat hissedecektir. Bu rahatlık onun stres düzeyini düĢürürken kendisini daha iyi hissedecektir. Rahatlamanın bir sonucu olarak sorumluluk alabilen ve bulunduğu kulübü daha fazla benimseyen sporcunun daha fazla çalıĢması sağlanır. Önemsendiğinin farkında olan sporcu kulübünü benimseyebilecek ve kulübünün baĢarı elde etmesini daha fazla isteyecektir. Bu yüzden yöneticilerin, antrenörlerin, diğer takım arkadaĢlarının empatik davranıĢlar sergiledikleri sporcular hedeflerine ulaĢma noktasında daha istekli ve umutlu olacaktırlar (Mumm 2017).

Takım içerisinde empati yeteneğinin geliĢmiĢ olması ve bireylerin empatik davranıĢlar sergilemesi takımın bir birlik halinde hareket etmesini sağlar. Sporcuların, antrenörlerin ve diğer paydaĢların birbirlerini anlamaları onların birbirlerine doğru zamanlarda doğru destekler vermelerinin önünü açar. Ortaya çıkan güven duygusu takım içi iliĢkilerin sorunlu olmasını engeller. Özellikle de sporcular için antrenörlerine güvenmek son derece önemlidir. Güven duygusunun ortadan kaybolmasıyla beraber sporcu antrenörü yeterli düzeyde ciddiye almayacak ve antrenör istediklerini yapmakta zorlanacaktır (Donald 2016).

Toplum Yanlısı DavranıĢ

Sportif faaliyetlerin önemli özelliklerinden-amaçlarından birisi de sporcuların iletiĢim yeteneklerini geliĢtirmesidir. ĠletiĢim yeteneklerinin geliĢtirilmesiyle beraber onların sosyalleĢme süreçlerine de katkı sağlanır. Spor günümüzde kimlik edinme ve bir gruba ait hissetme amaçlarına ulaĢma noktasında sıklıkla kullanılmaktadır. spor sayesinde bağımsız hareket edebilme, takım çalıĢmalarına katılabilme, toplumda yer edinebilme ve diğer insanlara fiziksel, duygusal ve sosyal açıdan yardımcı olabilme ilgi ve yetenekleri geliĢir. Sporun içine empati becerisi de eklendiğinde uygun bir eğitim süreci oluĢturularak iletiĢimin önündeki engeller kaldırılır. Ayrıca iyi bir iletiĢim ortamı oluĢturulduğu için bireylere nasıl davranmaları gerektiği noktasında daha etkili ifadeler kullanmak mümkün olur (Akdağcık ve Hamak 2016).

Spor sayesinde empati becerisi geliĢtirilebilirse spor yapan bireyin toplum yararına olan davranıĢlar sergilemeleri biraz daha kolay olur. Sevdalis ve Raab’a (2013) göre empati yeteneğinin kullanıldığı sportif ortamlarda sürekli olarak bulunan bireyler sosyal hayatlarında da diğer insanlara yardım etme eğilimindedirler.

Empati yeteneğinin geliĢtirilmesiyle ve spor faaliyetlerinde empatik davranıĢların yaygınlaĢmasıyla beraber taraftarların davranıĢlarının da olumlu bir biçimde Ģekillendirilmesi kolaylaĢmaktadır. Empati becerisi ile beraber sportif faaliyetlerin gerçekleĢtirilmesi sürecinde yumuĢak bir iklimin bulunması ve sporcuların rakipleriyle iyi iliĢkiler kurması seyirciler için de örnek oluĢturmaktadır. Sporcular arasındaki saldırganlık ise doğal olarak takımı destekleyen taraftarların da daha saldırgan bir tutum geliĢtirmeleri ile sonuçlanır. Empatiden uzak saldırgan sportif ortamların sosyal etkileri de saldırganlık içerir (Argan ve ark 2018).

Sosyal iliĢkilerde empatinin ortaya olumlu sonuçları çıkarmasının bir sonucu olarak beden eğitimi ve spor alanında eğitimler oluĢturulurken öğrencilerin kendilerini baĢkalarının yerine koyabilmelerini sağlayan bir yaklaĢım benimsenir. Spor sayesinde öğrencilerin baĢkalarının duygularını anlayabilmeleri ve davranıĢlarını bu yönde düzenleyebilmeleri sağlanır. Bireylerin birbirlerini anlamaları ile beraber olumsuz davranıĢlarda, saldırganlıkta, kötü iliĢkilerde azalma meydana gelecektir (Atan 2017).

BiliĢsel ve Psikolojik Çıktılar

Sevdalis ve Raab’a (2014) göre spor, müzik ve dans empatik eğilimlerin izlenebileceği ve üzerinde çalıĢılabileceği uygun alanlardır. Yazarlara göre spor, müzik ve dans bireylerin nöro-psikolojik açıdan kendilerini değerlendirebilecekleri ve geliĢtirebilecekleri alanlardır.

Çolakoğlu ve Solak (2014) tarafından gerçekleĢtirilen bir çalıĢmada sportif faaliyetlerde bulunan ve bulunmayan öğrencilerin saldırganlık ve empatik eğilim düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıĢtır. ÇalıĢmaya 266 erkek ve 248 kız öğrenci katılmıĢtır. ÇalıĢma sonucunda elde edilen sonuçlara göre aile üyeleri sportif faaliyetlere atkılan öğrenciler aile üyeleri sportif faaliyetlere katılmayan öğrencilerle kıyaslandığında çok daha fazla saldırganlık eğilimi göstermektedirler. ÇalıĢmada elde edilen sonuçlara göre sportif faaliyetlere katılan öğrenciler sportif faaliyetlere

katılmayan öğrencilerle kıyaslandığında yine daha fazla saldırganlık eğilimi göstermektedir. ÇalıĢmada elde edilen bir baĢka sonuç, milli takım sporcularının kulüp sporcularıyla kıyaslandığında daha yüksek empati eğilim puanı aldıklarıdır. Yazarlar saldırganlık düzeyi arttıkça empati düzeyinin azaldığı sonucuna ulaĢmıĢlardır.

Empati yeteneği geliĢmiĢ olan bir genç diğer insanlarla daha rahat iletiĢim kurar ve daha iyi sosyal iliĢkilere sahip olur. Zira bu genç diğer insanları daha etkin bir biçimde dinleyebilir, onların duygu ve düĢüncelerine karĢı daha hassas yaklaĢabilir ve yine onların duygu ve düĢüncelerini daha kolay fark eder. empati yeteneği geliĢtiğinde toplum içerisinde yer edinilmesi daha kolay olur ve tüm bunlar bireyin iyi oluĢ halini geliĢtirir.